Przejdź do zawartości

Lewak

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Lewak jako komplet z rapierem, Włochy XVII w.

Lewak – duży sztylet używany wespół z bronią główną, trzymany w ręce niewiodącej (u osób praworęcznych w lewej – stąd nazwa). Jego funkcją jako broni drugorzędnej było zarówno parowanie i blokowanie ciosów przeciwnika, jak i wykonywanie ataków (w sprzyjających okolicznościach). Najczęściej używany wespół z rapierem lub szpadą, niekiedy docelowo wytwarzany jako komplet z bronią główną[1][2].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Lewak wykształcił się w Europie Zachodniej w połowie XVII wieku[1]. W latach 30. XVII wieku ich użycie zaczęło zanikać, z wyjątkiem Włoch i Hiszpanii, gdzie cieszyły się dużą popularnością. Lewaki wyszły z użycia do XVIII wieku[1]. W Polsce zasadniczo nie były stosowane[2].

Budowa

[edytuj | edytuj kod]

Typowy lewak miał duży jelec, którego końce były często wygięte w kierunku sztychu, co ułatwiało blokowanie i kontrolowanie głowni przeciwnika. Formy głowicy i zdobienia były zróżnicowane, zazwyczaj dopasowane do broni głównej (bądź identyczne, jeśli obie bronie były wykonane jako komplet)[1].

We Włoszech i Hiszpanii wykształciła się ich charakterystyczna regionalna stylistyka, korespondująca z popularnymi tam rapierami o koszu dzwonowym. Posiadały one kosz w postaci wyprofilowanej trójkątnej blachy (często zdobionej perforowaniem lub grawerowaniem)[1][2].

Łamacz mieczy

[edytuj | edytuj kod]

Specyficzną formą lewaka był tzw. łamacz mieczy, o grubej, mocnej głowni, wyposażonej w symetryczne rozwidlenia (wychodzące od jej nasady). Służyły one do uchwycenia głowni broni przeciwnika i jej wytrącenia lub złamania. Jego technologicznie zaawansowaną formą był sztylet sprężynowy posiadający głownię, której boczne części rozchylały się po zwolnieniu blokady. Powstałe w ten sposób rozwidlenie pełniło analogiczną funkcję jak w pierwowzorze, umożliwiając uchwycenie broni przeciwnika[1].

Galeria

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f Ewart Oakeshott: European Weapons and Armour. Boydell Press, 2000, s. 229-231. ISBN 0-85115-789-0.
  2. a b c Włodzimierz Kwaśniewicz: 1000 słów o broni białej i uzbrojeniu ochronnym. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1981, s. 100-101. ISBN 83-11-06559-4.