Jump to content

Òwèrè

Shí Wikipedia, njikotá édémédé nke onyobulạ
Òwèrè

Owerri ( /oʊ ˈ wër i / oh-Way-Ray, Igbo [1] bụ isi obodo Imo Steeti na Naijiria, nke dị na etiti ala Igbo . [2] Ọ bụkwa obodo kasị ukwuu na steeti ahụ, Orlu, Okigwe na Ohaji/Egbema nke sochiri ya bụ Owerri nwere mpaghara ọchịchị atọ gụnyere Owerri Municipal, Owerri ugwu na Owerri ọdịda anyanwụ. o nwere ọnụ ọgụgụ mmadụ dị otu nde, puku narị anọ na otu, narị asatọ na iri asaa na atọ dị ka nke afọ 2016 ma dị ihe dịka otu narị square kilometres sq mi irí anọ na mpaghara. Ókèala Owerri n'akụkụ osimiri Otamiri n'akụkụ ọwụwa anyanwụ yana osimiri Nworie n'akụkụ ndịda. [3] Okwu Owerri bụ Heartland . A na-akpọkwa ya Las Vegas nke Afrika, n'ihi ndụ abalị nke obodo ahụ na ọtụtụ ụlọ oriri na ọṅụṅụ, nkwari na ogige ntụrụndụ na obodo niile.

Akụkọ ihe mere eme

[dezie | dezie ebe o si]

Owerri tọrọ ntọala na narị afọ nke iri na anọ O.A. site n'aka Ekwem Oha.[4]

Owerri bụ nke ikpeazụ n'ime isi obodo atọ nke Republic of Biafra n'afọ 1969. [5] A nọgidere na-ebugharị isi obodo nke steeti nkewa ka ndị agha Naijiria weghaara isi obodo ochie. Enugu na Umuahia bụ isi obodo ndị ọzọ tupu Owerri. Owerri nke oge a nwere ụfọdụ ihe oyiyi na-echeta agha ahụ, ọkachasị n'ebe ndị a tụrụ bọmbụ siri ike, mana ọtụtụ ihe agha na akụkọ ihe mere eme dị na ebe ngosi ihe mgbe ochie na Umuahia, Abia State. N'ụbọchị nke ise n'ọnwa Eprel afọ 2021, a gbapụrụ n'ụlọ mkpọrọ n'ìgwè na Owerri, ebe a tọhapụrụ ndị mkpọrọ dị otu puku, narị asatọ na iri anọ na anọ . [6] A na-ebo ebubo na ọ bụ ndị Nche Netịwọkụ Ọwụwa Anyanwụ kpatara mwakpo ahụ.[7]

Njem na azụmahịa

[dezie | dezie ebe o si]
Ebe a na-agba gburugburu na Owerri

Owerri nwere ọdụ ụgbọ elu dị kilomita iri abụo na atọ 14 mi irí na anọ n'ebe ndịda ọwụwa anyanwụ nke obodo ahụ, na-akpọ ọdụ ụgbọ elu Imo, nke dị na okpúru ọchịchị ime obodo Obiangwu, Ngor Okpala. Ọdụ ụgbọ elu (Sam Mbakwe Airport) na-enye ọrụ ụgbọ elu na Abuja, Legọsị́, Port Harcourt, na Enugu. Ugbu a, ọ na-eje ozi dị ka onye ọzọ maka Port Harcourt. Sam Mbakwe (Imo) International Cargo Airport bụzi International Cargo Airports. Ụfọdụ okporo ụzọ ndị isi na-agafe obodo ahụ bụ okporo ụzọ Port Harcourt , okporo ụzọ Aba ., okporo ụzọ Onicha ha na okporo ụzọ Okigwe . Okporo ụzọ dị n'ime obodo ahụ gụnyere okporo ụzọ Douglas, okporo ụzọ Weatheral , okporo ụzọ Tetlow, yana okporo ụzọ Works . Ahịa enyemaka bụ isi ahịa dị na Owerri mgbe e bibichara Ekewu Uk Owere.

Owerri na-anọdụ n'Oké ọhịa mmiri ozuzo ma na-emepụta ọtụtụ ngwaahịa ugbo, dị ka ji, Akpụ, taro, ọka, rọba na nkwụ. Owerri na-anọdụkwa na nnukwu Mmanụ ala gasị dị ka ọtụtụ n'ime ala Igbo.

