Jump to content

User:Caribiana/Sandbox/Kladblok

Di Wikipedia, e ensiklopedia liber

Same-sex marriage in Aruba, Curaçao and Sint Maarten


Matrimonio di mesun sexo no ta wordo ehecuta na Aruba, Curaçao, of Sint Maarten, cu ta paisnan constituyente di Reino Hulandes. E islanan tabata obligá despues di vários sentensia di korte pa registrá kualke matrimonio (inkluso matrimonio di mesun sekso) registrá den Reino, pero esaki ta konsiderá prinsipalmente derechonan di residensia, i nan no mester duna matrimonionan di mesun sekso e mesun efekto hurídiko ku sekso opuesto matrimonionan.[1] Matrimonio den e teritorio Oropeo di Hulanda, meskos ku den e munisipionan Karibense di Boneiru, Sint Eustatius i Saba,[2] ta habrí pa kualke dos persona sin importá sekso.

Aruba a reconoce sociedadnan registra cu ta brinda casi tur e derechonan y beneficionan di matrimonio desde september 2021. E mesun luna ey, un corte mas abao na Curaçao a dicta cu stroba parehanan di mesun sexo di casa ta viola e disposicionnan di igualdad di Constitucion di Curaçao, pero a laga e desishon di si mester legalisá matrimonio di mesun sekso te na Parlamento di Curaçao.[3] Na december 2022, Corte Conhunto di Husticia di Aruba, Curaçao, Sint Maarten, y di Bonaire, Sint Eustatius y Saba a dicta cu e prohibicion di matrimonio di mesun sexo di Aruba y Curaçao tabata inconstitucional. E òrdu di korte tabata programá pa drenta na vigor dia 7 di mart 2023 si no a apela esaki na Korte Supremo di Hulanda; sinembargo e gobiernonan di tanto Curaçao como Aruba

Un ombudsman (/ˈɒmbʊdzmən/ OM-buudz-mən, tambe US: /-bədz-, -bʌdz-/ -⁠bədz-, -⁠budz-[1][2][3]), ombudsman, ombuds, bud, ombudswoman, ombudsman, òf abogado públiko[sitashon nesesario] ta un empleado di gobièrnu ku ta investigá i purba di resolvé kehonan, generalmente pa medio di rekomendashonnan (obligatorio òf nò) òf mediashon. Normalmente nan ta wòrdu nombrá dor di gobièrnu òf dor di parlamento (hopi bia ku un grado signifikante di independensia).

E Ombudsman ta un persona of entidad independiente cu na momento cu un persona acudi pa un servicio na un instancia gubernamental, semi-gubernamental, of “privaatrechtelijk” (manera un fundacion) y e no wordo trata bon, e por acerca un Ombudsman pa haci un investigacion y percura cu e persona ta wordo “goed bejegend” of bon trata. E Ombudsman ta haci investigacion independiente y si ta necesario e por intermedia. E tin un rol preventivo tambe. Na momento cu e sinti cu tin algo cu no ta bayendo bon den un instancia, e por intermedia pa e cliente haya su servicio, manera cu mester ta.[1]


Poder hudicial, tambe poder huridico, ta un di e tres poder den un estado di derecho, cu ta consisti di e miembronan di e servisio di Ministerio Publico y miembronan di e cortenan na cua e administracion husticial a wordo asigna. Banda di e poder hudicial, e otro podernan ta e poder legislativo y e poder ehecutivo. Un di e característicanan di un estado di derecho ta un separacion entre e tres poder. Esaki ta pa garantisa independencia di e poder hudicial.

Caribe Hulandes[editá | editá fuente]

E poder hudicial ta dividí den e huesnan/conseheronan (‘magistrado sinta’) y e fiscalnan publico/abogadonan general (‘magistrado para’).

Pa Aruba, Corsou, Sint Maarten y Bonaire, Sint Eustatius y Saba tin un solo colegio hudicial, Corte Comun di Husticia. E huesnan di e Corte Comun ta administra husticia tanto na prome instancia como den apelacion (pero no den e mesun caso). E miembronan di Corte Comun di Husticia tambe ta traha hunto den colegionan special, manera e Conseho di Apelacion den asuntonan di ambtenaar y esun den asuntonan di impuesto.

Aruba tin su servicio di Ministerio Publico (OM) encabesa pa un propio PG, cu ta duna cuenta na minister i histicia y seguridad di Aruba. E paisnan Corsou, Sint Maarten y Hulanda, pa loke ta trata Boneiru, Sint Eustatius y Saba (islanan BES), cada un tin nan mes Ministerio Publico. E tres departamentonan di Ministerio Publico independiente aki cada un tin un oficina di ministerio publico na prome instancia dirigi pa un hefe di OM, sinembargo e servicio di Ministerio Publico di e tres hurisdiccion ta encabesa pa un Procurador General konhunto (PG), cu tin un ofisina den cada pais y cu ta duna cuenta na e ministernan di (seguridad y) husticia di Corsou, Sint Maarten y Hulanda.


E poder ehecutivo, ta e ramo di gobierno cu ta responsabel pa e maneho diario di e estado. E ta, banda di e poder legislativo y e poder hudicial, e interpretacion di e idea di separacion di poder denter di un estado di derecho; cual ta un concepto pa organisa gobernacion estatal cu ta conoci como Trias Politica y cual a haya fama door e filósofo i magistrado Frances Montesquieu (1689-1755). Den e palabranan di e tempu ey, e poder ehecutivo tabatin principalmente e siguiente tareanan: haci pas, hiba guera, garantisa orden publico y defende e pais. E poder ehecutivo tambe tabatin e tarea di percura cu e leynan - emiti pa e poder legislativo - ta ser aplica y observa.

E poder ehecutivo ta supone di pone e leynan den accion. E ta wordo dirigí pa e hefe di gobierno, asisti pa un cantidad di minister, cu normalmente tin responsabilidadnan pa areanan specifico (p.e. salud, enseñansa, finansa), y pa hopi empleado di gobierno of funcionario publico.

Den un sistema presidencial, e presidente ta cabes di estado y tambe hefe di gobierno, pero den un sistema parlamentario, e ta generalmente e lider di e partido mas grandi den e legislatura y ta wordo yama mas comunmente e prome minister. Na Francia, e poder ehecutivo ta wordo comparti entre e presidente y e prome minister, un sistema cu a wordo copia den un cantidad di ex-colonia Frances.

Caribe Hulandes[editá | editá fuente]

Na paisnan Aruba, Kòrsou y Sint Maarten e poder ehecutivo ta den man di nan respectivo gobierno, representa pa e rey di Hulanda y e ministernan den nan respectivo teritorio.

Denter di e poder ehecutivo, mester distingui entre organonan politico y e cuerpo di servicio publico. E prome ta autorisa pa emití legislacion y regulacionnan, despues di aprobacion door di parlamento, y pa delinea maneho pa cual nan ta responsabel na e organo di parlamento. E ambtenaar of funcionario civil ta sostene e organonan politico y den practica ta garantisa e implementacion y mantenemento di reglanan.

e ehekutivo ta e ramo di gobièrnu ku ta responsabel pa e maneho diario di e estado. (Ehekutivo ta kòrtiku pa poder ehekutivo òf poder ehekutivo.)

Bou di e doktrina di e separashon di poder, e ehekutivo no ta suponé di traha leinan (ròl di e legislatura), ni pa interpretá nan (ròl di e poder hudisial). E ehekutivo ta suppose di pone e leinan den akshon.

E ehekutivo ta wòrdu dirigí pa e hefe di gobièrnu. E hefe di gobièrnu ta wòrdu asistí pa un kantidat di minister, ku normalmente tin responsabilidatnan pa áreanan partikular (p.e. salú, edukashon, asuntunan eksterior), i pa hopi empleado di gobièrnu òf funshonario públiko.

Den un sistema presidensial, e persona aki (e Presidente) tambe por ta e kabes di Estado, pero den un sistema parlamentario, e ta generalmente e lider di e partido mas grandi den e legislatura i ta wòrdu yamá mas komunmente e Promé Minister (Taoiseach na e Repúblika di Irlanda, (Federal) Kansier na Alemania i Austria). Na Fransia, poder ehekutivo ta wòrdu kompartí entre e Presidente i e Promé Minister i e sistema aki a wòrdu reprodusí den un kantidat di eks-kolonia franses. Suisa i Bosnia i Herzegovina tin sistemanan similar.


E poder legislativo (ingles: rule of law), ta un di e tres poder den un estado di derecho, cu ta determina

ademas di e poder legislativo E legislatura ta un forsa den lei konstitushonal. E poder estatal aki ta determiná e contenido di e leynan den un pais. E legislatura den un pais ta traha e ley. E ley ta consisti di reglanan cu tur hende den e pais aki mester atene nan mes na dje. Den mayoria democracia osidental, leinan ta wòrdu traha den parlamento, sea riba recomendacion di gobierno of nò.

Separashon di poder[editá | editá fuente]

Tin formalmente tres diferente poder den un polity:

Den un demokrasia e podernan aki ta wòrdu separá, segun e prinsipio di e trias politica. Esaki ta nifiká ku niun persona òf un instansia no por ehersé e podernan aki na mes momentu. Den un demokrasia, poder legislativo tambe ta wòrdu ehersé dor di pueblo òf, den un demokrasia representativo, dor di un representante eligi, nombrá i outorisá den elekshonnan liber ku ta hasi esaki na nòmber di pueblo.

Caribe Hulandes[editá | editá fuente]

Na Aruba, Corsou y Sint Maarten, e parlamento y e gobierno di cada isla hunto ta forma e poder legislativo. Tur ley mester haya aprobacion di un mayoria den parlamento; amiendanan na e constitucion ta rekeri un mayoria di por lo menos dos tersera. No tin un separacion estrikto, entre podernan legislativo y ehecutivo. E poder hudicial ta independiente.


