Przejdź do zawartości

Tercja (interwał)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Tercjainterwał prosty między dźwiękami obejmujący zakres trzech stopni skali muzycznej (pozycji na pięciolinii: dwie linie i odstęp lub jedną linię i dwa odstępy) o wielkości 3 lub 4 półtonów. W szeregu zasadniczym naturalnie występują tercja wielka (interwał 4 półtonów) i tercja mała (interwał 3 półtonów). Zastosowanie znaków chromatycznych pozwala zmienić jej rozmiar.

Rodzaje

[edytuj | edytuj kod]
Nazwa Opis Przykład
Tercja wielka
Posłuchaj:
melodycznie
harmonicznie
Tercja o rozmiarze czterech półtonów. Występuje naturalnie w szeregu zasadniczym (c-e, f-a, g-h). Jest konsonansem niedoskonałym. W przewrocie otrzymuje się sekstę małą. Oznaczenie: 3w. Tercja wielka
Tercja mała
Posłuchaj:
melodycznie
harmonicznie
Tercja o rozmiarze trzech półtonów. Występuje naturalnie w szeregu zasadniczym (d-f, e-g, a-c¹, h-d¹). Jest konsonansem niedoskonałym. W przewrocie otrzymuje się sekstę wielką. Oznaczenie: 3m. Tercja mała

Interwały pochodne

[edytuj | edytuj kod]
Tercja cztery razy zmniejszona Tercja trzy razy zmniejszona Tercja dwa razy zmniejszona Tercja zmniejszona Tercja zwiększona Tercja dwa razy zwiększona Tercja trzy razy zwiększona Tercja cztery razy zwiększona
[1] [A] 3>>>>
(3>>>)
[2] 1
[3] 6<<<<
[4] 2>
[5] Hisis-deses
[1] 3>>>
[2] 0
[3] 6<<<
[4] 1
[5] His-deses
[1] 3>>
[2] 1
[3] 6<<
[4] 2>
[5] H-deses
[1] 3>
[2] 2
[3] 6<
[4] 2
[5] H-des
[1] 3<
[2] 5
[3] 6>>
[4] 4
[5] c-eis
[1] 3<<
[2] 6
[3] 6>>>
[4] [B] tryton
[5] c-eisis
[1] 3<<<
[2] 7
[3] 6>>>>
[4] 5
[5] ces-eisis
[1] 3<<<<
[2] 8
[3] 6>>>>>
[4] 6>
[5] ceses-eisis

Objaśnienia do tabeli:
[1] – oznaczenie interwału
[2] – rozmiar interwału w półtonach
[3]przewrót interwału
[4] – najprostszy interwał o takim samym brzmieniu
[5] – przykład
[A] – te interwały istnieją teoretycznie jako przewroty innych interwałów, w praktyce są one określane w sposób podany w nawiasie
[B]tryton to (sprowadzając do najprostszego interwału) kwarta zwiększona lub kwinta zmniejszona

W harmonii średniowiecznej interwał tercji (i jej przewrót – seksta) zaliczany był do dysonansów. Teoretycy XIII-wieczni zaczęli zaliczać tercję do konsonansów, ale w odróżnieniu od pozostałych nadając im nazwę konsonanse niedoskonałe.

Tercja jest odległością najczęściej wykorzystywaną w równoległym śpiewie dwugłosowym z racji tego, że spośród wszystkich interwałów najlepiej brzmi i jest najłatwiejsza do utrzymania intonacyjnego. Budowana jest w gamowłaściwych tercjach jako głos drugi od prymy w dół (muzyka góralska, muzyka ludowa niemiecka, słowacka); rzadziej jako głos drugi od prymy w górę.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]