Przejdź do zawartości

Gyula Krúdy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Gyula Krúdy
ilustracja
Data urodzenia

21 października 1878

Data śmierci

12 maja 1933

Dziedzina sztuki

literatura

Gyula Krúdy (ur. 21 października 1878, zm. 12 maja 1933) – węgierski pisarz i publicysta.

Gyula Krúdy urodził się w węgierskiej Nyíregyházie. Jego ojciec był prawnikiem, a matka służącą, zatrudnioną przez arystokratyczną rodzinę Krúdyich. Jego rodzice pobrali się, gdy ich syn był już dojrzały – miał 17 lat.

Jako nastolatek Krúdy publikował artykuły w gazetach i zaczął pisać krótkie opowiadania. Ojciec chciał, by został prawnikiem, Gyula rozpoczął pracę w gazecie, a po paru latach przeniósł się do Budapesztu. Choć wydziedziczony, dzięki wydaniu dwóch zbiorów opowiadań, zdołał utrzymać żonę (również pisarkę) i dzieci. Jego Młodość Sindbada[1], opublikowana w 1911, okazała się sukcesem, a Krudy wracał do tej postaci wielokrotnie.

Mimo że jego powieści o Budapeszcie były popularne podczas I wojny światowej i rewolucji węgierskiej, z powodu licznych pijatyk, hazardu oraz przygodnych romansów miał problemy finansowe. Wkrótce jego pierwsze małżeństwo rozpadło się. Pod koniec lat 20. i na początku 30. podupadł poważnie na zdrowiu, zaniedbując pracę twórczą.

Po śmierci autora, jego twórczość uległa zapomnieniu. Dopiero w 1940 Sándor Márai wydał książkę Sindbad powraca do domu[2] (węg. Szindbád hazamegy), literackie sprawozdanie z ostatniego dnia Krúdyego. Sukces powieści przywrócił dzieła Krúdyego pamięci węgierskich czytelników.

W swojej twórczości łączył jawę ze snem, tworząc słodko-gorzki klimat przemijającej epoki. Na gruncie polskim może być porównany z Brunonem Schulzem.

Dzieła

[edytuj | edytuj kod]
  • Üres a fészek (1897)
  • Az aranybánya (1900)
  • A podolini kísértet (1906)
  • Szindbád ifjúsága és utazásai (1911)
  • Francia kastély (1912)
  • A vörös postakocsi (1913)
  • Palotai álmok (1914)
  • Szindbád: A feltámadás (1915)
  • Aranykéz utcai szép napok (1916)
  • Őszi utazások a vörös postakocsin (1917)
  • Napraforgó (1918)
  • Asszonyságok díja (1919)
  • N. N. (1920)
  • Mit látott Vak Béla szerelemben és bánatban (1921)
  • Nagy kópé (1921)
  • Hét bagoly (1922)
  • Az utitárs (1922)
  • Valakit elvisz az ördög (1928)
  • Boldogult úrfikoromban (1930)
  • Az élet álom (1931)
  • A kékszalag hőse (1931)
  • A tiszaeszlári Solymosi Eszter (1931)
  • Purgatórium (1933)
  • Rezeda Kázmér szép élete (1933)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. W Polsce ukazał się wybór opowiadań o Sindbadzie – Sindbad, tłum. Aleksander Nawrocki, Studencka Oficyna Wydawnicza ZSP "Alma-Press", Warszawa 1988, ISBN 83-7020-031-1.
  2. S. Márai, Sindbad powraca do domu, tł. T. Worowska, Spółdzielnia Wydawnicza "Czytelnik", Warszawa 2008, ISBN 978-83-07-03174-3.