Orla (gmina)

Orla
	gmina wiejska
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	bielski (województwo podlaskie)
TERC	2003062
Wójt	Leon Pawluczuk; (od 2018)
Powierzchnia	159,68 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 2 833
• gęstość	17,7 os./km²
Nr kierunkowy	85
Kod pocztowy	17-106
Tablice rejestracyjne	BBI
Mniejszości	Białorusini
Język pomocniczy	białoruski
	Adres urzędu:ul. Mickiewicza 5; 17-106 Orla
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	22
Liczba miejscowości	24
	Położenie na mapie województwa podlaskiego Orla
	Położenie na mapie Polski Orla
	52°42′N 23°20′E/52,703611 23,333056
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Orla (biał. гмiна Орля, hmina Orla, ukr. гміна Орля/Ворля, gw. gmina Vôrla) – gmina wiejska w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie bielskim.

Siedzibą gminy jest Orla.

Według danych z 30 czerwca 2004^[4] gminę zamieszkiwało 3485 osób.

W 2009 roku w gminie wprowadzono język białoruski jako język pomocniczy, a w 2011 pojawiły się dwujęzyczne tablice z nazwami miejscowości.

Historia

Gmina Orla funkcjonowała w dwóch odsłonach: w latach 1861–1954 oraz od 1973 roku.

Imperium Rosyjskie (1861–1914)

Gmina zbiorowa Orla (ros. Орлянская волость, lit. Orlios valsčius) powstała w wyniku reformy struktur administracyjnych państwa rosyjskiego w 1861 roku. Była częścią powiatu bielskiego należącego (od 1843) do guberni grodzieńskiej. W 1890 roku gmina Orla obejmowała 32 miejscowości i zamieszkiwało ją 4384 osób^[5].

29 kwietnia 1875 prawa miejskie utraciła Orla^[6]^[7], która jako miasteczko podległa administracji gminy Orla^[8].

I wojna światowa (1914–1919)

Podczas I wojny światowej gmina wraz z powiatem bielskim należała do okupowanego przez Niemcy Ober-Ostu (w okręgu Białystok)^[9], gdzie znacznie zmieniono granice oraz podział administracyjny powiatu bielskiego. Spośród jego 15 gmin, zachowano 9 i zniesiono 6, ponadto utworzono 10 nowych; zmieniły się też granice gmin. W odniesieniu do gminy Orla^[10]^[11]^[12]:

południową część gminy Orla włączono do nowej gminy Kleszczele,
do gminy Orla włączono wschodnią część gminy Dubiażyn,
do gminy Orla włączono południowo-środkową część zniesionej gminy Nowoberezowo,
do gminy Orla włączono południową część gminy Pasynki,
z gminy Orla wyodrębniono miasteczko Orla, któremu przywrócono status miasta.

Podział ten w dużej mierze zachowano, kiedy powiat bielski przeszedł w sierpniu 1919 pod administrację polską^[13].

II Rzeczpospolita (1919–1939)

W okresie międzywojennym gmina Orla należała do powiatu bielskiego w nowo utworzonym województwie białostockim^[14].

28 października 1919 zniesiono miasto Orla, włączjąc je z powrotem do gminy Orla^[15].

Według Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku gmina Orla liczyła 48 wsi, kolonii i małych osad. Zamieszkiwały ją 7824 osoby (3992 kobiet i 3832 mężczyzn). Większość mieszkańców gminy w liczbie 5120 osób zadeklarowała narodowość białoruską (ponad 65% ogółu mieszkańców gminy). Pozostali podali kolejno: narodowość polską (1684 osoby; 21% ogółu mieszkańców); żydowską (1019 osób; 13% ogółu mieszkańców) i rusińską (1 osoba). Pod względem wyznaniowym dominowali prawosławni (6324 osoby; 81% wszystkich mieszkańców); pozostali zadeklarowali kolejno: wyznanie mojżeszowe (1232 osoby; 16% wszystkich mieszkańców) oraz wyznanie rzymskokatolickie (268 osób; ok. 3% wszystkich mieszkańców)^[16].

