Атырдьах ыйын 21

Атырдьах ыйын 21 диэн Григориан халандаарыгар сыл 233-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 234-c күнэ). Сыл бүтүө 132 күн баар.

Бэлиэ күннэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

• ХНТ ХНТ — Террортан эмсэҕэлээбиттэри ахтан ааһар күн

• Пилипиин Пилипиин — Ниной Акино күнэ (ааҥл. Ninoy Aquino Day). 1983 сыллаахха Бенино "Ниной" Акино-балыс диэн бэлиитик эһиил буолуохтаах быыбарга кыттар былааннаах дойдуга төннөн кэлбитин оччотооҕу бэрэсидьиэн дьоно а��ропорка ытан өлөрбүттэрэ. Бу кэнниттэн дойдуга күүстээх хамсааһын саҕаламмыта, 1986 сыллаахха буолбут өрөбөлүүссүйэ түмүгэр кини ойоҕо Корасон Акино бэрэсидьиэн буолбута. Бу күн дойдуга өрүүллэр
• Марокко Марокко — Ыччат күнэ

• Гавайи Гавайи — Билинии күнэ. 1959 сыллаахха Гавайи АХШ 50-с штаата буолбута.

Түбэлтэлэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

• 1192 — Дьоппуоҥҥа былааһы сёгун, ол аата главнокомандующай, ылбыт, оттон импэрээтэр аатыгар эрэ дойду баһылыгынан хаалбыт. Маннык бэрээдэк 7 үйэ тухары XIX үйэ ортотугар диэри салҕаммыта.
• 1770 — Айанньыт Джеймс Кук Австралия илин өттүн Улуу Британия сиринэн биллэрбит. Кэлин 1828 сыллаахха Улуу Британия бу континены барытын бэйэтин бас билиитигэр ылбыта.
• 1898 — Дьокуускайга үөрүүлээх быһыыга-майгыга норуот бибилэтиэкэтэ аһыллыбыт. Бу бибилэтиэкэни Василий Никифоров - Күлүмнүүр тэрийбит.
• 1918 — Бүлүүгэ күрэммит кыһыллар сорохторо төннөн кэлэн Дьокуускай куоратын соһуччу кыргыһыыта суох ылбыттар. Үрүҥнэр Табаҕаҕа куоппуттар.
• 1920 — Сибревком уурааҕынан Саха уобалаһа сөргүтүллүбүт. Бу иннинэ муус устар 20 күнүгэр Саха сирэ Иркутскай губерния оройуона буолбута.
• 1932 — Венецияҕа бастакы аан дойдутааҕы киинэ бэстибээлэ буолбут.
• 1943 — ССРС-ка оҕолорго аналлаах 9 байыаннай училищены арыйар туһунан уураах тахсыбыт. Бу "суворовскай" уонна "нахимовскай" диэн ааттаммыт үөрэх кыһаларыгар сэриигэ өлбүт аҕалаах тулаайах оҕолору хомуйбуттара.
• 1954 — Саха сиригэр Далдын үрэҕэр бастакы кимберлиит туруупката көстүбүт. Бу «Зарница» диэн ааттаммыт кимберлит туруупкатын геолог Лариса Попугаева уонна сирдьит Федор Беликов булбуттара.
• 1968 — Чехословакия демократия өттүгэр охтон эрэрин тохтотоору бу дойдуга Варшава Дуогабарын сэриилэрэ киллэриллибиттэр.
• 1991 — Атырдьах ыйынааҕы путч: ГКЧП былааһы күүс өттүнэн былдьыыр сорунуута таҥнастыбыт. Былаас союзнай өрөспүүбүлүкэлэргэ көспүт, ССРС букатыннаахтык ыһыллар суолга барбыт.
• 1992 — Дьокуускайга Латвияттан официальнай дэлэгээссийэ кэлбит.
• 1998 — Оҕо уонна ийэ харыстабылын киинин Педиатрия клиниката бастакы кырачаан пациеннары көрбүт.
• 2009 — "Мир" сир аннынааҕы руднигын үөрүүлээх быһыыга-майгыга арыйбыттар. Арыйыы сиэригэр-туомугар РФ бырабыыталыстыбатын салайааччы Владимир Путин, СӨ бэрэсидьиэнэ Вячеслав Штыров кыттыбыттар. Ити саҕана АЛРОСА бэрэсидьиэнэ Федор Андреев этэ. Бу Арассыыйаҕа алмааһы хостуур сир аннынааҕы иккис рудник, бастакы — "Интернациональнай", 1999 сыллаахха үлэҕэ киирбитэ.

Төрөөбүттэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

• 1918 — Арҕаа Хаҥалас III Маалдьаҕар нэһилиэгэр Харыйалаах диэн арыыга Иван Федоров (1993 с. өлб.) — лүөччүк, авиация полковнига, СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, Иккис аан дойду сэриитин кыттыылааҕа. Сэриигэ өстөөх 2 сөмүлүөтүн суулларбыта.
• 1962 — Людмила Винокурова — судаарыстыба диэйэтэлэ Максим Аммосов олоҕун уонна үлэтин чинчийэр учуонай, устуоруйа билимин хандьыдаата.
• 1986 — Усейн Болт — Дьамайка чэпчэки атлетикаҕа спортсмена, кылгас кэрчиктээх сүүрүүгэ идэтийэр, Олимпиада алта, аан дойду 11 төгүллээх чөмпүйүөнэ. Кылгас дистанцияҕа сүүрүүгэ аан дойду 8 рекордун олохтообут.

Өлбүттэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

• 1940 — Лев Троцкай (дьиҥнээх араспаанньата Бронштейн) — аан дойду коммунистическай революционнай хамсааһынан диэйэтэлэ, марксист, марксизм биир салаатын саҕалааччыта (троцкизм).
• 1966 — Михаил Лукин (01.12.1929 төр.) — саха живописеһа, Саха АССР ускуусту��атын үтүөлээх диэйэтэлэ.
• 1998 — Юрий Чертов — Саха сиригэр айбыт-туппут нуучча суруйааччыта, СӨ култууратын үтүөлээх диэйэтэлэ. Арассыыйа суруйааччыларын холбоһуктарын чилиэнэ.