Przejdź do zawartości

Rokitnica (Zabrze)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rokitnica
Rokittnitz
Dzielnica Zabrza
Ilustracja
Szkoła Podstawowa nr 31
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miasto

Zabrze

Data założenia

1211

W granicach Zabrza

1 kwietnia 1951[1]

Powierzchnia

4,86 km²

Populacja (2011)
• liczba ludności


14 770

• gęstość

3064 os./km²

Strefa numeracyjna

32

Kod pocztowy

41-808

Tablice rejestracyjne

SZ

Położenie na mapie Zabrza
Położenie na mapie
50°21′59″N 18°47′13″E/50,366389 18,786944
Strona internetowa

Rokitnica (niem. Rokittnitz[2], 1936–45: Martinau) – dzielnica Zabrza od 1951 roku, wcześniej siedziba gminy Rokitnica.

Informacje ogólne

[edytuj | edytuj kod]

W Zabrzu-Rokitnicy znajdują się budynki dydaktyczne oraz domy studenckie (akademiki) Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.

W 1295 w kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. „Księdze uposażeń biskupstwa wrocławskiego”) miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Rokytnicza we fragmencie Rokytnicza in parte nostre dyocesis decima more polonico[3][4]. Obecną nazwę administracyjnie zatwierdzono 19 maja 1946[5].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Pierwsza wzmianka o Rokitnicy pochodzi z 1211 roku[6]. Rokitnica jest również wspomniana w księdze uposażeń biskupstwa wrocławskiego „Liber fundationis Wratislaviensis” (CDS Bd. XIV, s. 96.) z 1295 roku. Zapis o Rokitnicy wskazuje, że mamy tu do czynienia z osadą o zasiedziałym już charakterze, podzieloną pod względem diecezjalnym na dwie części: część zachodnią wrocławską i część wschodnią krakowską. Niektórzy historycy wysuwają dalej idące wnioski, że mamy tu do czynienia z miejscowością starą, powstałą przed wydzieleniem kresów zachodnich Małopolski z dzielnicy krakowskiej. Oznaczałoby to przesunięcie daty powstania Rokitnicy nawet przed 1179 rok. Rokitnica wielokrotnie zmieniała właścicieli, wśród których wymienić można: Wacława Miechowskiego, Jana Kralicza, Fryderyka Góreckiego, Piotra Strzałę. (informacje te pochodzą z książki „Dawne dzieje Rokitnicy cz.1" Zygmunta Pierszalika z roku 2000).

Nazwa pochodzi prawdopodobnie od wierzby rokity rosnącej na tutejszych wilgotnych łąkach. W dolinie małego potoku, biegnącego wzdłuż szlaku handlowego (drogi do Miechowic), powstał w XIII w. gródek rycerski (spalony w XV w.). Obok stoi pochodzący z XVII w. folwark, przekształcony po 1945 roku w PGR (obecnie w rękach prywatnego właściciela), w jego obrębie znajduje się zabytkowy dwór z 2. połowy XIX wieku. Za dworem i basenem znajduje się stadion Sparty Zabrze zbudowany krótko przed I wojną światową.

W latach 1936–1945 dzielnica nosiła nazwę niemiecką Martinau[7]. Płynący przez Rokitnicę Potok Rokitnicki stanowił do 1179 r. granicę polityczną pomiędzy Śląskiem a Małopolską, a ponadto do 1816 roku był granicą między ziemią bytomską a toszecką. Wzdłuż tej rzeczki przebiegała również do roku 1821 granica między ówczesnymi diecezjami wrocławską i krakowską.

Od 1905 do lat 30. XX wieku zbudowano osiedle patronackie hrabiego Franza von Ballestrema, dla pracowników jego kopalni. Głównym projektantem osiedla był Hans von Poellnitz (szwagier Franza Ballestrema[8]). Osiedle jest wpisane do rejestru zabytków[9].

Komunikacja

[edytuj | edytuj kod]

Przez dzielnicę przebiega DK94, która na jej skraju łączy się z DK78. W centrum znajduje się pętla autobusów miejskich, z której można się dostać autobusami do Centrum i do Bytomia, Tarnowskich Gór, Gliwic, Pyskowic oraz Chorzowa. Tuż obok skrzyżowania DK94 z DK78 znajduje się wjazd na Autostradę A1 oznaczony jako węzeł Zabrze-Północ.