In Nederland moeten alle wetten door een meerderheid in de Eerste en Tweede Kamer aangenomen worden, wijzigingen in de Grondwet door een meerderheid van ten minste twee derde.

a Hulanda, e Senado di e Estadonan General i e Kámara di Representantenan di e Estadonan General i e gobièrnu huntu ta forma e poder legislativo. Na Hulanda, tur ley mester wordo adopta pa un mayoria den Senado y Camara di Representante, cambionan den Constitucion mester wordo adopta pa un mayoria di por lo menos dos tercera parti. E poder ehekutivo ta wòrdu formá pa e rei i su ministernan i nan funshonarionan. Pues tin un overlap, i no un separashon estrikto, entre podernan legislativo i ehekutivo. E poder hudisial ta independiente. E legislatura ta traha regla i lei i ta konsistí di gobièrnu i parlamento. Promé, un proyekto di lei ta wòrdu diseñá. Mayoria di e proyektonan di lei ta bini di gobièrnu. De bes en cuando Camara di Representantenan tambe ta bin cu un proyecto di ley. Despues esaki ta bai direktamente na e promé kamber. E 1e y 2e kamer mester bai di akuerdo ku e proposishon di lei despues ku gobièrnu a traha un lei. E proyecto di ley ta bay prome pa Camara di Representantenan, unda nan por adopta, cambia (‘amienda’, es decir ahusta of cambia pa medio di un amienda) of rechasa e ley. Despues e di 2 kamber ta manda e proposishon pa e di 1 kamber, a ménos ku nan a rechasá e lei. E Kámara di Representantenan por adoptá òf rechasá e proyekto di lei, es desir e no por kambia esaki. Si e no ta di akuerdo, e proposishon no por bira lei. Si Camara di Representantenan si adopta e proyecto di ley, e ley mester wordo ratifica pa Rey y despues ta responsabilidad di Minister di Husticia y Seguridad pa anuncia e ley.

Un estado di derecho ta Rechtsstaat (aleman: [ˈʁɛçt͡sˌʃtaːt] ⓘ; lit. “estado di lei”; “estado hurídiko”) ta un doktrina den pensamentu hurídiko continental di Europa, cu a origina den hurisprudencia Aleman. E por wòrdu tradusí na ingles komo “estado di lei”, alternativamente “estado hurídiko”, estado di lei, “estado di hustisia”, òf “estado basá riba hustisia i integridat”. E ta nifica cu tur hende ta someti na ley, specialmente gobiernonan.

Un Rechtsstaat ta un estado konstitushonal den kua e ehersisio di poder gubernamental ta limitá pa lei.[1] E ta estrechamente relashoná ku “konstitushonalismo” ku hopi bia ta mará na e konsepto Anglo-Merikano di estado di derecho, pero ta diferensiá di dje den enfatisá tambe loke ta hustu (p.e., un konsepto di korekto moral basá riba étika, rashonalidat, lei, lei natural, religion, òf igualdat). Pues e ta lo kontrario di Obrigkeitsstaat (aleman: [ˈoːbʁɪçkaɪ̯t͡sʃtaːt] ⓘ) òf Nichtrechtsstaat (un estado basá riba e uso arbitrario di poder),[2] i di Unrechtsstaat (un no-Rechtsstaat ku e kapasidat pa bira unu despues di un periodo di desaroyo históriko).[3]

Den un Rechtsstaat, e poder di estado ta limitá pa asina protehá siudadanonan di e ehersisio arbitrario di outoridat. E siudadanonan ta kompartí libertatnan sivil basá legalmente i por usa e kortenan. Den pensamentu hurídiko kontinental di Europa, e Rechtsstaat ta wòrdu kontrastá ku tantu e estado polisial komo e État légal.[4]

Polítika ta e manera cu e conflictonan di interes di grupo y individuonan ta wordo expresa den un socieda - generalmente a base di negociacionnan - na e varios nivel administrativo y sosial. Unda e liña di division ta core entre lo politico y lo etico y social ta un pregunta tocante cua tin hopi diferencia di opinion. Mayoria di erudito ta reconoce cu mester tin cierto potencial pa e uso di poder òf violensia pa un asuntu por wòrdu konsiderá polítiko — disidí un konflikto polítiko por lo general ta enserá un kambio di poder di un grupo òf persona pa otro.

Un otro definicion ta cu politica ta inclui e sèt di aktividanan relaciona cu tumamento di desicion di grupo of otro formanan di relacionnan di poder entre individuo, manera e distribucion di recursonan of status social.

Un hende ku ta ocupa un funcion of posicion den politica ta wordo yama un politico.

Politisacion ta komvertí un tema esencial; no-politico den un asunto politico pa asina provoca un discusion politico tocante di dje.


Den politica, oposicion, ta e wordo forma pa tur partido politico cu ta contra di e poder ehecutivo; e partidonan aki ta wordo yama partidonan di oposicion.

Den polítika, e oposishon ta wòrdu formá pa tur partido polítiko ku ta kontra di e poder ehekutivo; e partidonan aki ta wòrdu yamá e partidonan di oposishon.

E poder ehecutivo por, por ehèmpel, konsistí di e gobièrnu na nivel nashonal òf e konseho di alkalde i alkalde (Hulanda) òf e konseho di alkalde i alkalde (Bélgika) na nivel lokal.

Normalmente oposishon ta konsistí di tur partido ku no ta representá den poder ehekutivo. Sinembargo, esaki no ta semper e kaso; tin bia partidonan ku no ta goberná nan mes ta duna sosten tolerante. E lider di e partido mas grandi den oposishon ta wòrdu yamá e lider di oposishon.

Den hopi pais tambe ta komun pa miembronan di oposishon forma un gabinete di sombra. Paisnan asina ta inkluí Reino Uni, Canada, Australia i Bahamas. Hapon, Polonia, Irlanda i Fransia tambe tin un tipo di gabinete di sombra. Na Fransia e ta wòrdu yamá e gabinete fantôme (“gabinete fantasma”).

Den régimennan dictatorial, oposicion ta wòrdu mira komo ilegal i p’esei hopi biaha suprimí, miéntras ku den un democracia oposicion ta forma parti di e principio di gobernacion.


Derechista (politica)


Derechista ta un designacion cu ta wordo uza pa caracterisa e direccion politico di partido politico, persona y organisacionnan. E nificacion duna na dje por varia di pais pa pais y por cambia cu tempo.

E terminonan robes, drechi o derechista, sentro-robes, sentro-drechi, etc. ta sugerí cu tur partido polítiko por wordo posiciona basta facilmente riba un spectro politico cu ta varia di extremo robes pa extremo drechi. Den practica, un clasificacion asina no por wordo haci simplemente a base di posicionnan, pasobra e nificacion di “robes” y “drechi” semper ta depende di e contexto di e partido of organisacion en cuestion. Tambe den seno di un partido of organisacion hopi biaha ta distingui entre movemientonan di “derecha” y “izquierda”. E puntanan di esaki ta wordo referí na dje como ala robes òf drechi.


Un deficit democratico ta surgi ora organisashonnan òf institushonnan aparentemente demokrátiko en realidat no ta kumpli ku loke nan ta suponé di hasi pa (respeta) e prinsipionan di demokrasia.[1] Ehèmpelnan ta e presensia di drempelnan elektoral, mayoria spesial, un influensia grandi di gruponan di lobby, peso insufisiente di e bos di parlamento den desishonnan òf no sufisiente kuenta di e resultado di un referèndem i e falta di representashon proporshonal i asiento bashi. Asta e eksistensia di firma di nominashon inkonstitushonal pa partisipashon den elekshon.

Ta kere ku e konsepto di défisit demokrátiko a wòrdu usá pa promé biaha pa e Federalistanan Hóben Oropeo den nan Manifesto na 1977.[2]

E deficit democratico di Reino Hulandes a keda definí dor di Konseho di Estado na 2001 como: “…e falta di representacion democratico completamente igual di e poblacion di Reino den tumamento di desicion na nivel di Reino”.

En general, ta papia di un défisit demokrátiko si organisashonnan òf institushonnan aparentemente demokrátiko (partikularmente gobièrnunan di paisnan) no ta kumpli ku e prinsipionan di un demokrasia parlamentario den e práktika di gobernashon.

Na 1997, Ernst Hirsch Ballin, e tempu ei miembro di Senado, a argumentá den Senado pa establesimentu di un Parlamento di Reino.[1] Su súplika a surgi for di e nesesidat di e paisnan di e tempu ei Aruba i Antia Hulandes pa kontrol demokrátiko riba asuntunan di Reino Hulandes.

E falta di igualdat (kompleto) di e kuater paisnan di Reino ta esensia kontrali na e prinsipio di igualdat ankrá den e derechonan fundamental di hopi demokrasia (moderno).

Un défisit den funshonamentu demokrátiko E paisnan Caribense dentro di Reino (Aruba, Curaçao y Sint Maarten) ta kere cu nan influencia riba asuntonan di Reino ta mucho limita, di manera cu nan posicionnan por wordo rechasa mucho facil.

Door cu no tin parlamento riba nivel di Reino, no tin un control parlamentario formal riba Conseho di Minister di Reino. No tin òf insufisiente input di representantenan den tumamentu di desishon na nivel di Reino, por ehèmpel den trahamentu di legislashon i den monitoreo di e desishonnan di Konseho di Minister di Reino.[2]

Na 2009, e frakshon di P.N.P, den seno di eks Estadonan di Antia Hulandes, a proponé pa lanta un korte konstitushonal. E Areglo di Cooperacion di Antiyas Hulandes y Aruba a ofrece e oportunidad pa esaki. Un otro opcion ta establecimento di un corte di arbitrahe, cu por haci un sentencia bon considera den disputanan huridico entre Reino y e paisnan y entre e paisnan mes. Di akuerdo ku e frakshon menshoná, e establesimentu di un órgano asina tambe lo kondusí na un solushon sostenibel pa e problema di e défisit demokrátiko denter di Reino, ku pa hopi tempu a wòrdu persepí komo urgente.[3]

Den su rapòrt “Skohe pa e Reino”, ku a keda publiká dia 11 di novèmber 2009, e Komishon di Défisit Demokrátiko ta proveé ​​un tratamentu ekstenso di puntonan di bista riba e défisit demokrátiko[4]. E komishon independiente aki a wòrdu pidi dor di Konsulta Parlamentario pa Relashonnan den Reino (POK) na yüni 2008 pa informá tokante e legitimidat demokrátiko di tumamentu di desishon den Reino.