13 kwietnia 1929 z gminy Orla wyłączono miejscowości: Borek, Chytra, Górna, Judzianka, Progale i Poryjewo, które weszły w skład nowo utworzonej gminy Hajnówka^[17] (gmina Hajnówka powstała także z częsci gmin Białowieża, Łosinka i Masiewo).

30 czerwca 1930, po ponad roku, gminę Hajnówka zniesiono, a jej poszczególne miejscowości włączono dokładnie do tych samych gmin, do których należały przed jej utworzeniem w 1929 roku. Tak więc do gminy Orla powróciły miejscowości Borek, Chytra, Górna, Judzianka, Progale i Poryjewo^[18].

16 października 1933 gminę Orla podzielono na 36 gromad: Borek, Chytra, Czechy, Dubicze Cerkiewne, Dubicze Osoczne, Dubicze-Tofiłowce, Górna, Grabowiec, Hołody, Hołowiesk, Istok, Jagodniki, Korytyski, Koszele, Krywiatycze, Maleniki, Mikłasze, Mochnate, Morze, Orla, Parcewo, Pasieczniki Duże, Paszkowszczyzna, Reduty, Rutka, Spiczki, Staroberezowo, Starokornin, Szczyty-Dzięciołowo, Szczyty-Nowodwory, Szernie, Topczykały, Toporki, Witowo, Wólka i Zbucz^[19].

1 stycznia 1934 od gminy Orla odłączono posesję o powierzchni 3,4904 ha, położoną na terenie majątku Hołowiesk (w gromadzie Hołowiesk), a należącą do Jakóba Wańczakowa Wańczak-Gireja, włączając ją do miasta Bielsk Podlaski^[20].

20 kwietnia 1934 od gminy Orla odłączono folwark Hołowiesk z gromady Hołowiesk (79,752 ha), włączając go do miasta Bielsk Podlaski^[21]. Z gromady Hołowiesk w gminie Orla pozostała kolonia Hołowiesk.

1 października 1934 zmieniły się zasadniczo granice gminy Orla^[22]:

do gminy Orla gromady Hredele i Koszki ze zniesionej gminy Dubiażyn,
do gminy Orla gromady Czyże, Krzywa i Podrzeczany ze zniesionej gminy Pasynki,
od gminy Orla odłączono 9 i pół gromad, które weszły w skład nowej gminy Hajnówka: gromady Borek, Chytra (z Progalami), Dubicze Osoczne, Górne (z Judzianką i Poryjewem), Jagodniki, Istok, Pasieczniki Duże i Witowo oraz z gromady Dubicze Cerkiewne^[23] miejscowości Bachmat, Kraskowszczyzna i Pasieczniki Małe (które, włączono do gromady Witowo w gminie Hajnówka),
od gminy Orla odłączono gromady Czechy, Grabowiec i Toporki, włączając je do gminy Kleszczele,
od gminy Orla odłączono gromadę Hołowiesk (obejmującą już tylko kolonię Hołowiesk), włączając ją do nowej gminy Bielsk^[24].

Po zmianach tych, gmina Orla obejmowała 29 gromad: Czyże, Dubicze Cerkiewne, Dubicze-Tofiłowce, Hołody, Hredele, Korytyski, Koszele, Koszki, Krywiatycze, Krzywa, Maleniki, Mikłasze, Mochnate, Morze, Orla, Parcewo, Paszkowszczyzna, Podrzeczany, Reduty, Rutka, Spiczki, Staroberezowo, Starokornin, Szczyty-Dzięciołowo, Szczyty-Nowodwory, Szernie, Topczykały, Wólka i Zbucz.

II wojna światowa (1939–1944)

Podczas II wojny światowej gmina znajdowała się przejściowo poza administracją polską.

PRL (1944–1952)

Po wojnie gmina należała do powiatu bielskiego w woj. białostockim o identycznym składzie wewnątrzgminnym co 1 października 1934^[25].

1 czerwca 1951 w gminie Orla utworzono nową gromadę Rakowicze z części gromady Podrzeczany^[26], zwiększając tym samy liczbę gromad do 30.

