Przejdź do zawartości

Poziomka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Poziomka
Ilustracja
Poziomka pospolita
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

różowce

Rodzina

różowate

Rodzaj

poziomka

Nazwa systematyczna
Fragaria L.
Sp. Pl. 494. 1753
Typ nomenklatoryczny

Fragaria vesca L.[3]

Fragaria iinumae
Fragaria virginiana
Owoce zbiorowe truskawki

Poziomka (Fragaria L.) – rodzaj bylin z rodziny różowatych. Obejmuje 22 gatunki[4]. Rośliny te występują na półkuli północnej i w Chile. W Polsce rosną w naturze trzy gatunki, poza tym podobnie jak w wielu innych krajach, rozpowszechniony jest w uprawie mieszaniec międzygatunkowy – truskawka (Fragaria ×ananassa). Ten takson o istotnym znaczeniu ekonomicznym powstał w wyniku skrzyżowania poziomki chilijskiej i wirginijskiej. W naturze poziomki zasiedlają zazwyczaj słoneczne murawy, obrzeża lasów i lasy świetliste[5].

Rozmieszczenie

[edytuj | edytuj kod]

Większość gatunków z tego rodzaju rośnie w górach Azji oraz w Ameryce Północnej. Jeden gatunek (poziomka chilijska) rośnie na wybrzeżu Chile. Trzy gatunki z tego rodzaju rosną dziko w Europie[5] i wszystkie spotykane są w Polsce[6]:

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Byliny osiągające do 20 cm wysokości. Tworzą rozłogi, nazywane wąsami, z których wyrastają nowe rośliny[5].
Liście
Trójlistkowe osadzone na długich ogonkach, które tworzą przyziemną rozetkę. Listki na brzegu piłkowane[5].
Kwiaty
Działek kielicha jest 5, przy czym wsparte są dodatkowo podobnymi do nich 5 listkami kieliszka. Płatki białe, rzadziej różowo nabiegłe, równej długości, zaokrąglone na szczycie. Pręciki są liczne. Zalążnia górna z licznymi owocolistkami zakończonymi krótkimi i szybko odpadającymi szyjkami[5].
Owoce
Owoc zbiorowy, składający się z silnie rozrośniętego, mięsistego dna kwiatowego, na którym osadzone są liczne orzeszki[5].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja systematyczna

Jeden z rodzajów podplemienia Fragariinae, do którego należą m.in. przywrotnik (Alchemilla) i sybaldia (Sibbaldia). Grupa ta jest siostrzana dla rodzaju pięciornik (Potentilla), wraz z którym tworzy plemię Potentilleae z podrodziny Rosoideae w obrębie różowatych (Rosaceae). Rodzina ta z kolei jest kladem bazalnym w obrębie rzędu różowców (Rosales)[2].

Pozycja na drzewie filogenetycznym plemienia[7]
Potentilleae
Potentillinae

Potentillapięciornik



Argentina



Fragariinae


Fragariapoziomka





Potaninia



Dasiphora





Chamaecallis




Drymocallis



Chamaerhodos









Sibbaldiasybaldia



Sibbaldianthe





Alchemillaprzywrotnik



Comarumsiedmiopalecznik






Wykaz gatunków[4][8]

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]
  • Owoce zbiorowe wielu gatunków poziomek są bardzo słodkie i aromatyczne, są jadalne na surowo i wykorzystywane na przetwory.
  • Poziomki zawierają sole mineralne, garbniki, flawonoidy, witaminę C i, w małej ilości, olejek lotny. Ich liście i owoce stosuje się pomocniczo w miażdżycy naczyń, nadciśnieniu, kamicy nerkowej i niektórych drobnych chorobach skóry.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).
  3. Fragaria. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. [dostęp 2009-02-03].
  4. a b Fragaria L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-08-05].
  5. a b c d e f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2011, s. 139. ISBN 0-333-74890-5.
  6. Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 84, ISBN 978-83-62975-45-7.
  7. Torsten Eriksson, Nannie L. Persson, Jenny E.E. Smedmark, What is Potentilla? A phylogeny-based taxonomy for Potentillinae (Rosaceae), „Taxon”, 71 (3), 2022, s. 493-505, DOI10.1002/tax.12679.
  8. Gawryś Wiesław: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina Botanica, 2008. ISBN 978-83-925110-5-2.