Przejdź do zawartości

Lokomobila

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Lokomobila przewoźna w czasie pracy Wdzydze 18 lipca 2004 r.
Lokomobila napędzająca młockarnię
Pług przeciągany liną między lokomobilami w czasie orki
Lokomobila wyprodukowana w HCP

Lokomobila (z łac. locus mobilis) – początkowo był to przewoźny zespół napędowy, zawierający: kocioł parowy, maszynę parową i urządzenie transmisyjne (np. koło pasowe), konstrukcyjnie zbliżony do małego parowozu, ale bez własnego napędu. W miarę rozwoju konstrukcji dodawano przymiotniki uściślające, ale zawsze był to zespół napędowy stanowiący zwartą całość w przeciwieństwie do siłowni z wydzielonym kotłem i silnikiem. Przeważnie silnik parowy był mocowany na kotle, rzadziej do jego boku.

Szeroko stosowana w XIX i na początku XX wieku do napędu: małych zakładów, maszyn rolniczych w folwarkach, pomp itd. Zastąpiona silnikiem spalinowym i elektrycznym. Często dodatkowo dostarczały parę odlotową do ogrzewania i gorącą wodę, a w późniejszym czasie wyposażone w prądnicę były lokalną elektrownią.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Pierwszą lokomobilę wykorzystaną praktycznie prawdopodobnie zbudował w 1805 O. Evans. Z połączenia lekkiej lokomobili i pompy w 1829 roku powstała sikawka parowa.

W późniejszym czasie produkowane były lokomobile benzynowe posiadające na czterokołowym podwoziu prosty silnik spalinowy zamiast maszyny parowej. Wraz z rozwojem konstrukcji silników spalinowych i ich miniaturyzacją, lokomobile spalinowe przekształciły się w proste i niewielkie silniki zwane patataj.

Na przełomie XIX i XX wieku powstały rzadko spotykane lokomobile turbinowe z turbiną parową, przekształcone stopniowo w blok energetyczny.

Oprócz lokomobil przewoźnych (na kołach bez napędu) budowane były lokomobile stałe pozbawione kół i ustawione na stałym fundamencie.

W celu ułatwienia ich transportu zaczęto stosować lokomobile przejezdne, wyposażone w przekładnię pasową napędzającą koła. Były to ciężkie maszyny zdolne jedynie do sporadycznego przemieszczania się o własnych siłach. Np. przy orce stały nieruchomo, a pług przeciągały liną. Późniejsze, lżejsze ich odmiany wyposażone w układ kierowniczy były stosowane do ciągnięcia pojazdów. Z nich wykształciły się produkowane we Francji i Anglii od lat 30.–40. XIX w. ciągniki parowe nazywane lokomobilą samojezdną. Zaletą parowego napędu pojazdów była nawrotność i duża elastyczność maszyny parowej pozwalająca na rezygnację ze skrzyni biegów.

Ostatnie lokomobile parowe były produkowane seryjnie w latach sześćdziesiątych XX wieku, a niewielkie ilości, głównie małych, są nadal produkowane.

Budowa

[edytuj | edytuj kod]

Lokomobile parowe budowane były w różnych wielkościach. Najmniejsze działające zabawki (modele) wielkości pudełka zapałek. Użytkowe od mieszczących się na stole po zajmujące średni budynek, ale najpopularniejsze były lokomobile przewoźne o mocy 5–20 KM wielkości małego samochodu dostawczego łatwe do przemieszczania za pomocą zaprzęgu.

Ponieważ ciężar lokomobili nie odgrywał większej roli, posiadały one większe i cięższe od parowozów kotły lokomobilowe (wersja kotła płomienicowo-płomieniówkowego), przystosowane do spalania kiepskich, często lokalnych paliw jak torf, drewno, trociny. Stosowano proste, jednocylindrowe, nienawrotne maszyny parowe z suwakowym rozrządem mimośrodowym bez kulisy. Pojedyncza pompa zasilająca napędzana była mimośrodem od głównej maszyny parowej. Dzięki temu były tanie w eksploatacji, odporne na błędy obsługi i cenione za wysoką niezawodność.

Polscy producenci: H. Cegielski Towarzystwo Akcyjne

Niemcy Heinrich Lanz (przedsiębiorstwo) Anglia Clayton & Shuttleworth

Zachowane

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Lokomobile z Ciechanowca – agregaty „napędzające” rolnictwo [online], agrofakt.pl, 16 lutego 2019 [dostęp 2019-06-17] (pol.).
  2. Zanim pojawiły się silniki spalinowe i elektryczne były lokomobile
  3. Romuald Klawe, Lokomobile parowe [online], Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie [dostęp 2019-06-17].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]