Przejdź do zawartości

Paszport biologiczny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Paszport biologiczny (ang. Athlete Biological Passport – ABP) – metoda walki z dopingiem w sporcie, polegająca na systematycznym gromadzeniu informacji fizjologicznych o zawodniku, na podstawie laboratoryjnych badań krwi i moczu. O uzasadnionych podejrzeniach stosowania niedozwolonych środków świadczą wszelkie odstępstwa od standardowych wyników[1]. Może mieć to miejsce nawet wówczas, gdy testy nie wykryją niedozwolonej substancji[2]. Proces gromadzenia i oceny profili zawodników rozpoczęto w 2000 roku, zasady programu zostały opublikowane przez Światową Agencję Antydopingową w 2009 roku w dokumencie Biological Passport Operating Guidelines[3].

Paszport biologiczny funkcjonuje w takich dyscyplinach jak: kolarstwo, lekkoatletyka, pływanie i sporty zimowe[4]. Międzynarodowa Unia Kolarska zdecydowała się na wprowadzenie procedury paszportu biologicznego w 2008 roku[2], Międzynarodowe Stowarzyszenie Federacji Lekkoatletycznych (IAAF) w 2011 roku[5].

Przyczyny powstania paszportu biologicznego

[edytuj | edytuj kod]

Walka z dopingiem w sporcie jest bardzo skomplikowana i częstokroć nieskuteczna z następujących powodów:

  • Mikrodawki niedozwolonych środków są trudne do wykrycia w standardowych procedurach antydopingowych[3], a zarazem mogą wpłynąć na poprawę wyniku sportowca[6];
  • Niektóre z niedozwolonych substancji są szybko wydalane z organizmu, zaś ich ślad nie jest wykrywany[7];
  • Niektórzy sportowcy starali się zażywać niedozwolone substancje tylko wówczas, gdy ryzyko kontroli było najmniejsze[8];
  • Czarnorynkowy przemysł farmaceutyczny oferuje sportowcom wciąż nowe produkty i substancje, co wymaga nieustannej aktualizacji procedur[3]
  • 77% zawodników przebadanych przez Kanadyjską Agencję Antydopingową stwierdziło, iż agencje antydopingowe nie są w stanie nadążyć nad pomysłowością osób planujących oszustwa w sporcie i przewidzieć jakie substancje zostaną przez nich zastosowane[9].

Dlatego projekt paszportu biologicznego ma na celu odejście od wykrywania w krwi zawodników konkretnych niedozwolonych substancji (których katalog nieustannie się poszerza), ale wykrywać wszelkie anomalie w obrazie krwi, świadczące o ich stosowaniu.

Efekty wdrożenia programu

[edytuj | edytuj kod]

W efekcie wdrożenia programu zdiagnozowano anomalie w obrazie krwi i moczu u niektórych lekkoatletów i kolarzy. Zdarzyły się przypadki anulowania zdobytych medali, anulowania rekordów i wyników oraz dyskwalifikacji lub zawieszenia sportowców, u których wykryto nieprawidłowości w paszporcie biologicznym, np.:

Kontrowersje

[edytuj | edytuj kod]

Działanie paszportu biologicznego było poddawane krytyce i oceniane jako niewystarczająco skuteczne. W 2015 roku w reportażu francuskiej telewizji pod tytułem „Sportowcy dla przejrzystości" przeprowadzono eksperyment, badający efektywność mechanizmu. Wzięło w nim udział ośmiu sportowców, którzy pod nadzorem lekarzy, przez miesiąc zażywali niedozwolone środki dopingowe i poprawili wyniki w sporcie. We wszystkich przypadkach ich paszporty biologiczne pozostały poprawne[4], co w praktyce oznacza, że doping nie został wykryty.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Światowy Kodeks Antydopingowy, Kanada: World Anti-Doping Agency, 2015.
  2. a b Arkadiusz Macheta, Paszport biologiczny jako narzędzie diagnostyki antydopingowej, [w:] Biomedycyna – badania, diagnostyka, leczenie, Lublin: Politechnika Lubelska, 2014.
  3. a b c Paszport Biologiczny – starcie z dopingiem nową bronią – Start – Laboratoria.net [online], laboratoria.net [dostęp 2018-11-16] (pol.).
  4. a b Ludzie – króliki doświadczalne w walce z dopingiem [online] [dostęp 2018-11-16] (pol.).
  5. Paszporty biologiczne skuteczne. Pierwsza ofiara [online] [dostęp 2018-11-16].
  6. Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 2018-11-16].
  7. Paszport biologiczny – wielkie przedsięwzięcie IAAF i WADA., „bieganie.pl” [dostęp 2018-11-16] (pol.).
  8. Doping w sporcie. Paszport biologiczny a sprawa turecka – MagazynBieganie.pl – NAJLEPSZA strona biegania!, „MagazynBieganie.pl – NAJLEPSZA strona biegania!”, 13 lutego 2014 [dostęp 2018-11-16] (pol.).
  9. Co to jest paszport biologiczny?, „Wiadomości Antydopingowe”, kwiecień 2013.