Przejdź do zawartości

Građanski Zagrzeb

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Građanski Zagrzeb
Pełna nazwa

Prvi hrvatski građanski športski klub Zagreb

Przydomek

Purgeri
(chorw. Miastowi,
od niem. Burger)

Barwy

błękitno-białe

Data założenia

26 kwietnia 1911

Debiut w najwyższej lidze

Ilirija Ljubljana – Građanski (1–2)
2 września 1923

Data rozwiązania

6 czerwca 1945

Liga

Prva liga Jugoslavije (1923–1940)
Prvenstvo Hrvatske u nogometu (1940–1945)

Państwo

 Chorwacja

Stadion

przy ulicy Koturaszka (10,000 miejsc)
(1924–1945)

Stroje
domowe
Stroje
wyjazdowe

1. HŠK Građanski Zagreb (chorw. Prvi hrvatski građanski športski klub - Pierwszy chorwacki obywatelski klub sportowy), znany także jako Građanski Zagrzebchorwacki klub piłkarski z Zagrzebia, założony w 1911. Jeden z najbardziej utytułowanych zespołów w historii przedwojennej Jugosławii, rozwiązany wiosną 1945. Spadkobiercą tradycji Građanskiego jest grające w Prvej HNL Dinamo Zagrzeb.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Złota epoka (1911–1939)

[edytuj | edytuj kod]
Zespół mistrza Jugosławii 1926. W dolnym rzędzie pierwszy od lewej Slavin Cindrić.

Građanski został założony w 1911 w Zagrzebiu, który był wówczas częścią imperium austro-węgierskiego. Inicjatorem powstania klubu był Andrija Mutafeija - późniejszy wieloletni prezes Građanskiego stworzył alternatywę dla węgierskich klubów sportowych, działających w mieście i okolicy. Od momentu powstania Građanski był klubem wielosekcyjnym, w której działały sekcje piłki nożnej, ręcznej i kolarstwa. Przed powstaniem stadionu przy Koturaszkiej klub korzystał z obiektów w dzielnicach Tuszkanac, Martinovka i Kanal. W 1924 doszło do otwarcia nowego, dziesięciotysięcznego stadionu w dzisiejszej dzielnicy Trnje, na którym piłkarze grali do rozwiązania klubu w 1945.

Pierwszym meczem w historii drużyny piłkarskiej było spotkanie derbowe z HAŠK, przegrane 1–5. W pierwszych latach istnienia Građanski zyskał sporą popularność wśród klasy robotniczej w przeciwieństwie do akademickiego HAŠK, ściśle związanego z uniwersyteckim środowiskiem Zagrzebia. W 1923 doszło do inauguracji jugosłowiańskiej ekstraklasy, w której wystąpiły także zespoły ze Splitu, Lublany, Belgradu, Suboticy i Sarajewa. W swoim debiutanckim sezonie Građanski wywalczył tytuł mistrzowski, pokonując w finale SAŠK Sarajewo 4–2. Do wybuchu II wojny światowej klub zdobył jeszcze cztery mistrzostwa (1926, 1928, 1937, 1940) oraz dwa wicemistrzostwa (1925, 1939).

Wojna i upadek (1939-1945)

[edytuj | edytuj kod]
HŠK Zrinjski Mostar - 1. HŠK Građanski Zagreb (2–3) – Mostar, 1940

Bezpośrednim wynikiem ataku państw Osi na Królestwo Jugosławii w 1941 był rozpad państwa i zawieszenie rozgrywek sportowych na terenie kraju. Po powstaniu marionetkowego Niepodległego Państwa Chorwackiego ustanowiono mistrzostwa kraju w piłce nożnej z udziałem najlepszych chorwackich klubów. W czterech sezonach rozgrywek Građanski wywalczył dwa mistrzostwa (1941 - nie dokończono sezonu, ale uznano mistrzostwo - oraz 1943–44). Po zakończeniu wojny w 1945 komunistyczny rząd zdelegalizował przedwojenne kluby sportowe, a wśród nich stowarzyszenia z Zagrzebia - HAŠK, HŠK Concordia i Građanski. 10 kwietnia 1945 historia zatoczyła koło - swoje ostatnie spotkanie w dziejach klub rozegrał przeciwko akademickiemu HAŠK (2–2).

