adam
Qaraqalpaqsha (kaa)
[redaktorlaw]
Qaraqalpaqsha (kaa)Morfologiyalıq hám sintaksislik qásiyetleri
[redaktorlaw]| Seplik | Birlik san | Kóplik san |
|---|---|---|
| Ataw | adam | adamlar |
| Iyelik | adamnıń | adamlardıń |
| Barıs | adamǵa | adamlarǵa |
| Tabıs | adamdı | adamlardı |
| Shıǵıs | adamnan | adamlardan |
| Orın | adamda | adamlarda |
atlıq, a-dam
Etimologiyası
[redaktorlaw]arabsha Adam ata
Leksikalıq mánileri
[redaktorlaw]- Oylaw hám sóylew qábileti bar, turmısqa kerekli óndiris quralların isley alatuǵın hám ol qurallardı jámiyetlik miynet procesinde paydalana alatuǵın jan iyesi, kisi, insan. • Bir máhálde sırtqı esik ashılıp, bir adam kirip kele berdi (Á. Shamuratov).
- Ulıwma adam balası, adamzat. • Túrkmen feodalları Bozatawdı adam aytqısız etip shabadı (B. Ismaylov).
- Kópshilik, barlıq jurt-xalıq. • Gedeyler húkimetin ornatıw ushın qansha adam qurban boldı (K. Sultanov).
Turaqlı sóz dizbekleri
[redaktorlaw]♦ Adam boyı – adam boyı shenli aralıq, qashıqlıq, tereńlik, biyiklik, uzınlıq. • Adam boyı jerlerge, Aparıp saldıq qazanı (S. Májitov). Adam bende – adamnıń tuqımı, adam atawlı. • Úyde adam bende joq. Adam uǵlı – adam balası, adamnıń tuqımı, adamiyzat. • Adam uǵlı bári birdeyin bolmas, Biriniń gúli solsa, biriniki solmas (Berdaq). Adam qunı – a) revolyuciyaǵa shekemgi tártip boyınsha óltirilgen adam ushın óltirgen adam tárepinen óndiriletuǵın dúnya-mal. b) qımbat, taptırmaytuǵın, bahasız, bahası tabılmaytuǵın, bahası joq, eń qádirli. • Adam qunı aq dári berip, Gúlzardı tiriltken eken (Berdaq).
Sinonimleri
[redaktorlaw]◌ insan
Awdarmaları
[redaktorlaw]Russha
[redaktorlaw]■ человек; • sovet adamı советский человек; • naǵız adam настоящий человек; • oqımıslı adam учёный человек; • jergilikli adam абориген; • ashkóz adam алчный, скупой, жадный человек; • jalqaw adam лентяй; • miynet etpegen adam белоручка; • jalǵız bas adam безродный человек; • adam bolıw выйти в люди, стать человеком.
Inglisshe
[redaktorlaw]■ n. man, human being, person; • jay (ápiwayı) adam ordinary man; • tájiriybeli adam man of experience; • adam tárizli anthropoid; • adam tárizli maymıl anthropoid ape; anthropomorphous; • miymandos adam hospitable person; • ol júda miymandos adam edi he kept on open house; • ersi (qızıq) adam crank, eccentric (man); oddity, queer fish; • ol qanday qızıq adam! what a funny man he is!, what a funny woman she is!, eccentric woman; • adamnıń sózine emes, qılıǵına qara (naqıl) a honey tongue, a heart of gall; • altın-otta, adam miynette biliner (maqal) fire tries gold, misery tries brave man.
Derekler
[redaktorlaw]- QARAQALPAQ TILINIŃ TÚSINDIRME SÓZLIGI. Jeti tomlıq. I tom. Nókis, «Qaraqalpaqstan» baspası, 2023-jıl.
- QARAQALPAQSHA-RUSShA SÓZLIK. Professor N. A. Baskakovtıń redaktorlewinde, Moskva, Shet til hám milliy sózlikler baspası, 1968-jıl.
- QARAQALPAQSHA-ANGLICHANShA SÓZLIK. V. D. Arakin. Nókis, «Qaraqalpaqstan» baspası, 1970-jıl.