1 lipca 1952 gmina Orla uległa zmniejszeniu w związku z kolejną radykalną restrukturyzacją administracyjną powiatu bielskiego^[27]:

w skład nowej gminy Czyże weszły gromady: Czyże, Mochnate, Podrzeczany, Rakowicze, Stary Berezów, Stary Kornin i Zbucz,
w skład nowej gminy Dubicze Cerkiewne weszły gromady: Dubicze Cerkiewne, Dubicze-Tofiłowce, Korycisk, Reduty, Rutka,
w skład nowej gminy Widowo weszły gromady: Hołody i Parcewo,
w skład reaktywowanej gminy Pasynki weszła gromada Krzywa.

Po odpanięciu 15 gromad, gmina Orla składała się według stanu z 1 lipca 1952 już tylko z 15 gromad: Hredele, Koszele, Koszki, Krywiatycze, Maleniki, Mikłasze, Morze, Orla, Paszkowszczyzna, Spiczki, Szczyty-Dzięciołowo, Szczyty-Nowodwory, Szernie, Topczykały i Wólka^[28].

1 stycznia 1954 do gminy Orla włączono gromadę Gregorowce z gminy Kleszczele^[29]. Ostateczny skład gminy Orla osiągnął zatem 16 gromad.

Gminę Orla zniesiono 29 września 1954 wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[30]^[31].

Osobny artykuł: Orla (gromada).

Osobny artykuł: Parcewo (gromada).

Osobny artykuł: Paszkowszczyzna (gromada).

Osobny artykuł: Stary Kornin (gromada).

Druga odsłona (1973–)

Jednostkę odtworzono 1 stycznia 1973 roku po reaktywowaniu gmin w powiecie siemiatyckim w województwie białostockim^[32]. Inicjalnie, w jej składzie znalazło się 26 sołectw: Czechy Zabłotne, Dydule, Gredele, Gregorowce, Koszele, Koszki, Krywiatycze, Krzywa, Malinniki, Mikłasze, Moskiewce, Oleksze, Orla, Paszkowszczyzna, Pawlinowo, Reduty, Spiczki, Szczyty-Dzięciołowo, Szczyty-Nowodwory, Szernie, Topczykały, Wólka i Wólka Wygonowska^[33].

Nowa gmina Orla objęła znacznie inny obszar niż w 1954 roku, jako że w jej składzie znalazło się 7 sołectw, które nigdy wcześniej do niej nie należały:

Czechy Zabłotne i Pawlinowo (do 1934 w gminie Dubiażyn, 1934–52 w gminie Kleszczele, 1952–54 w gminie Śnieżki),
Moskiewce i Wólka Wygonowska (do 1934 w gminie Dubiażyn, 1934–54 w gminie Kleszczele, 1954 w gminie Śnieżki),
Dydule (do 1934 w gminie Dubiażyn, 1934–54 w gminie Kleszczele, 1954 w gminie Dobromil),
Oleksze (do 1934 w gminie Dubiażyn, 1934–54 w gminie Bielsk).

Ponadto do gminy Orla nie powróciło (z jej ostatniego składu z 1 stycznia 1954) Morze, które weszło w skład gminy Czyże w powiecie hajnowskim, a także szereg innych sołectw (dawnych gromad), które do gminy Orla przynależało periodycznie w różnych okresach czasowych (wchodzą one obcnie w skład gmin: Bielsk Podlaski, Czyże, Dubicze Cerkiewne, Hajnówka i Kleszczele, oraz miast: Bielsk Podlaski i Hajnówka).

W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie białostockim.

1 stycznia 1996 z gminy Orla wyłączono Krzywą, włączając ją do gminy Bielsk Podlaski^[34].

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[35] gmina Orla ma obszar 159,68 km², w tym:

użytki rolne: 80%
użytki leśne: 12%

Gmina stanowi 11,53% powierzchni powiatu.

Gospodarka

W 2012 w gminie Orla, w miejscowości Koszki, uruchomiono fabrykę płyt drzewnych spółki Swedspan, należącej do szwedzkiego koncernu Ikea. Była to jedna z największych inwestycji zagranicznych typu greenfield zrealizowanych we wschodniej Polsce w ostatnich latach.

