Przejdź do zawartości

Rychwałd (województwo śląskie)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rychwałd
wieś
Ilustracja
Widok ogólny
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

żywiecki

Gmina

Gilowice

Wysokość

450–650 m n.p.m.

Liczba ludności (2021)

1 700[2]

Strefa numeracyjna

33

Kod pocztowy

34-322[3]

Tablice rejestracyjne

SZY

SIMC

0051931

Położenie na mapie gminy Gilowice
Mapa konturowa gminy Gilowice, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Rychwałd”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Rychwałd”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Rychwałd”
Położenie na mapie powiatu żywieckiego
Mapa konturowa powiatu żywieckiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Rychwałd”
Ziemia49°41′57″N 19°16′11″E/49,699167 19,269722[1]

Rychwałdwieś w Polsce położona w obecnym województwie śląskim, w Małopolsce (Żywiecczyzna), w powiecie żywieckim, w gminie Gilowice.

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie bielskim.

Części wsi

[edytuj | edytuj kod]

Integralne części wsi Rychwałd: Bednarczykowie, Bieńki, Chmielnik, Do Młyna, Grace, Kasteliki, Łosiny, Majdany, Markwatów, Na Kępkach, Nowa Wieś, Olszyny, Piątki, Rędzina, Talikowie, Uwale, Walatki[4][5]

Historia

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Księstwo oświęcimskie.

Pierwotnie tereny te były częścią ziemi krakowskiej. Później miejscowość była częścią księstwa oświęcimskiego[6]. Nazwę miejscowości w zlatynizowanej formie Rythwald[7] oraz Rychwald[8] wymienia w latach (14701480) Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis. Długosz notuje również właściciela miejscowości Piotra Komorowskiego.

W 1564 roku wraz z całym księstwem oświęcimskim i zatorskim tereny te znajdowały się w granicach Korony Królestwa Polskiego w województwie krakowskim w powiecie śląskim, dzięki czemu miejscowość ponownie została zintegrowana z Małopolską. Po unii lubelskiej w 1569 księstwo Oświęcimia i Zatora stało się częścią Rzeczypospolitej Obojga Narodów w granicach, której pozostawało do I rozbioru Polski w 1772[6].

Kult Matki Bożej w rychwałdzkim obrazie wzrastał z każdym rokiem. Masowo zaczęto tu pielgrzymować podczas potopu szwedzkiego w latach 1655-1657. 8 marca 1656 roku Szwedzi zajęli Żywiec, ale już następnego dnia zostali stamtąd wygnani.

Rok później na terenach tych wybuchła epidemia ciężkiej, śmiertelnej choroby. 11 czerwca 1658 roku z inicjatywy Katarzyny Grudzińskiej odbyła się pielgrzymka do Rychwałdu, w której wzięło udział ponad dwa tysiące wiernych. Procesyjna pielgrzymka dziękczynna za ocalenie od zniszczeń wojennych i zarazy miała wielki wpływ na rozszerzenie kultu Matki Bożej Rychwałdzkiej[9].

Po I rozbiorze Rychwałd dostał się pod zabór austriacki, jako część Galicji. W 1784 roku właścicielem miejscowości był szlachcic Jaksa Bykowski[6]. W 1918 roku, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, Rychwałd z całym powiatem został włączony w granice województwa krakowskiego.

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]

W roku 1756 w Rychwałdzie oddano do użytku nowy kościół murowany z dwiema wieżami.

Stary zaś został przeniesiony do Gilowic, gdzie stoi do dziś pw. św. Andrzeja.

Z materiału z rozebranego gilowickiego kościółka postawiono w Rychwałdzie kaplicę.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 119094
  2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 2 lutego 2024 [dostęp 2024-02-02].
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1113 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09]. 
  5. TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  6. a b c Jan Nepomucen Gątkowski: Rys dziejów księstwa oświęcimskiego i zatorskiego. Lwów: nakład autora, 1867, s. 8,12.
  7. Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, „Liber Beneficiorum”, Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, s. 290.
  8. Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, „Liber Beneficiorum”, Aleksander Przezdziecki, Tom VII, Kraków 1864, s. 87.
  9. Rychwałd. Historia się powtarza [online], deon.pl [dostęp 2024-06-01] (pol.).