Fara í innihald

Samveldið

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
     Núverandi Samveldi     Yfirráðasvæði og undirráðasvæði núverandi ríkja     Fyrri ríki og sjálfsstjórnarríki sem eru nú lýðveldi

Samveldið eru þau fullvalda ríki sem hafa Karl III sem einvald og þjóðhöfðingja. Öll ríkin eru jöfn og óháð öðrum, þó að einn maður, búsettur í Bretlandi, starfi sem einvaldur þeirra.[1][2] Hugtakið Samveldi er óformleg lýsing sem ekki er notuð í neinum lögum.

Frá og með árinu 2024 eru 15 Samveldi: Antígva og Barbúda, Ástralía, Bahamaeyjar, Belís, Kanada, Grenada, Jamaíka, Nýja-Sjáland, Papúa Nýja-Gínea, Sankti Kristófer og Nevis, Sankti Lúsía, Sankti Vinsent og Grenadínur, Salómonseyjar, Túvalú og Bretland. Öll eru meðlimir í Breska samveldinu, alþjóðlegum samtökum 56 sjálfstæðra aðildarríkja. Karl III er einnig formaður Samveldisins, hlutverk sem er ekki skilgreint í stjórnarskrá.

Hugmyndin um að þessi ríki deili sömu manneskju sem einvaldi nær aftur til 1867 þegar Kanada varð fyrsta sjálfstjórnunarríkið, sjálfstæð þjóð breska heimsveldisins; aðrir, eins og Ástralía (1901) og Nýja-Sjáland (1907), fylgdu í kjölfarið. Með vaxandi sjálfstæði sjálfsstjórnunarríkjanna á 20. áratugnum skilgreindi Balfour-yfirlýsingin frá 1926 Samveldið og að þjóðirnar væru "með jafna stöðu .. þó þær væru sameinaðar af sameiginlegri hollustu við krúnuna".[1] Westminster-lögin 1931 skilgreindu frekar samband ríkjanna og krúnunnar, þar á meðal venju að allar breytingar á arftaka í einu landi séu samþykktar af hinum. Núverandi Samveldi var opinberlega yfirlýst með London-yfirlýsingunni 1949, þegar Indland vildi verða lýðveldi án þess að fara úr Samveldinu; í kjölfarið voru fimm sjálfstæðar þjóðir sem deildu krúnunni: Bretland, Kanada, Ástralía, Nýja-Sjáland, Suður-Afríka, Pakistan og Ceylon (nú Srí Lanka). Síðan þá hafa ný ríki verið búin til með sjálfstæði fyrri nýlendna og undirráðasvæða; Sankti Kristófer og Nevis er yngsta ríkið, eftir sjálfstæði 1983. Sum ríki urðu lýðveldi, nú síðast Barbados 2021.[3]

  1. 1,0 1,1 Trepanier, Peter (2004). „Some Visual Aspects of the Monarchical Tradition“ (PDF). Canadian Parliamentary Review. 27 (2): 28. Sótt 2. maí 2009.
  2. Bogdanor, Vernon (1998), The Monarchy and the Constitution, New York: Oxford University Press, bls. 288, ISBN 978-0-19-829334-7
  3. Torrance, David (29. nóvember 2021). „Insight: Barbados becomes a republic“ [The Queen will no longer be head of state in Barbados but the country remains a member of the Commonwealth.]. British Parliament (gefið út 29 November 2022). House of Commons Library. Sótt 13. febrúar 2022.
  Þessi stjórnmálagrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.