E siguiente deficiencianan den funcionamento democratico ta wordo menciona den e rapport “Scoge pa Reino”:

E alcance di legislacion di Reino ta hopi limita. Tempu moderno ta pone eksigensianan nobo riba tumamentu di desishon demokrátiko. Aruba, Curaçao y Sint Maarten tin oportunidadnan limita pa influencia politica di gobierno. E influencia di Aruba, Curaçao y Sint Maarten riba formacion di legislacion nacional “ordinario” no ta wordo uza completamente. E desaroyo di legislashon di gobièrnu di konsenso no ta kla pa loke ta trata e konsekuensianan prosedimentu di e rekisito di konsenso. Na nivel di Reino tin mas espasio pa regulashonnan delegá ku ta wòrdu konsiderá deseabel dor di e legislador den e paisnan individual. Ciudadanonan di Aruba, Curaçao y Sint Maarten hopi biaha falta e derecho di voto pa e Estadonan General Hulandes. Posibel otro defisiensianan pa menshoná:

Ausencia di un Parlamento di Reino directamente eligi pa e residentenan di tur pais di Reino. Falta di informashon aksesibel (multilingual) (partikularmente ingles) tokante asuntunan di Reino / Reino, inkluyendo dokumentonan ofisial manera Statuut di Reino. Ousensia di Korte di Arbitrahe pa resolvé pleitunan hurídiko mutuo entre e paisnan di Reino (tambe pa loke ta trata e défisit demokrátiko).

Solushonnan posibel[editá | editá fuente]

Posibel solushonnan menshoná den e rapòrt “Skohe e Reino”:

  • Hasi dokumentonan parlamentario i otro informashon relevante digitalmente aksesibel via bo propio wèpsait parlamentario.
  • Pidi Conseho di Minister di Reino pa anualmente publica un documento di beleid strategico.

Intensifiká konsultanan interparlamentario. E parlamentonan di e paisnan Caribense den Reino mester haci miho uzo di e posibilidadnan existente di Statuut pa influencia legislacion nacional. E Estadonan di e paisnan Karibense di Reino kada un mester nombra un enlase permanente na e Estadonan General ku ta vigilá polítika i legislashon relevante pa parlamentonan nashonal. Regla e naturalesa y tema di legislacion di reino di consenso den un “accuerdo interinstitucional” pa interpreta e Statuut pa Reino Hulandes. Gobièrnu di Reino mester apliká e mesun normanan ora di emití medidanan atministrativo general independiente manera gobièrnu hulandes ta hasi pa medidanan atministrativo general independiente. Hulandesnan cu ta biba na Aruba, Curaçao y Sint Maarten di 18 aña bay ariba mester haya e derecho activo pa vota pa eleccion di Camara di Representante riba e mesun base cu tur otro Hulandes, ademas di e derecho pasivo.

Posibel otro solushonnan ku por wòrdu sugerí:

  • Institushon di Parlamento di Reino ku un representashon representativo i supstansial di e paisnan di Reino Karibense.
  • Publikashon multilingüe di produktonan hurídiko, en todo kaso ademas di e idioma hulandes, tambe den e idioma ingles en konekshon ku e uso di idioma di e poblashon karibense.
  • Establesé un Korte Konstitushonal òf Korte di Arbitrahe pa resolvé disputa mutuo.
  • gabinete di minoria


Hefe di estado ta

  • gabinete (politica)
  • izquierdista
  • pais
  • eleccion
E artíkulo aki ta skirbí na papiamentu. Lo ta apresiá si por mantené e artíkulo aki na estilo di papiamentu.


William Marlin (☆ 21 di òktober 1950) [1] ta un polítiko di Sint Maarten ku a sirbi komo e di tres promé minister di Sint Maarten for di 2015 pa 2017.[2] 2][3][4] Marlin tabata lider di partido Aliansa Nacional, i a liderá di e promé i di dos gabinete di Marlin.

Bida i labor[editá | editá fuente]


ku a sirbi komo e di dos promé minister di Sint Maarten di 2014 pa 2015. El a keda apuntá komo promé minister den e akuerdo di koalishon entre partido UP i e miembronan independiente den parlamento: Cornelius de Weever i Leona Marlin-Romeo.[1][1] 2] Net promé ku el a bira promé minister, e tabata miembro di e Konseho Konsultativo (Raad van Advies) di Sint Maarten.[2][3]

Gumbs tabata miembro di e Parlamento di Antias Hulandes pa e Partido Demokrátiko di Sint Maarten for di 1985 te ku 1992 i tabata sekretario di estado bou di Suzanne Camelia-Römer.

Un miembro di Partido Popular Uní, Marcel Gumbs a keda skohé riba 17 di desèmber 2014 komo Prome Minister di e Estado Autónomo di St. Maarten i a drenta na funshon dos dia despues komo hefe di un gobièrnu sostené pa su partido, ku tin shete asiento for di dieskues den Parlamento, i dos diputado independiente1. 11 luna despues el a keda remplasá pa William Marlin riba 19 di novèmber 2015.

Marcel Faustiano Augustin Gumbs (Curaçao, 26 februari 1953) is een voormalig Sint Maartens politicus. Hij was van 19 december 2014 tot 19 november 2015 minister-president van Sint Maarten. Hij volgde Sarah Wescot-Williams op en werd opgevolgd door William Marlin.

Gumbs was van 1985 tot 1992 lid van de Staten van de Nederlandse Antillen voor de Democratische Partij en was staatssecretaris onder Suzanne Camelia-Römer.

In november 2014 werd hij door Theo Heyliger benaderd om namens de United People's Party (UP) minister-president te worden. Gumbs was samen met Joe Richardson formateur.


  • 1978 - luchtverkeersleider te Sint Maarten tot 1987
  • 1989 - lid staten NA voor DP Sint Maarten en vz van de statencie. verkeer en vervoer in 1993
  • 1982 - bestuurslid van Jaycees SMX en vz vanaf 1982. Hij fungeerde als woordvoerder van Sint MAarten in de Staten.
  • 1989 - lid raad van bestuur van Prinses Juliana luchthaven
  • 8 mei 1990 - beedigd als statenlid dor gouverneur Saleh
  • 1992-1994 - ondervoorzitter van de Staten NA
  • 1995 - herkozen tot lid eilandsraad SXM


Cuerpo Policial Arubano o Korps Politie Aruba (KPA) ta e organisacion encarga cu mantencion di leynan cu ta pertenece na e huridiccion di Aruba. E cuerpo ta opera bou di e autoridad di e Minister di Husticia.

Historia[editá | editá fuente]

  • wak kladblok nl.wiki

Cu e status aparte di Aruba na 1986, e KPA a separa for di e Korps Politie van de Nederlandse Antillen (KPNA). KPNA a wordo estableci dia 1 di october 1949 pa e seis islanan di Antias Hulandes.

Riba 16 di augustus 1986 Aruba a separá y a sigui manera Korps Politiek Aruba. KPA a kuminsá riba 1 di yanüari 1986 ku un okupashon di 156 hòmber.[1] 1]

KPA a lanta despues cu e isla a bira autonomo na 1986. E ta e sucesor di e Cuerpo Policial di Antias Hulandes (Korps Politie Nederlandse Antillen), cu tabatin su sede na Willemstad, Corsou.


Het Korps Politie Aruba (KPA) of (Papiamento: Cuerpo Policial Aruba) is een wethandhavingsorganisatie behorende tot de jurisdictie van Aruba. Het korps opereert onder de bevoegdheid van de minister van Justitie en Immigratie.

Het Korps Politie Aruba (KPA) of (Papiamento: Cuerpo Policial Aruba) is een wethandhavingsorganisatie behorende tot de jurisdictie van Aruba. Het korps opereert onder de bevoegdheid van de minister van Justitie en Immigratie.

Lista di Korpschef[editá | editá fuente]

  • Roland W. Peterson (1986-1989)
  • Lucas E. Rasmijn (1990-1996)
  • Gerold Dompig (1995-2007) Assistant Commissioner[4]
  • Alwin R. Nectar (1997-2003)
  • Rolando F. Bernadina (2003-2006)
  • Peter de Witte (2006-2010)
  • Adolfo R. Richardson (2010- 2018)[5]
  • Andrew Hoo (2018-2020)
  • Vanessa Kock (2020-2021) (prome muhe den e funccion) het hele management team is nu vrouw.
  • Ramon Arnhem (2022-presente)

Politie De taak van de politie is ingevolge de Politieregeling (P.B. 1962 nr. 64): a. handhaving van de openbare orde en de bescherming van personen en goederen alsmede de brandbestrijding; b. de opsporing van strafbare feiten en het toezicht op de naleving van wettelijke voorschriften op welker overtreding straf is bedreigd; c. het verrichten van werkzaamheden ten behoeve van de veiligheid van het land, de inlichtingen- en vreemdelingendienst; d. het verricnten van andere werkzaamheden, welke haar in verband met de daadwerkelijke handhaving van de rechtsorde en het verlenen van hulp aan hen die deze behoeven, worden opgedragen. De politie in de Nederlandse Antillen draagt de naam Korps Politie Nederlandse Antillen (K.P.N.A.) en staat in beginsel onder de bevelen van de minister van Justitie die zich daarbij bedient van de hoofdcommissaris van politie. Zijn hoofdkantoor is gevestigd in het Fort Amsterdam. Voor de taak als omschreven sub a staat de in de eilandgebieden dienstdoende politie onder de bevelen van de plaatselijke hoofden van politie: de gezaghebbers. De procureur-generaal is belast met de justitiële taak der politie in de Nederlandse Antillen.

Op Aruba en Curaçao hebben de gezaghebbers voor de dagelijkse leiding de beschikking over een commissaris. Op St. Maarten en Bonaire treedt een Inspecteur van Politie als brigadecommandant op; op Saba en St. Eustatius treedt een hoofdagent op als postcommandant. Zowel op Aruba als op Curaçao is sprake van specialisatie in afdelingen recherchedienst, verkeersdienst, vreemdelingendienst, kinder- en zedenpolitie en havenpolitie. Op Bonaire en St. Maarten zijn er minder volledige afdelingen terwijl op Saba en St. Eustatius kleine politie-eenheden tezamen de volledige politiedienst verrichten. Het politie-internaat te Rio Canario Curaçao heeft een capaciteit van 60 personen en huisvest de adspirant-agenten die hun opleiding volgen aan de politieopleidingsschool. Gedurende 1982 slaagden 43 adspiranten voor hun elementaire politieopleiding. Aan de Nederlandse Politie Akademie te Apeldoorn waren 5 politieambtenaren in opleiding voor politie-officier (Inspecteur). Naast deze opleiding worden vele specifieke vakcursussen gegeven aan het politiepersoneel. De huidige (eind 1982) sterkte van het K.P.N.A. bedraagt 1.086 man. Met de komst van de beroepsbrandweer is in de 1970er jaren op Curaçao, Aruba en Bonaire de brandbestrijding uit het takenpakket gelicht.




