Toyotomi Hideyoshi

Toyotomi Hideyoshi (17 de març de 1537, Nakamura-ku - 18 de setembre de 1598, Quiòto) es un daimio e un òme d'Estat japonés dau periòde Sengoku. Amb Oda Nobunaga e Tokugawa Ieyasu, es considerat coma un dei tres unificators dau Japon modèrne. Vassau de Nobunaga, venguèt un de sei generaus pus importants gràcias a sei victòrias militaras. Après l'assassinat de son senhor, participèt ai guèrras de succession e prenguèt pauc a cha pauc l'avantatge sus seis adversaris. En 1592, someteguèt ansin totei lei clans e venguèt lo cap vertadier de l'archipèla.

Fins a sa mòrt, s'engatjèt dins una politica de renforçament dau poder dei bushi e d'organizacion dau territòri (inspeccions cadastralas). Pausèt ansin lei basas deis institucions dau Shogunat Tokugawa (govèrn militar, definicion estricte dei fèus dei daimios). Enebiguèt lo cristianisme en Japon, çò que menèt a l'expulsion dei missionaris installats en Japon e a l'execucion de plusors prèires e convertits. En parallèl, après un conflicte diplomatic amb China, s'engatjèt dins un conflicte saunós per conquistar Corèa. Pasmens, lo projècte s'acabèt per una revirada en causa de problemas d'avitalhament e d'una bòna resisténcia dei Coreans. Lei darriereis annadas de son rèine foguèron marcats per la preparacion d'una regéncia per protegir son fiu còntra leis ambicions de sei generaus après sa mòrt. Assaièt tanben d'organizar una expedicion novèla en Corèa. Après sa mòrt, la regéncia mau capitèt e Tokugawa Ieyasu prenguèt lo contraròtle dau país a l'eissida de la batalha de Sekigahara en 1600.

Toyotomi Hideyoshi nasquèt sota lo nom de « Hiyoshi-maru » en 1537 a Naka, una vila situada dins la província d'Owari. Èra lo fiu d'un rendier dich Yasuke que moriguèt vèrs 1545. Son fiu foguèt alora educat per son bèufraire, un emplegat d'Oda Nobunaga. A 20 ans, venguèt lo domestic de Matsushita Yukitsuna, un luòctenent dau daimio Imagawa Yoshimoto. Son eficacitat e son ambicion li permetèron d'intrar au servici dirècte de Nobunaga que cercava una persona de fisança per susvelhar la construccion dau castèu de Kiyosu. Hideyoshi activèt lei trabalhs e acabèt la construccion en quauquei jorns.

Dins lo corrent deis ans seguents, Toyotomi Hideyoshi foguèt encara encargat de susvelhar la construccion de castèu coma aqueu de Nagahama en 1574. En parallèl, a partir de 1570, menèt ò participèt a plusors campanhas militaras còntra leis adversaris de Nobunaga. Aquò li permetèt d'obtenir una gròssa fortuna, en particular après sei victòrias còntra lei daimios Asakura Yoshikage (30 000 koku en 1570) e Azai Nagamasa (180 000 koku en 1573). Coma remerciament, Nobunaga lo nomèt kuge, es a dire membre de la noblesa de cort, çò qu'èra un onor quasi sensa precedents per un fiu de païsan.

En 1582, Hideyoshi menèt una campanha aisada còntra lo clan Mori e prenguèt lo castèu de Takamatsu lo 21 de junh. Lo meteis jorn, li arribèt la novèla de l'assassinat de Nobunaga per un de sei vassasu, Akechi Mitsuhide. Hideyoshi s'entornèt alora rapidament a l'èst per atacar e executar lo traite a l'eissida de la batalha de Yamazaki. Aquò li permetèt de venir fòrça popular e de revendicar lo poder. D'efiech, après la mòrt de Nobunaga, lo poder passèt oficialament a son felen Oda Hidenobu qu'èra un enfant de 2 ans. Lo contraròtle de la regéncia suscitèt alora de conflictes entre lei diferents generaus dau rèine precedent. La batalha de Shizugatake, importanta victòria dei fòrças fidèlas a Hideyoshi, marquèt una etapa decisiva dins lo reglament de la question. Dins aquò, de combats aguèron luòc fins a 1585 per sometre totei leis èx-vassaus importants de Nobunaga.