Kalendarium

[edytuj | edytuj kod]
  • 1829 – Zbudowano drogę utwardzaną do Bytomia
  • 1830 – Wybudowaną pierwszą szkołę
  • 1842 – Przebudowano trakt do Bytomia
  • 1857 – Wzniesiono kaplicę Matki Boskiej Bolesnej
  • 1890 – Budowa wodociągów, wodę podciągnięto z Karchowic.
  • 1899 – Hrabia Ballestrem uruchomił w Rokitnicy kopalnię węgla kamiennego Castellengo, później kopalnia Rokitnica (nadanie pola górniczego uzyskano już w 1857[10])
  • 1906 – Powstaje osiedle robotnicze dla pracowników kopalni
  • 19021904 – Zbudowano w Rokitnicy Powiatowy Dom Nieuleczalnie Chorych i Sanatorium Powiatowe
  • 1910 – Powstaje Powiatowy Dom Inwalidów i ośrodek kolonijny
  • 19111912 – Powstaje neobarokowo-modernistyczny kościół parafii pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusowego projektu prof. E. Kühn
  • 1920 – W kopalni węgla kamiennego Castellengo miał miejsce wybuch pyłu węglowego, w którym zginęło 30 górników
  • 1925 – Połączono Rokitnicę linią tramwajową z Miechowicami i Wieszową
  • 1928 – Połączona Rokitnicę linią tramwajową z Helenką
  • 19261928 – Budowa Szpitala Spółki Brackiej
  • 1928 – Ukończenie budowy ratusza projektu Theodora Ehl’a
  • 1948 – w zabudowaniach Szpitala Spółki Brackiej utworzono Akademię Lekarską z jednym wydziałem lekarskim oraz oddziałem stomatologicznym, rok później przemianowaną na Śląską Akademię Medyczną im. Ludwika Waryńskiego (dziś Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach)[11]
  • 1951 – Włączono Rokitnicę, jako jedną z dzielnic do Zabrza
  • 1951 – Otwarto połączenie tramwajowe z Rokitnicy do Mikulczyc
  • 1968 – Zlikwidowano połączenie tramwajowe do Mikulczyc.
  • 1971Katastrofa w Kopalni Węgla Kamiennego Rokitnica, zginęło 10 górników, przeżył – 1 (Alojzy Piontek)[12]
  • 1983 – Zlikwidowano połączenie tramwajowe do Bytomia.
  • 2016 – Otwarcie Sali Królestwa Świadków Jehowy[13].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Dz.U. z 1951 r. nr 18, poz. 147.
  2. Nasza Rokitnica. Zabrze: Miejska Biblioteka Publiczna w Zabrzu, 2012, s. 9. ISBN 978-83-62023-05-9.
  3. Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online.
  4. H. Markgraf, J. W. Schulte, „Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis”, Breslau 1889.
  5. Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
  6. Panic 1991 ↓.
  7. Słownik nazw miejscowych Górnego Śląska, Instytut Śląski, Opole – Kluczbork 1997.
  8. Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 1: Górny Śląsk, Łódź 2022, s. 277.
  9. Krystyna Wieczorek, Zabudowa ulicy Krakowskiej w Zabrzu-Rokitnicy jako przykład kompletnej koncepcji urbanistycznej, „Wiadomości Konserwatorskie Województwa Śląskiego” 2021, t. 13, s. 208–221.
  10. Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 1: Górny Śląsk, Łódź 2022, s. 276.
  11. Śląski Uniwersytet Medyczny. Historia. [dostęp 2024-03-13].
  12. Tomasz Głogowski: Zmarł Alojzy Piontek, legendarny górnik, który tydzień przesiedział w zawalonym chodniku. Gazeta.pl, 2005-11-09. [dostęp 2011-03-31]. (pol.).
  13. Sala Królestwa Świadków Jehowy w Zabrzu-Rokitnicy już otwarta ZDJĘCIA [online], dziennikzachodni.pl, 12 grudnia 2016 [dostęp 2022-12-17].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]