Genealogia ta un disciplina di historia ku ta trata ku investigashon di antepasadonan i e desendensia di un famia. E genealogia no mester ser konfundí ku e historia di famia.

en.wiki: Genealogia (for di griego antiguo γενεαλογία (genealogía) 'e kreashon di un pedigree') [1] ta e estudio di famianan, historia di famia, i e rastreo di nan linahe. Genealogonan ta usa entrevistanan oral, registro historico, analisis genetico, y otro registro pa obtene informacion tocante un famia y pa demostra relacion y pedigree di su miembronan. Hopi biaha e resultadonan ta wòrdu indiká den graf òf skirbí komo relato. E tereno di historia di famia ta mas amplio ku genealogia, i ta kubri no solamente linahe, pero tambe historia i biografia di famia i komunidat. 3]

en.wiki: Genealogy (from Ancient Greek γενεαλογία (genealogía) 'the making of a pedigree')[2] is the study of families, family history, and the tracing of their lineages. Genealogists use oral interviews, historical records, genetic analysis, and other records to obtain information about a family and to demonstrate kinship and pedigrees of its members. The results are often displayed in charts or written as narratives. The field of family history is broader than genealogy, and covers not just lineage but also family and community history and biography.[3]


Sala di debate plenario na Strasburgo

Parlamento Oropeo, tambien konosí komo Oropaparlamento o Europarlamento (antes Asamblea Parlamentario Oropeo of Asamblea Komún) ta e parlamento di Union Oropeo (EU). Siudadanonan di Union Oropeo ta eligí su miembronan cada cinco aña. Huntu ku e Konseho di Minister, e ta e poder legislativo di e institushonnan di Union Oropeo i ta reuní na dos lugá: Strasburgo i Brusela. E parlamento oropeo ta e úniko parlamento multinashonal na mundu ku ta wòrdu konstituí pa miembronan elegí a base di derechi universal di voto.

Miembro i elekshon[editá | editá fuente]

Parlamento Oropeo a wòrdu fundá na 1952; su kompetensianan a wòrdu ampliá varios biahe, partikularmente na 1993 ku e Tratado di Maastricht i na 2009 ku e Tratado di Lisboa. Desde 1979 tin elekshonnan pa miembronan di parlamento (MEP); promé ku esei e miembronan tabata bini for di kada estado-miembro di Union Oropeo.

E parlamento tin 705 miembro, ku mester oumentá na 720 despues di e elekshonnan oropeo dia 6 di yüni 2024. E ta representa e di dos electorado democratico mas grandi na mundu (despues di Parlamento di India), ku un electorado di 375 mion votadó eligibel na 2009.[1][2][3] Kada un di e 27 estado-miembro di EU tin un kantidat fiho di asiento parlamentario, ku ta dependé di e kantidat di habitante. Esaki ta varia for di 6 asiento pa Malta te na 96 pa Alemania. For di 1 di febrüari 2020 Hulanda tin derecho riba 29 di e 705 asiento i pa e termino 2024-2029 esaki lo oumenta pa 31 asiento.

Siudadanonan hulandes di Reino Hulandes, irespekto unda nan ta residensiá, tin derecho di voto pa parlamento oropeo; pa residentenan di Karibe Hulandes esaki a bai na vigor desde aña 2009.

E miembronan di parlamento oropeo ta wòrdu eligí kada sinko aña mediante elekshon general direkto i sekreto. Sinembargo, te ku 2019 e partisipashon a baha na kada turno di votashon, for di 65% na 1979 te cu 50% na 2009, e porsentahe di mas haltu den e último 20 añanan. For di yanüari 2022 Roberta Metsola (EPP) ta e presidente di parlamento oropeo.



The Parliament is composed of 705 members (MEPs), due to rise to 720 after the June 2024 European elections. It represents the second-largest democratic electorate in the world (after the Parliament of India), with an electorate of 375 million eligible voters in 2009.[2][3][4]


en.wiki:E parlamento ta konstituí pa 720 miembro, yamá "MEP". Kada miembro ta papia pa un lugá den Oropa, por ehèmpel Paris, Dinamarka òf Sicilia. Tur hende por wòrdu elegi, nan ta wòrdu elehá dor di tur siudadano di Union, e hendenan ku ta siudadano di un pais den Union.

Parlament Oropeo a wordu funda na 1952; su kompetensianan a wordu amplia varios biahe, partikularmente na 1993 ku e Tratado di Maastricht i na 2009 ku e Tratado di Lisboa. Desde 1979 tin elekshonnan general direkto i sekreto ku ta tuma luga kada sinku ana, promé ku esei e miembronan di parlamento tabata bini for di kada pais. E parlamento ta konstituí pa 751 miembro, yamá "MEP". Kada miembro ta papia pa un lugá den Oropa, por ehèmpel Paris, Dinamarka òf Sicilia. Tur hende por wòrdu elegi, nan ta wòrdu elehá dor di tur siudadano di Union, e hendenan ku ta siudadano di un pais den Union. Pasobra e MEPnan ta bin di diferente pais, nan ta papia diferente idioma (24 na 2013) den Parlamento. Nan tin un derecho protehá riba e promé idioma (multilingüismo), i Parlamento mester di hopi intérprete. Diferente di otro gruponan internacional di politico, MEP no ta sinta den grupo di pais, pero nan ta sinta banda di personanan ku ta komparti nan ideanan. E dos gruponan mas grandi ta e "Partido Popular Oropeo-Demokratanan Oropeo" i e "Partido di e Sosialistanan Oropeo". Pero e gruponan aki ta traha huntu pa yega na un akuerdo, p'esei nan no ta bringa pa traha un lei si e otro grupo no ta gusta dje. De parlementsleden organiseren zich in fracties i; op basis van een gemeenschappelijke politieke overtuiging en niet op basis van hun land van herkomst. Momenteel zijn er in het Europees Parlement zeven fracties en een aantal 'niet-ingeschreven' leden. De fracties komen voort uit meer dan honderd nationale politieke partijen.

E miembronan di Parlamento Europeo ta wordo eligi cada cinco aña via eleccion general. Sinembargo, te cu 2019 e participacion a baha na cada turno di votacion, for di 65% na 1979 te cu 43% na e eleccionnan di 2009. Durante e último elekshonnan Europeo di mei 2019 e partisipashon tabata di 50%, e porsentahe di mas haltu den e último 20 añanan.[1] 2] For di yanüari 2022 Roberta Metsola (EPP) ta e presidente di Parlamento.

Sinds 1 februari 2020 telt het parlement 705 zetels, als gevolg van de uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie. Alle 27 lidstaten hebben afhankelijk van het inwonersaantal een vast aantal zetels. Dit loopt uiteen van 6 zetels voor Malta tot 96 voor Duitsland.

Reino Hulandes[editá | editá fuente]

In de zittingsperiode van 2 juli 2019 tot en met 2024 waren 33 personen afgevaardigden van Nederland in het Europees Parlement. Nederland had aanvankelijk 26 zetels na de verkiezingen voor het Europees Parlement in 2019.

Karibe Hulandes[editá | editá fuente]

Dit wetsvoorstel breidt in de Kieswet het kiesrecht voor de leden van het Europees Parlement uit tot alle Nederlanders die op de Nederlandse Antillen en Aruba wonen. Aanleiding voor deze wijziging zijn uitspraken van de Raad van State (200404446/1b en 200404450/1b) en het Europese Hof van Justitie (C-300/04) waarin zij stellen dat er mag geen onderscheid mag zijn tussen Nederlanders buiten Europa die nu Europees kiesrecht hebben en Nederlanders in Aruba en de Antillen die dat nu niet hebben.

De regel dat Arubanen en Antillianen alleen kunnen stemmen voor het Europees Parlement als zij ooit tien jaar in Nederland hebben gewoond komt te vervallen.

Bij de verkiezingen van 2009 konden kiesgerechtigden in Aruba en de Nederlandse Antillen voor het eerst stemmen voor het Europees Parlement. Het aantal geregistreerde briefstemmers nam daardoor aanzienlijk toe, van 15.936 in 1994 en 14.501 in 1999 naar 39.601 in 2009.[23] De opkomst bedroeg onder de geregistreerde Arubanen en Antillianen 77%, aanzienlijk hoger dan de opkomst van 36,8% onder Nederlanders in Nederland.[24] Men bedenke daarbij echter wel dat het totaal aantal inwoners van Aruba en de Nederlandse Antillen in 2009 rond de 330.000 lag,[25] en dat dus maar een klein percentage de moeite heeft genomen zich te laten registreren als kiesgerechtigde.


  • Muhe
  • Constitucion
  • Globalisashon
  • Especie
  • Progaganda
  • Cancion

Pedro Tirso Maria (Tirso) Sprockel (☆ 28 di yanüari 1916 na Kòrsou - † 23 di sèptèmber 2007 na Kòrsou) tabata un lingwista di Kòrsou i luchadó di resistensia na Hulanda durante di Segundo Guera Mundial.

Biografia[editá | editá fuente]

Tirso Sprockel a nasé dia 28 di yanüari 1916 na Kòrsou. E tabata yu di Isbelia Abbad i Jules Germaan Sprockel. E ta ruman di Cor Sprockel i sobrino di John Horris Sprockel, ambos politiko. Na 1931, na edat di 15 aña, el a bai Hulanda pa sigui su estudio na Tilburg??. Na 1940 el a graduá pa MO-A ingles.[1] E guera na Hulanda ta strob'é pa bolbe su isla natal; na 1942 e ta kasa ku Wilhelmina (Minette) G.M. Dudar di Tilburg i ta kuminsa un famia. Nan tabatin nuebe yu: kuater yu muhé i sinku yu hòmber. Na Hulanda su kas a bira un lugá di skondí pa pilotonan hudiu i aliá. Entre otro, den sus aktividatnan di resistensia el a traha huntu ku dos studiante antiano: Boy Ecury i Delfincio Navarro. E kas tabata un eskala riba e ruta di huisio via Spaña pa Inglatera.

Na 1945 Sprockel ta regresa Korsou i ta bira dosente na Thomas College. Despues di a okupá varios funshon Sprockel a fungi komo inspector di Enseñansa i finalmente a keda nombra direktor di e Departamento di Enseñansa di Antias Hulandes.[1]

E tabatin tambe lasonan estrecho ku diferente fundashon una e tabata forma parti i e direktiva; manera Federatie Antilliaanse Jeugdzorg (FAJ), Stichting Don Bosco, de Katholieke Verkennerij Nederlandse Antillen en de Stichting Culturele Samenwerking (Sticusa).