En 1585-1586, la cort imperiala reconeguèt sa poissança e li donèt lo nom de Toyotomi. Lo nomèt tanben ministre deis afaires suprèms. La nominacion d'un fiu de païsan a aqueu pòste entraïnèt de revòutas de part de la noblesa conservatritz. Aquò permetèt a Toyotomi Hideyoshi de mandar d'armadas per sometre l'ensemble dei daimios de l'archipèu. En 1590, capitèt ansin d'unificar Japon sota sa direccion. Instaurèt alora un regim militar en enebissent la possession d'armas per lei païsans e en realizant d'inspeccions cadastralas per annular leis ocupacions illegalas de tèrras. Lei fondacions dau Shogunat foguèron ansin largament pausadas durant son rèine.

Per de rasons encara pas ben claras, Toyotomi Hideyoshi concebèt un projècte d'invasion de China. Una tradicion istoriografica anciana atribuís aquela idèa a Oda Nobunaga, mai lei documents de son periòde ne'n parlan pas. Segon lei conoissenças actualas, sembla puslèu d'èsser lo resultat de la politica pròpria de Toyotomi Hideyoshi. Pasmens, sei motivacions prefondas son mau compresas (expansionisme, volontat d'ocupar lei samorais après l'acabament dei guèrras d'unificacion, volontat de renforçar lo poder dau clan Toyotomi ?). En 1587, demandèt l'autorizacion de passar per Corèa per menar son ataca, mai lo rèi corean Seonjo (1567-1608, qu'entreteniá de relacions bònas amb China, refusèt. Aquò entraïnèt alora una transformacion dei plans d'Hideyoshi : en plaça d'una ataca dirècta còntra China, preferiguèt conquistar la peninsula coreana en vista de dispausar d'una bòna basa per preparar una ofensiva ulteriora contra lo territòri Ming. Après un refús suplementari en 1591, lei Japonés adoptèron definitivament aqueu plan e decidèron d'organizar una invasion suspresa en Corèa per mai de 1592.

La guèrra durèt fins a la mòrt de Toyotomi Hideyoshi e foguèt fòrça saunosa. Lei Japonés capitèron de conquistar una partida importanta de la peninsula, mai una intervencion chinesa entraïnèt una retirada vèrs lo sud. En parallèl, la flòta nipona foguèt pauc a cha pauc destrucha per la flòta coreana que dispausava de naviris ben superiors. Dins un país destruch per lei combats e lei pilhatges, lei soudats japonés foguèt rapidament tocats per la famina. Una segonda ofensiva d'amplor, organizada en 1598, s'acabèt per lo meteis resultat. Au finau, aperaquí 100 000 combatents japonés moriguèron durant lo conflicte. Aquò afebliguèt fòrça lei clans fidèus a Toyotomi Hideyoshi e explica la victòria de Tokugawa Ieyasu dins la guèrra de succession que se debanèt après sa mòrt.

D'efiech, fatigat, Toyotomi Hideyoshi moriguèt lo 18 de setembre de 1598. Coma son fiu èra un enfant de 3 ans, assaièt d'organizar un conseu de regéncia gropant sei cinc conselhiers pus poderós. Pasmens, de desacòrdis entre lei regents menèron rapidament a un conflicte generau que foguèt reglat per la victòria dau clan Tokugawa a la batalha de Sekigahara en 1600.

• Oda Nobunaga.
• Periòde Sengoku.
• Tokugawa Ieyasu.

• (fr) Danielle Elisseeff, Hideyoshi. Bâtisseur du Japon moderne, París, Fayard, 1986.
• (fr) Francine Hérail (dir.), Guillaume Carré, Jean Esmain, François Macé e Pierre-François Souyri, Histoire du Japon : des origines à nos jours, París, Éditions Hermann, 2010.