Ọnọdụ ihu igwe

[dezie | dezie ebe o si]

Owerri nwere ihu igwe mmiri na-ekpo ọkụ dịka usoro Köppen-Geiger si dị. Mmiri na-ezo maka ọtụtụ ọnwa n'afọ na oge ọkọchị dị mkpirikpi. Ụgụrụ na-emetụta obodo ahụ n'oge mmalite nke oge ọkọchị ma ọ naghị apụta ìhè karịa n'obodo ndị ọzọ dị na Naịjirịa. Nkezi okpomọkụ bụ iri abụo na isii maraụma anọ°C. 

Climate data for Owerri (1991–2020)
Month Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec Year
Record high °C (°F) 37.9
(100.2)
40
(104)
39
(102)
38.5
(101.3)
36
(97)
35
(95)
33.6
(92.5)
34
(93)
34
(93)
37
(99)
37
(99)
37
(99)
40.0
(104.0)
Average high °C (°F) 33.8
(92.8)
34.9
(94.8)
34.2
(93.6)
33.3
(91.9)
32.3
(90.1)
30.8
(87.4)
29.4
(84.9)
29.2
(84.6)
30.1
(86.2)
31.2
(88.2)
32.8
(91.0)
33.7
(92.7)
32.1
(89.8)
Daily mean °C (°F) 27.9
(82.2)
29.2
(84.6)
29.1
(84.4)
28.6
(83.5)
27.8
(82.0)
26.9
(80.4)
26.1
(79.0)
26.0
(78.8)
26.5
(79.7)
27.1
(80.8)
28.2
(82.8)
27.9
(82.2)
27.6
(81.7)
Average low °C (°F) 21.9
(71.4)
23.6
(74.5)
24.1
(75.4)
23.9
(75.0)
23.4
(74.1)
23.1
(73.6)
22.8
(73.0)
22.7
(72.9)
22.8
(73.0)
23.0
(73.4)
23.5
(74.3)
22.1
(71.8)
23.1
(73.6)
Record low °C (°F) 5
(41)
13
(55)
15.6
(60.1)
19.6
(67.3)
19
(66)
17.2
(63.0)
17
(63)
15
(59)
17.4
(63.3)
19.5
(67.1)
17
(63)
10.5
(50.9)
5.0
(41.0)
Average precipitation mm (inches) 18.2
(0.72)
44.0
(1.73)
98.7
(3.89)
171.3
(6.74)
273.2
(10.76)
314.1
(12.37)
361.5
(14.23)
341.1
(13.43)
380.7
(14.99)
256.4
(10.09)
58.5
(2.30)
10.4
(0.41)
2,328.2
(91.66)
Average precipitation days (≥ 1.0 mm) 1.2 2.7 6.0 9.7 14.1 15.5 20.1 19.8 20.0 16.0 4.5 0.7 130.3
Average relative humidity (%) 75.1 79.2 85.6 87.7 88.9 90.2 90.4 89.9 90.8 90.2 86.4 78.0 86.0
Source: NOAA[8]

Mahadum / ụlọ ọrụ tachiari[9]

[dezie | dezie ebe o si]

Ụlọ akwụkwọ sekọndrị / ụlọ akwụkwọ dị elu [10]

[dezie | dezie ebe o si]
  • Ụlọ akwụkwọ ụmụ nwanyị Fedural gọọment, Owerri 

Otu nri dị mkpa nke ndị Owerri maara dị ka ofe owerri (ofe pụtara ofe, ebe Owerri bụ isi obodo Imo steeti). A na-akpọ ya mgbe ụfọdụ eze ofe na ụfọdụ obodo Igbo, a na-eji ụmụ nwanyị mara mma tụnyere Ofe Owerri mgbe ụfọdụ. Ihe ndị a na-etinye na ofe ahụ, gụnyere ejule, akpụkpọ ehi kpọrọ nkụ, Anụ ewu, okporoko azụ̀ a mịrị amị, azụ̀ kpọrọ nkụ, oporo (ụgbụgbọ a mịrị apị), ahịa a mịrị n'ala, ogili akwụkwọ (soya beans), ose ndụ, ose a mkpọ, mkpụrụ uziza kpọrọ nkụ (Ashanti pepper), ede, mmanụ nkwụ, akwụkwọ utazị a pịrị apị, akwụkwọ ọra eberisiri eberisi, akwụkwọ osisi ugwa a mịrị ata, akwụkwọ ụzịza eberisiri eberisi, achị.[11]