W tym samym roku powstało Dinamo Zagrzeb, które miało zastąpić Građanski na piłkarskiej mapie Jugosławii. Nowy klub przejął barwy rozwiązanego, a w 1969 przyjął logo przypominające herb przedwojennej drużyny. Wielu byłych piłkarzy Građanskiego kontynuowało swoje kariery w barwach Dinamo - wśród nich Ivan Jazbinšek, August Lešnik, Zvonimir Cimermančić i Milan Antolković, do spółki z trenerem Mártonem Bukovim. Wielu chorwackich piłkarzy dołączyło do wojskowego Partizana Belgrad, a wśród nich późniejsza legenda klubu z HumskiejStjepan Bobek.

Građanski w europejskich pucharach

[edytuj | edytuj kod]

Građanski trzykrotnie wystąpił w kontynentalnych rozgrywkach klubowych, pucharze Mitropa - w 1928, 1937 i 1940. W debiutanckim sezonie zawodnicy z Zagrzebia odpadli w ćwierćfinale z Viktorią Żiżkow, przegrywając 4:8 w dwumeczu. Po dziewięcioletniej przerwie pogromcą Chorwatów okazał się genueński FBC, wygrywając dwumecz 6:1. W 1940 Građanski wyeliminował w ćwierćfinale Újpest FC (5:0 w dwumeczu), a o awansie Rapidu Bukareszt z pary półfinałowej zadecydował rzut monetą po meczu barażowym rozegranym w Suboticy. Finał, w którym Rumuni mieli zmierzyć się z węgierskim Ferencvároszem, został odwołany z powodu działań wojennych.

Legenda do wszystkich tabel:

  • PMPuchar Mitropa
  • 1/8, 1/4, 1/2 – odpowiednia faza rozgrywek, f – finał
  • D – mecz u siebie, W – mecz na wyjeździe, N – mecz na boisku neutralnym
  • k. – rzuty karne, los. – losowanie


Lp. Sezon Puchar Runda Kraj Przeciwnik Gdzie Wynik Uwagi
1. 1928[1] PM 1/4 Czechosłowacja Viktoria Žižkov D wygrana 3:2 -
2. 1928 PM 1/4 Czechosłowacja Viktoria Žižkov W przegrana 1:6 -
3. 1937[2] PM 1/8 Genova 1893 FBC W przegrana 1:3 -
4. 1937 PM 1/8 Genova 1893 FBC D przegrana 0:3 -
5. 1940[3] PM 1/4 Újpest FC D wygrana 4:0 -
6. 1940 PM 1/4 Újpest FC W wygrana 1:0 -
7. 1940 PM 1/2 Rumunia Rapid Bukareszt D remis 0:0 -
8. 1940 PM 1/2 Rumunia Rapid Bukareszt W remis 0:0 -
9. 1940 PM 1/2 Rumunia Rapid Bukareszt N remis 0:0 rozegrano w Suboticy
awans Rapidu drogą losowania

Tournée międzynarodowe

[edytuj | edytuj kod]

W dwudziestoleciu międzywojennym klub odbył kilka tournée po Europie - najczęściej do sąsiadujących Austrii i Węgier, gdzie piłkarze mierzyli się z tamtejszymi potentatami. Podczas objazdowych meczów w 1923, Građanski wygrał z Barceloną 1–0. Wyjazd do Anglii w 1936 pozwolił zaadaptować popularną wówczas w europejskim futbolu taktykę WM, która pomogła piłkarzom wygrać mistrzostwo Jugosławii 1937. Ówczesny trener Građanskiego, Márton Bukovi, w późnych latach 40. zmodyfikował ustawienie, które zastosowała węgierska "złota jedenastka" podczas mundialu w 1954.

Građanski był także gospodarzem spotkań towarzyskich z najlepszymi drużynami Europy i świata - w czerwcu 1934 piłkarze z Zagrzebia zremisowali 0–0 z reprezentacją Brazylii, a w maju 1936 na oczach dziesięciu tysięcy widzów zwyciężyli Liverpool FC 5–1. Dla Anglików była to pierwsza porażka w historii z drużyną z kontynentu, a hat trickiem popisał się August Lešnik.