Fabryka Swedspan w gminie Orla

Demografia

Dane na dzień 30 czerwca 2004^[4]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	3485	100	1808	51,9	1677	48,1
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	21,8		11,3		10,5

Piramida wieku mieszkańców gminy Orla w 2014 roku^[1].

Sołectwa

Miejscowości podstawowe bez statusu sołectwa: Antonowo, Malinniki-Kolonia.

Sąsiednie gminy

Bielsk Podlaski, Boćki, Czyże, Dubicze Cerkiewne, Kleszczele

Zobacz też

Werweczki

Przypisy

↑ ^a ^b Gmina Orla w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ ^a ^b Urząd Statystyczny w Białymstoku
↑ BIP gminy, sołectwa
↑ ^a ^b Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Volosts and communes of 1890. St. Petersburg: Central Statistical Committee of the Ministry of Internal Affairs, 1892. - (Statistics of the Russian Empire).
↑ Dymitrow, M. (2015). Pojęcie miejskości w świetle reformy gminnej w Polsce międzywojennej.
↑ Najgrakowski, M. (2009). Miasta Polski do początku XXI wieku: podstawowe informacje o datach założenia i likwidacji. Dokumentacja geograficzna.
↑ Карта волостей Гродненской губернии
↑ Deutsche Arbeit in den Verwaltungsgebieten Kurland, Litauen und Bialystok-Grodno. Kowno (Verlag der Presseabteilung Ober Ost) 1917.
↑ Befehl- und Verordnungsblatt des Oberbefehlshabers Ost (Dziennik rozkazów i rozporządzeń Głównodowodzącego Wschodu) Nr 1-96
↑ Rocznik statystyki Rzeczypospolitej Polskiej. R. 1, 1920/21
↑ Jemielity W. (2002). Podziały administracyjne powiatów sokólskiego i dąbrowskiego w latach 1919-2000. "Studia Łomżyńskie", 13, 2002, s. 119-146.
↑ Dz.U. z 1919 r. nr 65, poz. 395
↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
↑ M.P. z 1919 r. nr 234, poz. 0
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 5: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 33 (24).
↑ Dz.U. z 1929 r. nr 23, poz. 244
↑ Dz.U. z 1930 r. nr 48, poz. 406
↑ Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 11, poz. 49
↑ Dz.U. z 1933 r. nr 101, poz. 776
↑ Dz.U. z 1934 r. nr 34, poz. 316
↑ Dz.U. z 1934 r. nr 70, poz. 675
↑ Dubicze Cerkiewne pozostało w gminie Orla
↑ Cytowane rozporządzenie nie wymienia włączenia gromady Hołowiesk do gminy Bielsk, jednak gromada Hołowiesk występuje w wykazie gromad gminy Bielsk z 1935 roku. Brak wymienienia wynika zapewne z niepewności czy gromada Hołowiesk została w ogóle utrzymana, po jej dwukrotnych okrojeniach w 1934 roku na korzyść Bielska Podlaskiego (1 stycznia i 20 kwietnia 1934)
↑ Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.
↑ Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1951, nr 6, poz. 43
↑ Dz.U. z 1952 r. nr 16, poz. 97
↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
↑ Dz.U. z 1953 r. nr 41, poz. 192
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
↑ Uchwała Nr 16/V Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu hajnowskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 30 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 grudnia 1954 r., Nr. 10, Poz. 49)
↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
↑ Uchwała Nr XXI/72/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 9 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie białostockim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 stycznia 1973, Nr 1, Poz. 1).
↑ Dz.U. z 1995 r. nr 153, poz. 778
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[populacja2016-1] Gmina Orla w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[us-2] Urząd Statystyczny w Białymstoku

[3] BIP gminy, sołectwa

[autonazwa2-4] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[volost-5] Volosts and communes of 1890. St. Petersburg: Central Statistical Committee of the Ministry of Internal Affairs, 1892. - (Statistics of the Russian Empire).