Sprockel tabata kasá ku Wilhelmina (Minette) G.M. Dudar di Tilburg. Nan tabatin nuebe yu: kuater yu muhé i sinku yu hòmber.


Papiamentu Despues di guera, Sprockel a traha komo linguista pa e rekonosementu i estudio di Papiamento. El a publiká hopi buki i ta kofundadó di e dikshonario Papiamentu online. E tabata kasá ku Wilhelmina (Minette) G. M. Dudar (Tilburg, 11 di ougùstùs 1913 - Curaçao, 20 di yüli 1997).

Trabou di hóbennan Na 1953 Sprockel a ko-fundá e Federashon di Cuido di Hubentut Antilliano i durante 35 aña el a okupá un funshon di direkshon. E federashon a enfoká riba e trabou di kas den e bario i partikularmente riba e padvinderij i explorashon.[1] 1] Tambe el a traha huntu ku su ruman muhé Aminta Da Costa Gomez-Sprockel pa hobennan ku discapacidat na Kòrsou. Na Kòrsou, na 1986, un sentro di formashon pa hóbennan ku retraso mental a wòrdu nombrá na su nòmber: e Sentro pa Formashon Laboral "Tirso Sprockel".

Honor[editá | editá fuente]

Durante su bida Sprockel a risibí varios kondekorashon: Kabayero den Orden di Leon Hulandes (1983), komander den Orden di St. Silvester[2] (1988) i e plata Vlaamse Gaai (1963),[3] e premio di mas haltu den e mundu di verkennerij. explorashon. Tambe Sprockel a wòrdu nombrá komo Doctor honoris causa na Universidat di Antia Hulandes pa su dedikashon na Papiamentu.

Literatuur[editá | editá fuente]

  • Tirso Sprockel - De groei en bloei van het Curaçaose onderwijs in de 20e eeuw, essay 1999

Externe link[editá | editá fuente]

Warning: Default sort key "Sprockel, Tirso" overrides earlier default sort key "Marlin, William". Category:Hende Category:Kòrsou Category:Papiamentista

  • Op zondag 6 oktober 1985 zal het sportveld van buurt- centrum Janwe, officieel worden omgedoopt in sportveld Tirso Sprockel. Het buurt- centrum wil op die wijze de heer Sprockel eren voor zijn jarenlange inzet voor metname de formatie van de Curacaose jeugd.

De heer Sprockel, die ruim dertig jaar op onderwijs- gebied actief was en ondermeer de functie vervulde van directeur van het departement van Onderwijs, alsmede van President Curator van de Universiteit van de Nederlandse Antillen, heeft zich volgens de leiding van het buurtcentrum Janwe altijd bijzonder ingezet voor de eugd op het eiland en bekleedde onderandere bestuurs- functies in sociale organisaties als de Verkenners, de Jeugd- centrale en de Federatie Antilliaanse Jeugdzorg. Reden waarom het buurtcentrum- bestuur de heer Sprockel. die momenteel als directeur van Cede Antiy as ten behoeve van particuliere instellingen bemiddelt terzake de financiering van sociaal- educatieve projecten, besloot op deze manier eer te bewijzen. Na afloop van een korte plechtigheid, zullen er die zondag om zeven uur savonds op het sportveld Tirso Sprockel basketball- en volleyball wedstrijden worden gehouden, die voor een ieder, met name jongeren, gratis toegankelijk zullen zijn.[1]

  • algemeen directeur van Sede Antia (Sentro pa Desaroyo di Antia) tot 1990
  • president college curatoren UNA - 1979
  • Commandeur in de Orde van St. Sylvester: hij was de eerste Curacaoenaar en de eerste Antilliaan die deze kerlijke erkenning kreeg in 1988.[2]

Te bewerken naar Papiaments:

Preparacion Bandera di Aruba[editá | editá fuente]

Dia 21 di januari 1976 gobierno insular e tempo ey, a institui un comision di Bandera, cu tabata tin como tarea conseha e Colegio Ehecutivo en cuanto e stipulamento di un bandera Arubano. E comision a consisti di Julio Maduro como presidente, Ronald Donk y Walter van Romondt como miembro y Epi Wever como secretario. Nan tabatin 6 siman pa completa e tarea, caminda un competencia di bandera a wordo anuncia unda comunidad Arubano a activa nan creatividad y yuda crea e bandera. Un total di 693 diseño a wordo presenta. Despues di a presenta su recomendacion na e Conseho Ehecutivo, riba dia 26 di februari 1976 a selecciona 3 diseño caminda Sarah Bollinger asesora pa Whitney Smith, un experto den diseño di bandera, a traha un diseño nobo pa Aruba. E comision a bolbe presenta e recomendacion, mas detaya aki, riba dia 8 di maart 1976, cual recomendacion a ser discuti den e reunion interno di e Conseho Legislativo, teni riba dia 8 di maart 1976;

A DICIDI:

Gabinete Mercelina[editá | editá fuente]

Partido PFP den un komunikado di prensa ta konfirmá ku porfin e proseso di formashon a yega den e etapa ku ta trahando e dekretonan pa nombra e 7 ministernan nobo huntu ku e minister plenipotensiario i minister plenipotensiario suplente na Den Haag.

E kandidato pa promé minister enkargá ku Asuntunan General ta Luc Mercelina (URSM). Veronica Webster (URSM) ta kandidato pa minister di Salubridat Públiko, Desaroyo Sosial i Labor i Grisha Heyliger-Marten (DP) ta kandidato pa minister di Turismo, Asuntunan Ekonómiko i Telekomunikashon.

Marinka Gumbs (DP) ta kandidato pa bira minister di Finansa, Raeyhon Peterson (PFP) ta kandidato pa bira Minister di Bibienda Popular, Planifikashon Urbano i Medio Ambiente, Christophe Emmanuel (NOW) ta kandidato pa bira minister di Edukashon, Kultura, Hubentut i Deporte i Lyndon Lewis NOW) ku ta kandidato pa bira minister di Hustisia.

Patrice Gumbs (PFP) i Gracita Arrindell (URSM) ta kandidatonan pa minister plenipotensiario i minister plenipotensiario suplente na Den Haag. Pa NOW Claudius Buncamper lo drenta parlamento pa remplasá Emmanuel, pa URSM Richinel Brug lo remplasá Mercelina i pa DP Viren Kotai lo remplasá Heyliger-Marten.

Template:Página Prinsipal Actual


Parlamento di e teritorio Kòrsou, ofisialmente Staten van het gebiedsdeel Curaçao i abreviá Staten van Curaçao) tabata entre 1937 i 1949 e órgano representativo di e pueblo i konseho legislativo di e teritorio Kòrsou, konsistiendo di e seis isla Kòrsou, Aruba, Boneiru, Sint Maarten, Sint Eustatius i Saba. E órgano tabata konsistí di 10 miembro elegi i 5 miembro nombrá i tabata e susesor di e Konseho Kolonial i predesesor di Parlamento di Antias Hulandes.

Nomber[editá | editá fuente]

Ku e revishon di e konstitushon hulandes na 1922, e término 'kolonia' a keda eliminá fo'i konstitushon. No tabata te 23 di aprel 1936 ku keda kla ku e leinan pa adapta e organisashon estatal den e parti karibense di Reino Hulandes. Asina, e aña ei e nòmber Kòrsou i Dependensianan a wòrdu remplasá pa Teritorio di Kòrsou i riba 1 di aprel 1937 e Konseho Kolonial a bira e Parlamento di Kòrsou.

Konstelashon[editá | editá fuente]

Pa e konstelashon di e parlamento nobo a skohe un modelo kombiná, konsistiendo di 10 miembro elegí i 5 nombrá. 1] E miembronan elegi tabata ser elegí direktamente dor di e votadornan a base di e reglanan elektoral di Kòrsou di 1937. E miembronan nombrá tabata wòrdu nombrá dor di e Gobernador despues di a konsulta ku e Konseho Ehekutivo. Tambe e gobernador tabata nombra e presidente di parlamento. Algun nombramentu a wòrdu konsiderá komo nombramentu korektivo, pasobra e personanan tabata para na banda di e gobernantenan.

Repartishon di asiento[editá | editá fuente]

Pa promé biaha tambe a introdusí un repartishon pa isla di e asientonan di e miembronan elegi. Esaki a keda reparti den 6 asiento pa Kòrsou, 2 pa Aruba i 1 kada un pa Boneiru i Islariba. Na 1946, despues di protesta di Aruba esaki a kambia den 5 asiento pa Korsou, 3 pa Aruba i 1 kada un pa Boneiru i Islariba.

Elekshon[editá | editá fuente]

Bou di e sistema elektoral kombiná aki e tuma lugá tres elekshon: 20 di desember 1937, 17 di november 1941 (elektorado di 3897 persona) i 5 november 1945 (elektorado di 6251 persona).[12][13]

E parlamento a wordu konstitui komo lo siguiente:

 Miembro  Periodo parlamentario 1938-1942
 Repartishon  Nòmber  Partido  Remarke
Elegí Curacao Moises da Costa Gomez CKP
Ernesto Cecilio Martijn
Adolphe Desertine
J. Capriles lijst Capriles-Rustige
J. Rustige
Willy Maal lijst Jonckheer-
Suarez-Maal
Aruba Jacobo Arends Katholieke partij Aruba
Jean M. de Cuba
Bonaire John de Jongh CKP
Bovenwinden W.R. Plantz
Benoemd Curacao John Sprockel* benoemd statenvoorzitter
Isaac Capriles
Salomon Alfred Senior
Carel Nicolaas („Cai") Winkel*
Ph. Bichon van IJsselmonde* na 1940 remplasa pa F. Vromans.
  • ) oudlid Koloniale Raad


E articulo aki ta uza ortografia di Papiamento. Lo aprecia si por mantene e articulo aki na estilo di Papiamento.


Caribiana/Sandbox/Kladblok
Imagen desea: Caribiana/Sandbox/Kladblok
E informacion den e infobox aki ta origina di Wikidata. Bo por edita e informacion akinan.

Anouk Balentina (☆n. 1 di december 1979 na Aruba) ta un hurista, activista di derecho humano i ambientalista Arubano.

