Furlanski jezik

Izvor: Wikipedija
Prijeđi na navigaciju Prijeđi na pretragu
Furlanski jezik
Furlan
Države Italija
RegijeEvropa
Broj govornika794,000[1]
Jezična porodicaIndoevropski jezici
PismoLatinica
Službeni status
Službeniautonomna regija Furlanija-Julijska krajina
RegulatorOsservatori Regjonâl de Lenghe e de Culture Furlanis
Jezični kodovi
ISO 639-1–
ISO 639-2fur
ISO 639-3fur

Furlanski jezik (furlanski: marilenghe, talijanski: friulano; ISO 639-3: [2]) ili friulski, jedan je od retoromanskih jezika.

Furlanskim govori oko 794.000 [1] Furlana u talijanskim provincijama Udine, Pordenone, Gorica i Trst u autonomnoj regiji Furlanija-Julijska krajina, na furlanskom jeziku Friûl-Vignesie Julie.

Cestovni dvojezični natpisi po Furlaniji

Zbog siromaštva koje je vladalo do 1960-tih godina, mnogi su se Furlani iseljavali u druge zemlje, posebno u Francusku, Belgiju i Švicarsku, i prekomorske zemlje;Australiju, Kanadu, Argentinu, Brazil, Ameriku i Južnoafričku Republiku. Furlanski jezik ima četiri dijalekta:

  • centralni karakterističan je po tome što mu ženske imenice završavaju na - e. Govori se oko Udina do Palmanove na istok.
  • concordiese ili zapadni karakterističan je po tome što mu ženske imenice završavaju na - a. Govori se oko Portogruara, zove se "concordiese" zbog rimskog grada Concordia Sagittaria.
  • istočni ili Gorički karakterističan je po tome što mu ženske imenice završavaju na - a, i što se dugi vokali izgovaraju kao kratki.
  • carnico karakterističan je po tome što mu ženske imenice završavaju na - o, ima puno diftonga i najarhaičniji je od svih furlanskih dijalekata.

Furlanski jezik u području oko Gorice govore i Slovenci kao drugi ili treći jezik. Većina Furlana zna i govori standardni talijanski.

Furlanski i slovenski

[uredi | uredi kod]

Zbog blizine sa Slovencima u furlanski je ušlo dosta slovenskih (slavenskih) riječi kao; colaç (kolač), cudiç (hudič), britule (britva) i cos (koš). Slovenci su pak iz furlanskog prezeli riječi; čebula (crni luk), punca (djevojka), raca (patka), fant (momak)...

Prostranost

[uredi | uredi kod]
Provincija Općine Broj naselja u provinciji
Gorica Capriva del Friuli, Cormons, Dolegna, Farra, Gorica, Gradisca d'Isonzo, Mariano, Medea, Monfalcone, Moraro, Mossa, Romans, Sagrado, San Lorenzo, Villesse 15/25
Pordenone Andreis, Arba, Aviano, Barcis, Budoia, Casarsa, Castelnuovo, Cavasso, Claut, Clauzetto, Cordenons, Cordovado, Fanna, Fontanafredda, Frisanco, Maniago, Meduno, Montereale, Morsano, Pinzano, Polcenigo, Pordenone, San Giorgio della Richinvelda, San Martino al Tagliamento, San Quirino, San Vito, Sequals, Sesto al Reghena, Spilimbergo, Tramonti di Sopra, Tramonti di Sotto, Travesio, Valvasone, Vito d'Asio, Vivaro, Zoppola 36/50
Udine Aiello, Amaro, Ampezzo, Aquileia, Arta Terme, Artegna, Attimis, Bagnaria Arsa, Basiliano, Bertiolo, Bicinicco, Bordano, Buja, Buttrio, Camino, Campoformido, Campolongo, Carlino, Cassacco, Castions di Strada, Cavazzo, Cercivento, Cervignano, Chiopris, Chiusaforte, Cividale, Codroipo, Colloredo, Comeglians, Corno di Rosazzo, Cosano, Dignano, Dogna, Enemonzo, Faedis, Fagagna, Fiumicello, Flaibano, Forgaria, Forni Avoltri, Forni di Sopra, Forni di Sotto, Gemona, Gonars, Latisana, Lauco, Lestizza, Lignano, Magnano, Maiano, Malborghetto-Valbruna, Manzano, Martignacco, Mereto di Tomba, Moggio, Moimacco, Montenars, Mortegliano, Moruzzo, Muzzana, Nimis, Osoppo, Ovaro, Pagnacco, Palazzolo, Palmanova, Paluzza, Pasian di Prato, Paularo, Pavia di Udine, Pocenia, Pontebba, Porpetto, Povoletto, Pozzuolo, Pradamano, Prato Carnico, Precenicco, Premariacco, Preone, Prepotto, Ragogna, Ravascletto, Raveo, Reana del Rojale, Remanzacco, Resiutta, Rigolato, Rive d'Arcano, Rivignano, Ronchis, Ruda, San Daniele, San Giorgio di Nogaro, San Giovanni al Natisone, Santa Maria la Longa, San Vito al Torre, San Vito di Fagagna, Sauris, Sedegliano, Socchieve, Sutrio, Talmassons, Tarcento, Tarvisio, Tavagnacco, Terzo d'Aquileia, Tolmezzo, Torreano, Torviscosa, Trasaghis, Treppo Ligosullo, Treppo Grande, Tricesimo, Trivignano Udinese, Udine, Varmo, Venzone, Verzegnis, Villa Santina, Villa Vicentina, Visco, Zuglio 123/134
Metropolitanski grad Venecija Concordia Sagittaria, Gruaro, Fossalta di Portogruaro, Cinto Caomaggiore, Teglio Veneto 6/11

Reference

[uredi | uredi kod]
  1. ↑ 1,0 1,1 Ethnologue report for language code:fur
  2. ↑ fur

Vanjske veze

[uredi | uredi kod]

Bibliografija

[uredi | uredi kod]
  • Paola Benincà, Laura Vanelli, Linguistica friulana, Unipress, Padova, 2005.
  • Franc Fari (cur.), Manuâl di lenghistiche furlane, Forum, Udine, 2005.
  • Giuseppe Francescato, Dialettologia friulana, Società Filologica Friulana, Udine, 1966.
  • Giovanni Frau, I dialetti del Friuli, Società Filologica Friulana, Udine, 1984.
  • Sabine Heinemann, Studi di linguistica friulana, Società Filologica Friulana, Udine, 2007.
  • Carla Marcato, Friuli-Venezia Giulia, Laterza, Roma - Bari, 2001.
  • Georg Pagitz: Friaulisch Wort für Wort, Bielefeld, Reise Know-How, 2007.
  • Piera Rizzolati, Elementi di linguistica friulana, Società Filologica Friulana, Udine, 1981.
  • Paolo Roseano, La pronuncia del friulano standard: proposte, problemi, prospettive, Ce Fastu?, LXXXVI (2010), n. 1, p. 7-34.
  • Federico Vicario (cur.), Lezioni di lingua e cultura friulana, Società Filologica Friulana, Udine, 2005.
  • Federico Vicario, Lezioni di linguistica friulana, Forum, Udine, 2005.
Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Furlanski_jezik&oldid=42095289