Sukcesy

[edytuj | edytuj kod]
1923, 1926, 1928, 1936–37, 1939–40
1943
1919, 1920, 1923, 1923–24, 1924–25, 1927–28

Piłkarze i trenerzy w historii klubu

[edytuj | edytuj kod]

Reprezentanci

[edytuj | edytuj kod]

Przez trzy dekady istnienia liczni piłkarze Građanskiego stanowili trzon reprezentacji Jugosławii, reprezentując jej barwy na wielu międzynarodowych turniejach, takich jak igrzyska olimpijskie, Balkan Cup albo eliminacje do mundialu.

W 1929 doszło do rozpadu jugosłowiańskiej federacji piłkarskiej, co spowodowało przeniesienie siedziby krajowego związku z Zagrzebia do Belgradu. Z powodu bojkotu piłkarze z Chorwacji nie wystąpili na MŚ 1930 w Urugwaju, gdzie skład Jugosławii składał się z samych Serbów. Jugosławia nie zdołała zakwalifikować się na kolejne dwa turnieje, a Chorwaci powrócili do kadry dopiero w MŚ 1950, już po rozwiązaniu klubu.

Lista reprezentantów Jugosławii i Chorwacji

[edytuj | edytuj kod]
Gracz Pozycja Lata w kadrze Meczea Golea Rozgrywki międzynarodowe
Milan Antolković napastnik 1937–1939 8 1
Dragutin Babić obrońca 1921–1931 10 2 IO 1924, IO 1928
Ivan Belošević obrońca 1933–1939 11 0
August Bivec obrońca 1933 1 0
Dragutin Bratulić bramkarz 1934–1935 3 0
Miroslav Brozović obrońca 1940–1948b 17 0 IO 1948
Zvonimir Cimermančić obrońca 1940–1948b 9 3 IO 1948
Slavin Cindrić napastnik 1920–1928 5 3 IO 1920, IO 1924, IO 1928
Eugen Dasović obrońca 1923–1927 10 0 IO 1924
Ernest Dubac obrońca 1938–1941 14 0
Svetozar Đanić pomocnik 1940–1941 3 0
Fritz Federber obrońca 1922 1 0
Franjo Giller pomocnik 1926–1932 13 3 IO 1928
Franjo Glaser bramkarz 1933–1940 35 0
Ivan Granec pomocnik 1920 1 0 IO 1920
Bernard Hügl obrońca 1934–1939 24 0
Rudolf Hitrec pomocnik 1926 1 0
Ivan Jazbinšek obrońca 1938–1941 7 0 IO 1948
Hugo Kinert pomocnik 1921–1922 2 0
Mirko Kokotović pomocnik 1931–1939 23 4
Gustav Lechner pomocnik 1931–1940 44 0
August Lešnik napastnik 1937–1940 10 4
Florijan Matekalo pomocnik 1940 1 0
Maksimilijan Mihalčić bramkarz 1925–1931 18 0 IO 1928
Emil Perška napastnik 1920–1927 14 2 IO 1920, IO 1924, IO 1928
Branko Pleše pomocnik 1937–1946b 6 3
Antun Pogačnik obrońca 1937 2 0
Danijel Premerl obrońca 1925–1932 29 1 IO 1928
Marko Rajković obrońca 1931–1933 2 0
Rudolf Rupec obrońca 1920–1924 9 0 IO 1920, IO 1924
Jaroslav Schiffer obrońca 1920–1922 6 1 IO 1920
Vilmos Sipos napastnik 1934–1939 13 1
Josip Urbanke pomocnik 1926 1 0
Dragutin Vragović pomocnik 1920–1923 7 0 IO 1920, IO 1924
Dragutin Vrđuka bramkarz 1920–1924 7 0 IO 1920, IO 1924
Franjo Wölfl napastnik 1938–1951b 12 6 IO 1948
Aleksandar Živković napastnik 1931–1935 15 15
† Występował także w reprezentacji Niepodległego Państwa Chorwackiego (1941–1944)
a. Statystyki występów w reprezentacji Królestwa SHS i Królestwa Jugosławii (1920–1941)
b. Występował także w powojennej reprezentacji Jugosławii (1945–)

Trenerzy klubu

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Mitropa Cup 1928. rsssf.com. [dostęp 2016-05-10]. (ang.).
  2. Mitropa Cup 1937. rsssf.com. [dostęp 2011-12-27]. (ang.).
  3. Mitropa Cup 1940. rsssf.com. [dostęp 2016-05-10]. (ang.).