Bida[editá | editá fuente]

Anouk Balentina a nase i lanta den bario di Parkietenbos.[1]

Desde un edad hoben ela cuminsa sigui di cerca e desaroyonan rond di e dump di Parkietenbos.[2] Na 2020 Balentina ta entama un caso sumario pa ordena pa para establecimento y testmento di e incinerator na Parkietenbos inmediatamente.[3] Balentina hunto cu 80 otro, a protesta contra e concepto di e permiso di molester pa por opera e incinerator na Parkietenbos. Sinembargo gobierno a dicidi di otorga e permiso aki dia 23 di december 2020


https://kennisplatform.wikimedia.nl/artikelen/schrijven/hoe-vertaal-ik-een-artikel-uit-een-andere-taal-met-de-vertaaltool/ https://www.wikimedia.nl/wp-content/uploads/2021/06/Schrijven_voor_Wikipedia.pdf

  • Template:Página Prinsipal Actual --> rubrika "Aktual"" riba pagina principal
  • Template:Página Prinsipal Idioma dicho --> rebrika "Dicho"
  • Template:Página Prinsipal Articulo destaca


E articulo aki ta uza ortografia di Papiamento. Lo aprecia si por mantene e articulo aki na estilo di Papiamento.


Dr. Horacio E. Oduber Hospital (HOH) ta un hospital general di tamaño mediano na Aruba. E ta situa nortwest di e capital Oranjestad, den e zona di Eagle unda antes tabata lokalisa Arend Petroleum Maatschappij. E hospital, cu ta hiba e nomber di e medico Arubiano, Horacio Oduber, a cuminsá funciona cu 187 cama fin di aña 1976. El a wordo oficialmente inaugura dia 5 di mart 1977 den presencia di Wilhelm de Gaay Fortman, minister di Asuntonan Antiano di Hulanda.[4] Actualmente e hospital ta dispone di 320 cama y tin mas di 1000 persona emplea. E maneho ta den man di fundacion Stichting Ziekenverpleging Aruba.[5]

HOH ta afilia na Dutch Caribbean Hospital Alliance (DCHA), un organisacion cooperativo di hospitalnan den Caribe Hulandes.[6]

Historia[editá | editá fuente]

Horacio Eulogio Oduber (1862-1935) tabata e prome dokter Arubiano y tabatin su consultorio na cas den Wilhelminastraat.[7] E dokter tabata wordo paga solamente cu mercancia y tabata haña cuminda pa su cabay. Hopi hende a muri pa motibu di infeccion, virus o malesa desconoci na e momentu ey. Segun un estimacion, na 1910 tabatin mas o ménos 8.000 habitante riba e isla. Mayoria di nan tabata trahadonan di cunucu ku tabatin menos recurso financiero. Como cu no tabatin un hospital na e momentu ey, e dokter tabata trata e pashentnan na su cas.[7] E operacionnan necesario, incluyendo amputacionnan, tabata wordo ehecuta solamente dor di suministra hopi rum pa motibo di falta di anestesia.

Na 1920 e "San Pedro de Verona", a keda funda pa soeurnan catolico (Dominicanessen) na 1920.

Cas di dokter Horacio Oduber na Wilhelminastraat en frente di e kerki protestant (1907)
Entrada di San Pedro de Verona

Despues di apertura di e hospital nobo na 1977 a converti San Pedro hospital den un cas di cuido. Desde seramento di hospital di Lago na 1985 HOH a keda e unico hospital na Aruba pa un poblacion di alrededor 120.000 habitante.[8]

Na september 2014 a inicia un proyecto di renovacion y expansion di e hospital, uno di e proyectonan di construccion mas grandi den historia di Aruba. E proyecto ta ensera lantamento di un edificio nobo di seis piso separa di e edificio existente di cinco piso.[9] Esaki ta inclui un cas di cama nobo, un sala di emergencia tres biaha mas grandi, un clinica externo nobo pa specialistanan y renovacion di e edificio existente cu ta mehora privacidad y servicionan pa pashent den un ambiente moderno. Trabounan di e fase final di e proyecto a reanuda fin di 2023 despues cu un disputa entre partidonan a para e construccion na 2022.

Servicionan[editá | editá fuente]

Dr. Horacio E. Oduber Hospital ta conta cu 320 cama y mas di 1000 empleado cu ta atende mas di 16.000 pashent pa aña. E tin un plataforma pa helicopter pa ricibi pashent cu ta jega cu helicopter di polis o helicopter militar.

E hospital ta dispone di tur specialidad basico y algun super specialidad. E tin un departamento di emergencia (eerste hulp) cu ta trata mas o menos 55.000 pashent pa aña. Tin un centro di trauma nivel III disponibel, como tambe un departamento combina cu ta inclui cuido intensivo/cuido mediano/cuido coronario (curason) cu 12 cama, clinica di hemodialyse, tres departamento di psychiater, cinco sala di operacion, banco di sanger, clinica pa trata dolor, centro di oncologia pa tratamento durante dia (dagbehandeling), cuido di enfermo pa dia (dagverpleging), clinica pa trata herida, policlinica interno y externo, departamento pa parto, post di dokter di cas, departamento di fisioterapia y rehabilitacion, tres departamento pa investigacion di diagnostica, diferente laboratorio, botica di hospital, camber di caterisacion di curason, shete departamento pa cuido di enfermo, departamento di servicio pa maternidad, departamento pa mucha, camber di couveuse y diferente otro servicio facilitario.[10]

Fuera di residente i turista local HOH tambe ta ricibi regularmente pashent for di hospital mas chikito den e region, manera for di Bonaire y Isla Riba. Ora cu no tin cama den cuido intensivo of couveuse ta manda pashent for di Corsou pa Aruba.

Galeria[editá | editá fuente]

  • Compleho di Horacio Oduber Hospital
    Compleho di Horacio Oduber Hospital
  • Entrada principal di e hospital
    Entrada principal di e hospital
  • Fachada di edificio B
    Fachada di edificio B


Dr. Horacio E. Oduber Hospital (HOH) ta un hospital general di tamaño mediano na Aruba

E edificio di hospital ta situa na nordwest di e capital Oranjestad, unda cu antes tabata lokaliza Arend Petroleum Company na Eagle. E hospital aki di 187 cama ta recibi su prome uso na final di anja 1976. Dia 5 di maart 1977, a tuma luga e apertura oficial den presencia di e Ministro Hulandes De Gaay Fortman. Na september di 2014, a cuminsa cu e proyecto di expansion y renovacion di e hospital, uno di e proyecto di construccion mas grandi den historia di Aruba. Esaki ta inclui un kas di cama nobo, un sala di emergencia tres biaha mas grandi, un clinica externo nobo pa specialistanan y renovacion di e edificio. Esaki ta mehora privacidad y servicionan pa paciente den un ambiente moderno. Fase final di e proyecto aki lo sigui despues cu e problema entre parti a haci cu construccion a wordo para na 2022.

Horacio Oduber Hospital ta forma parti di Dutch Caribbean Hospital Alliance (DCHA) hunto cu otro hospitalnan den Caribe cu ta parti di Reino Hulandes. Aliansa y colaboracion ta inclui e laboratorio di pais di Curacao (ADC), streeklab Haarlem, University Medical Center Utrecht (UMCU), Erasmus Medical Center (EMC), Radboud University, Vrije Universiteit Amsterdam (VU), Maastricht University, Xavier University, Thomas Moore na Belgica y hospitalnan partner na Colombia.

Por lesa mas tocante e hospital na aña 2023 den e broshura di di 2da edicion yama NOS SEMPER T'EY.


E Konstitushon di Sint Maarten (na ingles: Constitution of Sint Maarten; hulandes: Staatsregeling van Curaçao) ta e areglo legal konstituyente di pais Sint Maarten, ku ta forma parti di Reino Hulandes. E ta e ley mas altu di Kòrsou i ta regla kon e pais ta organisá y ta wòrdu goberná. Eiden ta indiká e órganonan di gobernashon, nan tarea- i kompetensianan

Historia[editá | editá fuente]

E Regla di Estado di Sint Maarten a keda aprobá unánimamente pa e Konseho Insular dia 21 di yüli 2010.[1] 1]

E Regla di Estado di Sint Maarten a drenta na vigor dia 10 di òktober 2010, despues di e desmantelashon di Antillas Hulandes i e kreashon di e pais independiente Sint Maarten. E Regla di Estado ta subordona legalmente na e Constitucion di Reino Hulandes y e Statuut pa Reino Hulandes.

E konstitushon a drenta na vigor dia 10 di òktober 2010, ora ku Antias Hulandes a keda desmantelá.

Contenido =[editá | editá fuente]

E Regla di Estado di Sint Maarten tin e siguiente kapítulonan:

Tereno i unidat

  • Derecho Fundamental
  • Gobièrnu i e minister mandatario

E Estadonan

  • Konseho Konsultivo, Korte General di Kontroles, Ombudsman i koleganan di konseho permanente
  • Lejislashon i gobernashon
  • Hustisia, Ministerio Públiko i Polis

Disposishonnan final Finalmente, e reglanan di estado ta kontené un kantidat di artíkulonan adishonal.

E contenido di Constitucion ta como lo sigiuente:

  • Capitulo I - Derecho Fundamental
  • Capitulo II - Gobierno
  • Capitulo III - Parlamento
  • Capitulo IV - Conseho di Consulta, Camara di Control General y colegio permanente di conseho
  • Capitulo V - Legislacion y Gobernacion
  • Capitulo VI - Husticia y poder hudicial
  • Capitulo VII - Disposicion final

Category:Gobièrnu Category:Sint Maarten


Mira tambe[editá | editá fuente]


zie encyclopedia NA/CUR Raad van State di Reino Hulandes (papiamento: Conseho di Estado) ta un di e entidadnan consultativo mas halto den Reino Hulandes. , ancra den C di

The Council of State (Template:Lang-nl) is a constitutionally established advisory body in the Netherlands to the government and States General that officially consists of members of the royal family and Crown-appointed members generally having political, commercial, diplomatic or military experience. It was founded in 1531, making it one of the world's oldest still-functioning state organisations.[1]


[[:Category:]]


E artíkulo aki ta skirbí na papiamentu. Lo ta apresiá si por mantené e artíkulo aki na estilo di papiamentu.



