Przejdź do zawartości

Endorfiny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Endorfiny (skrótowiec od „endogenne morfiny”)[1] – grupa hormonów peptydowych, wywołują dobre samopoczucie i zadowolenie z siebie oraz generalnie wywołują wszelkie inne stany euforyczne (tzw. hormony szczęścia). Tłumią odczuwanie drętwienia i bólu. Są endogennymi opioidami.

Obecnie potwierdza się istnienie co najmniej 20 typów endorfin, lecz za najważniejsze uznaje się alfa, beta i gamma-endorfiny. Badania wykazały, że wspomniane rodzaje hormonów szczęścia mają działanie zbliżone do opioidów, takich jak morfina. Główna różnica pomiędzy nimi wynika z tego, że endorfiny w przeciwieństwie do morfiny są produkowane wewnątrz organizmu[2].

Są silnymi agonistami receptorów opioidowych μ, których pobudzanie wywołuje stany euforyczne. Na te same receptory działają opioidy egzogenne, co wywołuje zniesienie bólu, uczucie przyjemności i dobrego nastroju. Wywołuje to też silne uzależnienie psychiczne i fizyczne.

Strukturę chemiczną substancji nazwanej później endorfiną (czyli wewnętrzną morfiną) podali John Hughes i Hans Kosterlitz. Wytwarzana przez mózg, działa podobnie jak morfina, zmniejsza ból i wprawia w błogostan[potrzebny przypis].

Wkrótce odkryto kilkanaście różnych endorfin produkowanych w mózgu i rdzeniu kręgowym, wpływających na odczuwanie bólu, stan uczuć i świadomości. Nazwano je molekułami emocji. Najwięcej receptorów emocji znaleziono w mózgu, w obszarach uważanych za siedzibę uczuć i ośrodki odczuwania przyjemności. W latach 60. w eksperymentach na szczurach pokazano, że elektryczna stymulacja tych miejsc budzi w zwierzętach doznania tak intensywnej ekstazy, że wolą paść z wyczerpania niż przerwać doświadczenia[3].

Niektóre bodźce, powodujące wydzielanie endorfin, to:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Bogdan Sadowski: Podstawy fizjologii człowieka pod redakcją Stanisława Konturka, wyd.1, Kraków 2009
  2. n, Endorfiny, inaczej hormony szczęścia - jak je pobudzić i jaki mają związek ze sportem? [online], FitXpress, 6 grudnia 2018 [dostęp 2018-12-18].
  3. "Wprost", nr 861, 30 maja 1999
  4. Judy Skatssoon: Thoughts of laughter may boost feel-good hormones. [dostęp 2009-05-19].
  5. a b Lorrie Klosterman: Endorphins. The Gift You Give Yourself. [dostęp 2015-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-01)].
  6. Acupuncture works on endorphins. [dostęp 2009-05-19].
  7. Opalanie może uzależniać. 2014-06-23. [dostęp 2014-06-23].
  8. JC. Melchior, D. Rigaud, N. Colas-Linhart, A. Petiet i inni. Immunoreactive beta-endorphin increases after an aspartame chocolate drink in healthy human subjects. „Physiol Behav”. 50 (5), s. 941-944, 1991. DOI: 10.1016/0031-9384(91)90418-N. PMID: 1805284. 
  9. 'Sexercise' yourself into shape. [dostęp 2006-02-11].