[6] Dymitrow, M. (2015). Pojęcie miejskości w świetle reformy gminnej w Polsce międzywojennej.

[7] Najgrakowski, M. (2009). Miasta Polski do początku XXI wieku: podstawowe informacje o datach założenia i likwidacji. Dokumentacja geograficzna.

[karta-8] Карта волостей Гродненской губернии

[oberost-9] Deutsche Arbeit in den Verwaltungsgebieten Kurland, Litauen und Bialystok-Grodno. Kowno (Verlag der Presseabteilung Ober Ost) 1917.

[befehl-10] Befehl- und Verordnungsblatt des Oberbefehlshabers Ost (Dziennik rozkazów i rozporządzeń Głównodowodzącego Wschodu) Nr 1-96

[rocznik-11] Rocznik statystyki Rzeczypospolitej Polskiej. R. 1, 1920/21

[jem-12] Jemielity W. (2002). Podziały administracyjne powiatów sokólskiego i dąbrowskiego w latach 1919-2000. "Studia Łomżyńskie", 13, 2002, s. 119-146.

[admin-13] Dz.U. z 1919 r. nr 65, poz. 395

[gus-14] Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933

[15] M.P. z 1919 r. nr 234, poz. 0

[Spis1921-16] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 5: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 33 (24).

[17] Dz.U. z 1929 r. nr 23, poz. 244

[18] Dz.U. z 1930 r. nr 48, poz. 406

[19] Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 11, poz. 49

[20] Dz.U. z 1933 r. nr 101, poz. 776

[21] Dz.U. z 1934 r. nr 34, poz. 316

[22] Dz.U. z 1934 r. nr 70, poz. 675

[23] Dubicze Cerkiewne pozostało w gminie Orla

[24] Cytowane rozporządzenie nie wymienia włączenia gromady Hołowiesk do gminy Bielsk, jednak gromada Hołowiesk występuje w wykazie gromad gminy Bielsk z 1935 roku. Brak wymienienia wynika zapewne z niepewności czy gromada Hołowiesk została w ogóle utrzymana, po jej dwukrotnych okrojeniach w 1934 roku na korzyść Bielska Podlaskiego (1 stycznia i 20 kwietnia 1934)

[25] Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.

[26] Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1951, nr 6, poz. 43

[27] Dz.U. z 1952 r. nr 16, poz. 97

[28] Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa

[29] Dz.U. z 1953 r. nr 41, poz. 192

[30] Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191

[31] Uchwała Nr 16/V Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu hajnowskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 30 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 grudnia 1954 r., Nr. 10, Poz. 49)

[32] Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312

[start-1973-BS-33] Uchwała Nr XXI/72/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 9 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie białostockim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 stycznia 1973, Nr 1, Poz. 1).

[34] Dz.U. z 1995 r. nr 153, poz. 778

[autonazwa1-35] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[1]

Wsie	Czechy Zabłotne Dydule Gredele Gregorowce Koszele Koszki Krywiatycze Malinniki Mikłasze Moskiewce Oleksze Orla Paszkowszczyzna Pawlinowo Reduty Spiczki Szczyty-Dzięciołowo Szczyty-Nowodwory Szernie Topczykały Wólka Wólka Wygonowska
Kolonie	Antonowo Gredele-Kolonia Kruhłe
Kolonie wsi	Baranowce Gregorowce Malinniki-Kolonia

Miasta	Bielsk Podlaski Brańsk
Gminy miejskie	Bielsk Podlaski Brańsk
Gminy wiejskie	Bielsk Podlaski Boćki Brańsk Orla Rudka Wyszki