Arte di Palabra[editá | editá fuente]

Departamento di Cultura Aruba (DCA) ta organisa e proyecto di “Arte di Palabra” (AdP) cu ta un competencia di conta cuenta y storia cortico, pa hoben di scol secundario y avansa. AdP Interinsular ta un competencia entre e ganadonan di Corsou, Boneiro y Aruba. DCA ta organisa AdP for di 2009, unda tur aña por mira e interes bou di nos hobennan, cu ta creciendo, pa nan participa.[1] Meta di e proyecto aki ta pa duna e hoben e oportunidad pa demostra nan creatividad literario; pa promove lesamento y skirbimento den nos idioma Papiamento; pa stimula publicacion di arte literario den Papiamento. Y tambe pa e hobennan di islanan A.B.C. tin un intercambio den nan cultura. E competencia di Arte di Palabra ta stimula e hobennan pa medio di nan poesia of cuenta cortico haci bon uzo di nos idioma Papiamento y enrikece nan conocemento di nos idioma. Cu e proyecto aki DCA ta traha hunto cu Fundacion Corector di Papiamento y scolnan avansa.

Premio i rekonosementu[editá | editá fuente]

Na 2005, 2011 i 2021, Arte di Palabra a risibí e Premio Nashonal di Idioma Materno otorgá pa UNESCO. Na 2009, e proyekto Arte di Palabra a gana e prestigioso Stanley Lamp Award pa su aporte na nos idioma materno. Na 2013, Arte di Palabra a risibí e Premio Bienal Pierre Lauffer. E premio ta konsistí di un Chapi di Plata. Algu memorabel ta ku na 2013, Arte di Palabra a risibí finansiamentu di UNESCO Paris pa publikashon di e edishon Pòtpurí Arte di Palabra 2014. Na 2023 Prins Bernhard Cultuurfonds Caribisch Gebied a otorgá e prestigioso Cultuurprijs 2023 na Arte di Palabra.[2]

Warning: Default sort key "Wit, Jacob" overrides earlier default sort key "Sprockel, Tirso". Category:Hende Category:Antias Hulandes


Suggesties Gender Gap Challenge (nl.wiki): Esmee Winkel (11/1)- Philomena Wong - Grace Bareno? - Rina Penso - Deborah Jack (en.wiki)

Aanmaken:

Verbeteren/aanvullen:

Curaçao[editá | editá fuente]

  1. December 1, 1796: Johann Lauffer overthrows Jan Jacob Beaujon as governor.[1]

Historia di ATA[editá | editá fuente]

Den decada 20, economia di Aruba tabata conta cu un pilar economico dependiente di Refineria Lago. Despues di Guera Mundial II, despues cu turismo y biahe a cuminsa bira mas popular, a cuminsa mira e posibilidad pa explora e sector di turismo na Aruba. Cu establecimento di Aruba Tourist Commission, consistiendo di diferente comerciante local, a percura pa un plan pa expansion di infrastructura pa por acomoda e necesidad di e bishitante. Den cara di adversidad, Aruba a cambia su enfoke pa turismo, resultando den desaroyonan y proyectonan importante.

Na aña 1953 Aruba Tourist Commission a cambia di maneho y a sigui bou di nomber di Aruba Tourism Bureau. Aki ta caminda cu a conoce gran baluartenan den historia di e industria di turismo caminda cu Aruba por a conta cu un sector turistico evoluciona, caminda a percura pa reforsa economia local y fomenta intercambio cultural. Aruba Tourism Bureau a conta cu un temporada entre aña 1953 te cu 1985, danki na maneho di directornan Michael Kuiperi, sigui pa Odulio Bertrando ‘Beti’ Arends y finalmente Roderick ‘Rory’ Arends. Na aña 1985, Aruba Tourism Bureau a hiba un transformacion y a bira Aruba Tourism Authority, bou di guia di Remigio Wever, Jan van Nes y Myrna Jansen-Feliciano, kendenan a percura pa un maneho di turismo duradero durante temporada stabiel y durante temporada di desafio.[2]

  • Ronella Croes, CEO di ATA desde 2010?

Category:Musika

E imparsialidat di e estilo di skirbi e artíkulo aki ta kuestionabel. Por fabor mira e diskushon riba e pagina di diskushon pa mas informashon.
E articulo of seccion aki no ta referi na ningun fuente di publicacion acredita.
Por fabor yuda haci e artikulo aki miho door di añadi fuentenan konfiabel.
E artikulo aki ta un komienso. Bo ta wordu invita pa klik riba editá fuente pa añadi bo konosementu na e artikulo aki.

Hooiberg[editá | editá fuente]

Na 1988 a embeyece Hooiberg pa convirtie esaki den un atraccion turistico: a renoba e trapi cu ta inclui 4 plataformanan na diferente nivel, por ehempel na 70 m i 110 m di haltura, pa descansa i saca potret, i a instala 50 luga di parkeo.[1] De regering heeft plannen om de Hooiberg aantrekkelijk te gaan maken en tot toeristenplek te ontwikkelen. Tijdens zyn recente bezoek is minister drs Jan de Koning ermee akkoord gegaan met goedkeuring van een bedrag van 305 duizend florin om dit project te kunnen uitvoeren. De Hooiberg zal een geheel nieuwe trap krijgen met handsteun en een plek om uit te rusten. Beneden komt een parkeerplaats voor ongeveer vijftig auto's, en een platform in de vorm van een klein park met lokalen voor de verkoop van frisdrank, eten en souvenirs. Op de trap op zeventig meter hoogte, komt een terras waar men kan uitrusten en door middel van een telescoop over Aruba kan kijken. Een tweede terras met telescoop volgt op 110 meter hoogte. Er volgen hierna nog twee terrassen voordat men het hoogste punt van de Hooiberg heeft bereikt. Het Hooiberg-project dossier is bijna klaar en verwacht wórdt, dat werkzaamheden aan de trap medio november dit jaar zullen beginnen. Het Hooibergproject is afkomstig van Planafdeling Bouwkunde architecten bureau, van Publieke Werken. Na 2022 a anunsia un proyecto pa renova e facilidadnan existente, embeyece e atraccion i agrega un mirador riba e top di e sero.

Na aña 2022 Ministro di Turismo Dangui Oduber a anuncia un projecto pa embeyesamento di Hooiberg.[1] Aruba Tourism Authority (ATA) y Tourism Product Enhancement Fond[sic] (TPEF) lo funda e projecto. E prome fase lo wordo funda pa TPEF y ta incera e renobacion di e trapinan y hutnan riba Hooiberg. ATA lo funda e segundo fase di e project caminda un punto di observacion lo ser construi na e punto mas halto di e sero dunando bishitantenan un bista di 360-grado di Aruba. Artistanan local lo provee un toque artistico cu obra di arte di mosaico.

Jay Bryant Haviser (21 di november 1955 na ... ) ta un arkeologo merikano.

NAME: Jay Bryant HAVISER Jr. BIRTHPLACE: Bartow, Florida, U.S.A. BIRTHDATE: November 21, 1955 MARITAL STATUS Re-married Nov. 27, 2008, to Ilene J. Rosalina (Curaçao) CHILDREN 2 children 2 step-children (all born on Curaçao) RESIDENCE: Opal Road #1, Pelican, St. Maarten, Dutch Caribbean. 

tel.1721-544-4154 / cell 1721-524-1155

OFFICE: SIMARC Archaeological Center, A.T. Illidge Road #117, Madame Estate, St.Maarten, Netherlands Caribbean tel./fax. 1-721-542-0201 E-mail: jhaviser@hotmail.com DUAL NATIONALITY: Netherlands / U.S.A.

Awards 1996 Cola Debrot Prize for Science (Curaçao/Netherlands Antilles) 2008 Ridder in de Order van Oranje-Nassau (Knighthood), decoration from Her Majesty Queen Beatrix of the Netherlands 2008 Lifetime Environmental Achievement Award (St. Maarten) IslandVision Fd 2009 Culture Time Person of the Year Award for 2008 (St. Maarten), PJD2 Radio 2013 Paul Harris Fellow Award, Rotary International, Mid-Isle Chapter St. Maarten

Madurodam is een Nederlandse miniatuurstad in Den Haag op een schaal van 1 op 25,[2] geopend op 2 juli 1952 aan het George Maduroplein. Dit toeristische attractiepark trekt jaarlijks circa 600.000 betalende bezoekers.[3] Het park beslaat een totaaloppervlak van 62.630 m². De gebouwde stad zelf meet 17.630 m². De miniatuurstad heeft veelal als inspiratie gediend voor de bouw van diverse attractieparken wereldwijd zoals Legoland Billund[4] en het Disneyland Park in Anaheim.[5]

Het is genoemd naar George Maduro, een Curaçaose student die zich tijdens de meidagen van 1940 als cavalerieofficier onderscheidde in de slag om de residentie, en in februari 1945 in concentratiekamp Dachau overleed; zijn ouders schonken het beginkapitaal voor het project, dat door de familie Maduro wordt beschouwd als monument voor hun enige zoon.[6]

Aloe[editá | editá fuente]

Aloe na Aruba, Bonaire y Sentebibu na Corsou y Boneiru.

Islanan ABC[editá | editá fuente]

Sintebibu heeft dikke, vlezige bladeren, sappig en veel slijn bevattend. Aloe werd op Aruba en Bonaire aangeplant in verband met betekenis in de farmaceutische industrie. [7]Aloe werd in 1836 door gezaghebber Baron van Rader op Curacao als gouvernementscultuur geintroduceerd. De plant is uitgesproken kalkminnend. De jonge uitlopers (siboys, semina) worden in de droge tijd uitgezet. Na 2-3 jaar kan men de dikke bladeren afsnijden en laten staan in lekbakken plaatsen waarna het sap in koperen ketels wordt ingedampt en verhard tot aloehars. De hars uit Aruba en Bonaire werd voornamelijk naar de Verenigde Staten uitgevoerd.

