Monte Albán
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
![]() | |
Państwo | |
---|---|
Typ |
kulturowy |
Spełniane kryterium |
I, II, III, IV |
Numer ref. | |
Historia wpisania na listę | |
Wpisanie na listę |
1987 |
Położenie na mapie Meksyku ![]() | |
![]() | |
![](http://178.128.105.246/host-http-upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Monte_Alban_archaeological_site.png/250px-Monte_Alban_archaeological_site.png)
![](http://178.128.105.246/host-http-upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Monte_Alb%C3%A1n_archeological_site%2C_Oaxaca.jpg/250px-Monte_Alb%C3%A1n_archeological_site%2C_Oaxaca.jpg)
![](http://178.128.105.246/host-http-upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Mexico.Oax.MonteAlban.Panorama.02.jpg/250px-Mexico.Oax.MonteAlban.Panorama.02.jpg)
![](http://178.128.105.246/host-http-upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Monte_Alban_West_Side_Platform.jpg/250px-Monte_Alban_West_Side_Platform.jpg)
![](http://178.128.105.246/host-http-upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Monte_Alb%C3%A1n-12-05oaxaca024.jpg/250px-Monte_Alb%C3%A1n-12-05oaxaca024.jpg)
Monte Albán – dawne centrum kulturalne Mezoameryki położone na Wyżynie Meksykańskiej w stanie Oaxaca w Meksyku. Centrum jest położone 2000 m n.p.m. i około 400 m nad otaczającymi wzgórze dolinami. Mimo odkrycia tylko około 10% pierwotnej zabudowy jest to jedno z ciekawszych miejsc w Meksyku[1]. W historii Monte Albán archeologowie wyróżniają cztery okresy rozwoju: I i II okres związany z wpływami olmeckimi czas trwania VI wiek p.n.e.–II w. n.e.; okres wpływów Zapoteków to okres III trwający od III–IX wieku; czas wpływów Misteków to okres IV, trwa od X–XIV wieku.
Obecna nazwa „Monte Albán” znaczy Biała Góra, natomiast nazwa prekolumbijska oznaczała prawdopodobnie Górę Jaguara.
Powstanie ośrodka związane jest z sztuką olmecką. Z tego okresu pochodzą najstarsze świątynie. Cokoły ich zdobią hieroglify i płaskorzeźby przedstawiające „tancerzy”. Są to wyobrażenia ludzi w niecodziennych pozach, z zamkniętymi oczami. Zdaniem archeologów wyobrażają one rytualny taniec lub ofiary składane bogom.
Wraz z przybyciem na te tereny Zapoteków zaczyna się kolejny okres w rozwoju Monte Albán. Wierzchołek wzgórza został wyrównany. Na ogromnej platformie o wymiarach około 950×450 m, powstał zespół budowli zlokalizowany wokół Wielkiego Placu (wymiary placu to 350×250 m). Na północy i południu powstały dwie wielkie świątynie zbudowane na tarasach piramid schodkowych. Świątynia północna zajmuje taras o powierzchni ok. 50 tys. m². Przy niej znajdują się pozostałości kolumn o średnicy 2,0 m. Do ciekawszych obiektów centrum należy budowla nazywana obserwatorium. Jest to unikalna w architekturze Mezoameryki zabudowa zrealizowana na planie trójkąta. Elementami charakterystycznymi zabudowy Monte Albán są: rozłożystość i masywność obiektów, szerokie schody (prowadzące do głównej świątyni mają szerokość 43 m). Na Wielkim Placu znaleziono także stele wykonane z kamienia i ozdobione reliefami przedstawiającymi zapoteckich wojowników i ich jeńców. Opisy zawarte są w wykutych na kamieniach hieroglifach, ale nie znamy ich treści (nie zostały odczytane). W części wschodniej centrum znajduje się boisko do rytualnej gry w piłkę, zwanej w języku nahuatl „tlachtli” lub „ullamaliztli”. W zboczach góry oraz w fundamentach niektórych świątyń odnaleziono komory grobowe. W nich odkryto gliniane urny przedstawiające bóstwa w pozycji siedzącej. Postacie ubrane są w bogate stroje zdobione elementami o symbolicznym znaczeniu. Nieznane jest przeznaczenie urn (nie było w nich prochów). Urny lepiono ręcznie, późniejsze wykonane są z połączonych części odciśniętych w drewnianych formach. Okres wpływów zapoteckich to czas największego rozwoju ośrodka.
W Monte Albán odkryto ponad sto grobów arystokracji, niektóre znajdowały się pod pałacami władców. Większość ludności miasta mieszkała w domkach z cegły adobe, wzniesionych na kamiennych fundamentach, rozmieszczonymi na niewielkich tarasach na zboczach góry. Pod patio grzebano mieszkańców. Szacuje się, że w latach 500–700 n.e. w Monte Albán mieszkało ok. 24 tys. ludzi[2].
Nieznana jest przyczyna opuszczenia miasta przez Zapoteków (miasto zaczęło pustoszeć już ok. 700 roku), po tysiącu lat rozwoju, a jego mieszkańcy przenieśli się do pobliskiej Mitli.
W okresie od 1100–1350 roku w Monte Albán miasto najprawdopodobniej zamieszkiwali Mistekowie. Wykorzystali pozostawione przez Zapoteków groby i świątynie do pochówku zmarłych z własnego plemienia. Odkryty przez archeologów grobowiec nr 7 zawierał przedmioty związane z ich sztuką. Znaleziono tam przedmioty z kości zdobione ornamentami, naszyjnik z kamieni i pereł, kielich i czaszki z górskiego kryształu, łańcuch ze złota, złotych muszli oraz żółwich skorup, diadem ze złotymi piórami. Wyroby te świadczą o wysokim poziomie mixteckiego rzemiosła.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Monte Albán - Sacred Destination. [dostęp 2010-09-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-12-28)]. (ang.).
- ↑ Justyna Olko , Meksyk przed konkwistą, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2010, s. 73, ISBN 978-83-06-03237-6, OCLC 751516689 .