Przejdź do zawartości

Pieniądz kruszcowy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pieniądz kruszcowy (srebrna moneta)

Pieniądz kruszcowy – jedna z form pieniądza, która pojawiła się w początkowej fazie jego rozwoju i zastąpiła inną z form, pełniących funkcję płatniczą – towary powszechnego użytku. Pomysł zastąpienia towarów konsumpcyjnych metalami znacznie usprawnił wymianę handlową. Na początku rolę pieniądza pełniły metale nieszlachetne, takie jak żelazo, miedź oraz brąz, natomiast w toku dalszej ewolucji zastąpiły je metale szlachetnezłoto i srebro, a także platyna.

W trakcie rozwoju i doskonalenia się wymiany towarowej okazało się, że właśnie kruszce szlachetne najlepiej nadają się do pełnienia funkcji pośrednika w wymianie handlowej, za który można było zakupić każdy towar. Metale te ze względu na swoje cechy i właściwości fizyczne świetnie nadawały się na ekwiwalent wymiany. Gwarantowały one bowiem trwałość i tak ważną stabilność wartości (były one bowiem towarem rzadkim, co sprawiało, że nie były podatne na gwałtowne spadki wartości[1]). Ponadto cechy, takie jak duża wartość przy stosunkowo małej objętości, podzielność bez utraty wartości użytkowej i niezniszczalność, ułatwiały jego przechowywanie, transport i wymianę.

Początkowo pieniądz kruszcowy był uciążliwy w użytkowaniu ze względu na wielkość i nieregularność brył oraz konieczność każdorazowego ważenia podczas wymiany. Sztaby złota lub srebra zaczęto więc dzielić na mniejsze kawałki, z których każdy odpowiadał przyjętej wartości. Posiadały one różne kształty, najpierw były to kawałki stopu złota i srebra (zwanego elektronem) bądź wykonane z brązu wyobrażenia delfinów, ale najczęściej przyjmowały postać kulistych lub spłaszczonych bryłek. Tak właśnie powstały monety, czyli powszechnie znane znaki pieniężne – kawałki metalu o określonym składzie i wadze, które opatrzone były znakiem emitenta. Emitent gwarantował umowną wartość monety. Pierwotnie wartość ta zbliżona była do rynkowej wartości kruszców zawartych w monecie, a widniała na niej podobizna panującego władcy. Zapobiegało to umniejszaniu jej wartości.

Dla zabezpieczenia przed kradzieżą posiadacze dużych zasobów pieniądza kruszcowego oddawali go na przechowanie posiadającym skarbce złotnikom. Część z nich przekształciła się później w bankierów. W zamian za zdeponowanie oszczędności złotnicy wydawali ich właścicielom kwity depozytowe, które były zobowiązaniami do natychmiastowego zwrotu przechowywanego kruszca. Posiadanie takiego kwitu było równoznaczne z posiadaniem złota czy srebra. Zapoczątkowało to dematerializację pieniądza – pieniądz towarowy, poprzez pieniądz metalowy (monetę), przekształcił się w pieniądz papierowy (banknot).

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Andrzej Kaźmierczak: Polityka pieniężna w gospodarce otwartej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 12. ISBN 978-83-01-15496-7.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Felicjan Bylok: Wybrane aspekty socjologii rynku. Częstochowa: Sekcja Wydawnictwa Wydziału Zarządzania Politechniki Częstochowskiej, 2005, s. 93–94. ISBN 83-88469-38-X.