Przynależność wojewódzka	Prusy: departament białostocki (1795–1807) Rosja: obwód białostocki (1807–42) gubernia grodzieńska (1842–1915) II RP: woj. białostockie (1919–39) ZSRR: obwód białostocki (1939–40) III Rzesza: okręg białostocki (1941–44) PRL: woj. białostockie (1945–75)
Miasta (1795–75)	Bielsk Podlaski Boćki (do 1875 i 1919–34) Brańsk (do 1892 i od 1919) Ciechanowiec (← 1843–92 i 1919–52 →) Drohiczyn (← 1843–92 i 1919–52 →) Hajnówka (1951–53 →) Kleszczele (do 1875 i 1919–50*) Mielnik (← 1843–92 i 1919–34) Narew (do 1892 i 1919–34) Niemirów (← 1843–1875) Orla (do 1875 i 1919) Rudka (1795–1800) Siemiatycze (← 1843–92 i 1919–52 →)
Miasteczka (1795–1934)	Boćki (1875–1919) Brańsk (1892–1919) Ciechanowiec (1892–1919) Drohiczyn (1892–1919) Kleszczele (1892–1919) Mielnik (1892–1919) Milejczyce (← 1919-1934) Narew (1892–1919) Niemirów (1875-1934) Orla (1875-1919 i 1919-34) Siemiatycze (1892–1919)
Gminy wiejskie (1861–1954 i 1973–75)	Augustowo (1952–54) Białowieża (← 1922–53 →) Bielsk (Podlaski) (1934–52 i 1973–75) Boćki (1934–52 i 1973–75) Brańsk (1934–52 i 1973–75) Chraboły (1952–54 i 1973–75) Ciechanowiec (1934–52) Czeremcha (1952–53 →) Czyże (1952–53 →) Dobromil (1952–54) Domanowo (1915–34 i 1952–54) Drohiczyn (1934–52 i 1973–75) Dubiażyn (1861–1934) Dubicze Cerkiewne (1952–53 →) Grodzisk (1861–1952 →) Hajnówka (1929–30 i 1934–53) Holonki (1952–54) Kąty (1915–34) Klejniki (1861–1915 i 1952–53 →) Kleszczele (1915–53 →) Klukowicze (1945–52 →) Łosinka (1861–1934 i 1952–53 →) Łubin (Kościelny) (1915–34 i 1952–54) Malesze (1861–1915) Masiewo (← 1922–44) Mielnik (1934–52 →) Milejczyce (1915–52 →) Narew (1915–53 →) Narewka (1944–53 →) Narojki (1861–1934) Nowoberezowo (1861–1915) Oleksin (1861–1915) Orla (1861–1954 i 1973–75) Pasynki (1861–1934 i 1952–54) Pawły (1861–1915) Policzna (1952–53 →) Radziwiłłówka (Aleksandrówka) (1861–1934) Rajsk (1861–1915) Rudka (1915–34, 1952–54 i 1973–75) Ryboły (1952–54) Siemiatycze (1861–1952) Skórzec (1861–1934) Suchopol (← 1922–26 →) Śnieżki (1952–54) Topczewo (1915–34 i 1952–54) Widowo (1952–54) Widźgowo (1915–34) Wyszki (1915–54 i 1973–75)
Gromady (1954–72)	Andryjanki (1954–72) Augustowo (1954–68) Bielsk Podlaski (1969–72) Boćki (1954–72) Brańsk (1969–72) Chraboły (1959–72) Domanowo (1954–72) Falki (1954–59) Gregorowce (1959–72) Haćki (1954–59) Hodyszewo (1954–68) Holonki (1954–72) Hołody (1959–68) Kalnica (1959–68) Kiersnowo (1954–59) Klichy (1954–59) Kotły (1954–59) Lubieszcze (1954–59) Łubin Kościelny (1954–72) Malesze (1954–59) Malinowo (1954–59) Mokre (1954–59) Moskiewce (1954–59) Mulawicze (1954–61) Nurzec (1954–68) Oleksin (1954–59) Olszewo (1954–59) Orla (1954–72) Parcewo (1954–59) Pasynki (1954–72) Paszkowszczyzna (1954–59) Pawły (1954–59) Pietrzykowo-Gołąbki (1954–59) Piliki (1959–72) Ploski (1954–59) Popławy (1959–68) Rudka (1954–72) Ryboły (1954–72) Strabla (1954–72) Szczyty-Dzięciołowo (1954–57) Śnieżki (1954–72) Świrydy (1954–59) Topczewo (1954–72) Wyszki (1954–72) Zubowo (1954–59)
Legenda	de facto skasowane w 1941, de jure w 1950