De aloeplant wordt al sinds midden 1800 op Aruba verbouwd. Het klimaat en de droge grond lenen zich bij uitstek voor de aloeteelt. De plant doet het hier heel goed: de Arubaanse aloe heeft een aloenegehalte van 22 %, terwijl het gehalte van de aloe in de rest van de wereld ten hoogste 15% bevat.[8] De grootste bloei van de aloe-cultuur maakte Aruba door onder gezaghebber Jan Helenus Ferguson (1866-1871). De weg door de aloevelden vanuit de stad werd dan ook naar hem genoemd. In de 19e eeuw werd ook een aloeplantage aangelegd in Socotoro; Socotoro is vermoedelijk vernoemd naar het eiland Sokotra of Socotora, destijds een Brits eiland in de Indische Oceaan voor de kust van Yemen. Dat eiland ligt op dezelfde lengtegraad als Aruba en daar wordt ook aloe verbouwd. De legende wil dat Alexander de Grote op aanraden van Aristoteles dit eiland veroverde voor de aloe die hij gebruikte om de wonden van zijn soldaten te genezen. Op de aloeplantage Mon Plaisir van de Fransman Louis Bazin verrees begin 1900 een voor die tijd moderne stoomkookinrichting. Aruba was in de 19e eeuw de grootste leverancier van aloehars, die voornamelijk werd gebruikt voor de productie van laxerende middelen. De aloehars werd naar het buitenland geexporteerd, voor het merendeel naar New York, maar ook naar Hamburg en naar Londen. De hars uit de Antillen (destijds `Curacaose` genoemd) was een van de beste ter wereld en duurder dan de andere soorten op de markt. Het aandeel van Aruba in de `Curacaose` export was ruim 90%. In de economie van de tijd voor de komst van de olie-industrie betekende de aloe een redelijke bron van inkomsten, vooral voor de kleine cunucero. In tijden van werkeloosheid (de droge tijd) was de aloteelt een goede bron van bestaan. Begin 1900 werd het eerste wetenschappelijk onderzoek op de aloeplant verricht. Daarbij werd de genezende werking van aloe op verbranding door zonnestraling en andere brandwonden onomstotelijk bevestigd. Door de komst van de olie-industrie veranderde er veel op de arbeidsmarkt op Aruba en raakte de aloeteelt wat op de achtergrond. Pas na de Tweede Wereldoorlog werd de aloecultuur weer hervat. In 1949 richtte Casey Eman de eerste aloefabriek van Aruba op, onder de naam Aruba Aloe Products Company. Destijds werden de aloesappen plaatselijk bewerkt tot aloene en verscheept naar de Verenigde Staten. De productie van Arubaanse aloe bedroeg in 1951 ongeveer 15.000 pond oftewel 30% van de totale wereldopbrengst. Na het indampen van het harssap in open koperen potten van ca. 200 liter was het aloe-product klaar voor export voor vooral de geneeskundige en cosmetische industrie in USA en Europa. Aloe-industrie op Aruba was toentertijd een vuil en zwaar lichamelijk werk met een schraal loon voor haar seizoen-arbeiders. Aruba werd een van de grootste aloeproducenten van de wereld wegens de goede kwaliteit aloe.[8]

Conoci na Aruba tabata e plantage di aloe di Mon Plaisir y Sividivi.

aloë-cultuur, die op Bonaire en Aruba veel voorkomt, maar waarvan op het eiland Curacao maar twee aanplantingen op eenigszins ruime schaal bestaan).

Rond 1850 werden er enkele aloe plantages op Aruba gesticht die tot 1868 door het gouvernement geexploiteerd werden. Hierna kwam de aloeteelt in particuliere handen.

Uzo[editá | editá fuente]

Ta come of bebe e blanco di aloe pa problema di artritis, diabetes, tosamento y ulcera na stoma. Tambe por hunta e blanco riba curpa y cuero pa kita dolor of trata un herida of kemadura. Tambe sa laba cabey cune. Algun gota di e zeta geel of juice di aloe mescla cu awa ta bon pa un purgashi di e curpa. Pa problema di cuero, manera carpata, of di digestion di animalnan domestico tambe ta uza e likido di aloe.[9] Bij het beschilderen van buitenmuren worden gesneden aleobladeren in de waterverf gedaan.

Francesco Corallo (Catania, Italië, 1960[1]), ookwel bekend als “King of the Slots”,[2] is een Italiaans-Nederlands[3] zakenman en casino-eigenaar op het Caribische eiland St.-Maarten.[4]

Levensloop[editá | editá fuente]

Corallo bezit diverse casino's, waaronder drie in Sint-Maarten[5] en daarnaast ook in Santo Domingo en Panama. Voorheen bezat hij ook een gokgelegenheid in Curaçao, maar daar verloor hij zijn licentie nadat zijn naam boven kwam drijven in de praktijken rondom Gerrit Schotte.[6] Het onderzoek hiernaar kwam aan het rollen na een verzoek om referenties door Schotte aan de Italiaanse regering voor de aanstelling van Corallo in een hoge positie bij een financiële instelling op de Antillen.[7]

Toen Corallo in 2011 gearresteerd werd door de Italiaanse financiële politie (Guardia di Financa), beriep hij zich op diplomatieke immuniteit omdat hij een diplomaat van Dominica zou zijn. Hij bezat namelijk een Dominicaans diplomatiek paspoort dat hij illegaal gekocht had, juist om aan arrestatie in Italië te voorkomen.[8] De Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken ging niet mee in zijn claim: hij verklaarde dat diplomatieke immuniteit in het gastland (hier: Italië) niet van toepassing is voor iemand die betrokken is in belangrijke economische activiteiten.[9]

Eind 2016 werd Corallo op St.-Maarten gearresteerd op verdenking van belastingontduiking, witwasserij, verduistering en lidmaatschap van een internationale criminele organisatie. In afwachting van uitzetting werd hij maandenlang in een Philipsburgse politiebureau in verzekerde bewaring gesteld.[10] Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens bepaalde later dat de omstandigheden rond de bewaring van Corallo in St.-Maarten inhumaan waren, maar oordeelde ook dat de bewaring zelf niet onrechtmatig leek.[10] In augustus 2017 werd Corallo na een juridische strijd door Sint-Maarten uitgeleverd aan Italië.[11][3][12] Eenmaal aangekomen in Italië werd hij vrijgelaten[13] en een klein jaar later, in juli 2018, keerde hij weer terug naar Sint-Maarten.[14]

In 2016 werd door de aanklager in Rome aan zijn collega's in St.-Maarten gevraagd drie boten van Corallo in beslag te nemen en te verkopen met als doel 215,4 miljoen euro aan onrechtmatige winsten van de zakenman terug te vorderen. Na een juridische strijd waarin Corallo tegen de verkoop van zijn boten streed, gaf een Philisburgse rechtbank in 2019 definitief haar fiat voor de verkoop.[4]

Persoonlijk[editá | editá fuente]

Francesco Corallo heeft een vertroebelde relatie met zijn vader, Gaetane Corallo. Het is echter onbekend wat voor rol de vader speelt in zijn zoons leven: in 2010 werd door de rechtbank van Rome gesteld dat hun relatie verbroken is en er geen zakelijk verband tussen de twee bestaat. Later werd door de civiele rechtbank van Rome een bevel uitgevaardigd waarin het Italiaanse Ministerie van Binnenlandse Zaken opgedragen werd elke verwijzing van Corallo en zijn broer met hun vader te verwijderen van de website.[1] In 2016 beschuldigde de vader Francesco weer van geldvervreemding, een voorval dat zo'n dertig jaar eerder plaatsgevonden zou hebben.[15] Hier is echter nooit bewijs voor gevonden en Corallo overwoog meerdere smaadzaken tegen zijn vader aan te spannen.[13]

Referenties[editá | editá fuente]

  1. ↑ 1.0 1.1 La vita d'azzardo di Francesco Corallo tra il padre boss e l'entourage di Fini. La Repubblica (4 ougùstùs 2013). Archivá dia 28 yüli 2020. Konsultá dia 14 òktober 2018.
  2. ↑ (en) Corallo claims his phone was hacked on orders of Italy and the Netherlands. The Daily Herald (18 januari 2022). Konsultá dia 11 mei 2024.
  3. ↑ 3.0 3.1 (en) Francesco Corallo may be extradited. Dutch Caribbean Legal Portal (20 juni 2017). Konsultá dia 11 mei 2024.
  4. ↑ 4.0 4.1 (en) Court allows prosecutor to sell Corallo’s boats. StMaartenNews.com (13 febrüari 2019). Archivá dia 19 desèmber 2019. Konsultá dia 11 mei 2024.
  5. ↑ (en) Corallo will rebuild Starz Casino in Cupecoy. StMaartenNews.com (19 yanüari 2018). Archivá dia 19 desèmber 2019. Konsultá dia 19 desèmber 2019.
  6. ↑ (en) Galli, Eva, English/Italian :The Biography Of Francesco Corallo “The Godfather” Of The Caribbean Part 1. St Maarten News (14 desèmber 2016). Gearchiveerd dia 28 yüli 2020. Konsultá dia 14 òktober 2018.
  7. ↑ Schotte behind bars 18 months. The Daily Herald Newspaper St. Maarten (6 december 2018). Gearchiveerd dia 19 desèmber 2019. Konsultá dia 11 mei 2024.
  8. ↑ (en) Francesco Corallo bought his diplomatic passport. Curaçao Chronicle (3 yanüari 2017). Konsultá dia 11 mei 2024 – via Knipselkrant.
  9. ↑ (en) Inside Dominica IV: Government or enemy of people?. Dominica news online most popular (18 novèmber 2011). Gearchiveerd dia 19 desèmber 2019. Konsultá dia 11 mei 2024.
  10. ↑ 10.0 10.1 (en) Corallo wins case at Human Rights Court. The Daily Herald (9 oktober 2018). Gearchiveerd dia 19 desèmber 2019. Konsultá dia 11 mei 2024.
  11. ↑ Ayera tardi Francesco Corallo a keda extradita pa Italia. Awemainta (17 ougùstùs 2017). Konsultá dia 11 mei 2024 – via Online Flipbuilder.
  12. ↑ (en) Francesco Corallo (Catania, Italy, 1960) was extradited today to Italy. Souliga Post (16 augustus 2017). Konsultá dia 11 mei 2024.
  13. ↑ 13.0 13.1 (en) Corallo Sr. allegedly tried to extort his son. The Daily Herald (11 mei 2024). Archivá dia 13 yüni 2018. Konsultá dia 11 mei 2024.
  14. ↑ (en) Businessman Corallo returns to St. Maarten. the Daily Herald (26 yüli 2018). Konsultá dia 11 mei 2024.
  15. ↑ (en) Corallo Sr. sticks to claim on son, expected his arrest. Daily Herald (15 december 2016) – via Knipselkrant.


Warning: Default sort key "Wawoe, Gilbert" overrides earlier default sort key "Wit, Jacob". Category:Hende Category:Korsou

For di "https://pap.wikipedia.org/w/index.php?title=User:Caribiana/Sandbox/Kladblok&oldid=130234"