Egwuregwu

[dezie | dezie ebe o si]

Owerri nwere nnukwu klọb bọọlụ Naijiria: Heartland F.C. A maara ya n'oge gara aga dị ka Iwuanyawu Nationale, mana otu ahụ nọgidere na-akpọ aha njirimara ya: Ọtụtụ nde mmadụ Naze

. Ndị egwuregwu Supa Ịgụụ a ma ama sitere na owerri, ndị mmadụ dị ka Emmanuel Emenike, Kelechi Iheanacho bụ ndị na-egwuri egwu maka nnukwu klọb ndị mba England dị ka Manchester City F.C. na Leicester City F.C.. C., onye bụbu Inter Milan, Arsenal, Portsmouth F.C., onye na-agba ọsọ na onye egwuregwu bọọlụ mba Naịjirịa Nwankwo Kanu amụrụ ma zụlite na Owerri. Ọ gara Holy Ghost College, [12] ụlọ akwụkwọ sekọndrị a ma ama n'obodo Owerri.

Iso Ụzọ Kraịst bụ okpukpe kachasị na Owerri. Ndị Katọlik na ndị Anglịkan nwere ndị na-eso ụzọ kachasị ukwuu ma Owerri bụ ebe obibi nke Assumpta Cathedral, oche nke Roman Catholic Archdiocese nke Owerri (Latin: Archidioecesis Overriensis) na oche nke Seminarị. Archdiocese na-ekpuchi mpaghara nke square kilomita puku abụọ, narị iteghete na iri iteghete na isii, narị isii na iri asaa, narị iteghete na iri asatọ na isii n'ime nde mmadụ dị otu mara ụma asaa nọ n'ógbè ahụ bụ ndị otu Chọọchị Katọlik. All Saints Cathedral, Egbu bụ Chọọchị Anglican nke mbụ na nke Kasị Ukwu na Owerri na ebe obibi nke mbụ Igbo sụgharịrị akwụkwọ nsọ.

Ndị ama ama

[dezie | dezie ebe o si]
  • Obed Ariri, onye na-agba bọọlụ na onye na-egwu bọọlụ America
  • Luchy Donalds, onye na-eme ihe nkiri
  • Kelechi Eke, onye na-eme ihe nkiri na onye guzobere emume Ogbe nka na ihe nkiri.(VILLAFFEST) [13][14]

Ihe ngosi

[dezie | dezie ebe o si]
  • Ihitte Ogwa 

Edensibia

[dezie | dezie ebe o si]
  1. Egbokhare (2002). Harmonization and standardization of Nigerian languages. CASAS. ISBN 1-919799-70-2. 
  2. Encyclopædia Britannica (2007-04-07).
  3. Alex D.W. Acholonu (2008). Water quality studies of Nworie River in Owerri, Nigeria. Mississippi Academy of Sciences. Retrieved on 2009-10-14.
  4. Duruebube (18 May 2017). History of Owerri and its Origin (en). Oblong Media Unlimited. Retrieved on 1 September 2023.
  5. Owerri by Imo State - OnlineNigeria.com (en-US). onlinenigeria.com. Retrieved on 2022-02-14.
  6. Mayhem in Owerri: Armed men burn prison, free 1,844 inmates, bomb Police HQ (en-US). Vanguard News (2021-04-06). Retrieved on 2022-02-14.
  7. "Na IPOB, ESN members attack Imo Police Headquarters, Nigerian Correctional Service- Police", BBC News Pidgin. Retrieved on 2022-02-14.
  8. World Meteorological Organization Climate Normals for 1991-2020 — Owerri. National Oceanic and Atmospheric Administration.
  9. Schools in Owerri, Nigeria - List of Schools Nigeria (en). www.businesslist.com.ng. Retrieved on 2021-02-24.
  10. Schools in Owerri, Nigeria - List of Schools Nigeria (en). www.businesslist.com.ng. Retrieved on 2021-02-24.
  11. Ofe Owerri. tribuneonlineng.com (18 February 2017). Retrieved on 18 February 2017.
  12. HGCO e-Portal. portal.owarchsoft.net. Retrieved on 2020-05-14.
  13. "VILLAFFEST set to light up Owerri", Guardian Nigeria.
  14. "Dallas-based film maker, Kelechi Eke brings VILLAFFEST to Owerri", Vanguard Nigeria.