รัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2491
รัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2491 | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() นายควง อภัยวงศ์ หรือ พ.ต.ควง อภัยวงศ์ ขณะกำลังอภิปรายในรัฐสภา พ.ศ. 2490 | |||||||
| |||||||
คู่สงคราม | |||||||
คณะนายทหารกลุ่มที่ทำการ รัฐประหาร พ.ศ. 2490 |
![]() | ||||||
ผู้บังคับบัญชาและผู้นำ | |||||||
พล.ท. ผิน ชุณหะวัณ |
![]() |
รัฐประหาร 6 เมษายน พ.ศ. 2491 เกิดขึ้นในเช้าวันอังคารที่ 6 เมษายน พ.ศ. 2491 เป็นการทำรัฐประหารโดยบุคคลกลุ่มเดียวกันกับที่ทำรัฐประหารรัฐบาล พล.ร.ต.ถวัลย์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ เมื่อวันที่ 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2490 กล่าวคือเป็นกลุ่มบุคคลที่สนับสนุน จอมพล ป. พิบูลสงคราม อดีตนายกรัฐมนตรี ที่พ้นตำแหน่งไปภายหลังการสิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่สอง บังคับให้ พันตรีควง อภัยวงศ์ ลาออกจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรี
เหตุการณ์[แก้]
โดยที่ภายหลังจากกลุ่มนายทหารนำโดย พล.ท.ผิน ชุณหะวัณ (ยศขณะนั้น) ได้ทำการรัฐประหารรัฐบาล พล.ร.ต.ถวัลย์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ เมื่อวันที่ 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2490 แล้วได้แต่งตั้งให้ นายควง อภัยวงศ์ หัวหน้าพรรคประชาธิปัตย์ พรรคฝ่ายค้านในสภาผู้แทนราษฎร รักษาการในตำแหน่งนายกรัฐมนตรี เพื่อจัดการเลือกตั้งทั่วไปสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (ส.ส.)
ต่อมาในการเลือกตั้งวันที่ 29 มกราคม พ.ศ. 2491 พรรคประชาธิปัตย์ สามารถชนะการเลือกตั้งได้รับเสียงสูงสุดในสภาฯ นายควง อภัยวงศ์ ในฐานะ หัวหน้าพรรคได้ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีสืบต่อ ท่ามกลางสภาพแวดล้อมที่บ่งชี้ว่า ผู้มีอำนาจที่แท้จริงก็คือ จอมพล ป. ��ิบูลสงคราม ผู้บัญชาการทหารแห่งชาติ ที่ทางคณะรัฐประหารได้แต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งนี้ และให้การสนับสนุนนั่นเอง และมีความเป็นไปได้ว่าอาจมีการรัฐประหารซ้อน เพราะทั้งก่อนและหลังการเลือกตั้ง ได้มีความพยายามของกลุ่มบุคคลกลุ่มหนึ่ง พยายามที่จะมิให้นายควง ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี ถึงขนาดได้เข้าเฝ้า พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าธานีนิวัต กรมหมื่นพิทยลาภพฤฒิยากร ประธานองคมนตรี เพื่อมิให้แต่งตั้งนายควง แต่ทางพระองค์เจ้าธานีนิวัตฯ ได้ตอบว่า ปล่อยให้เป็นกระบวนการของสภาฯ อีกทั้งคณะรัฐบาลของนายควง ก็ได้มีความขัดแย้งกับคณะรัฐประหาร ในเรื่องของการแต่งตั้ง พ.ต.ท.เผ่า ศรียานนท์ รองอธิบดีกรมตำรวจ หนึ่งในสมาชิกคณะรัฐประหารเป็นรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทย แต่ทาง พล.ท.ชิต มั่นศิลป์ สินาดโยธารักษ์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยไม่เห็นชอบด้วย เนื่องจากคณะรัฐประหารหลังการรัฐประหารใหม่ ๆ ได้ประกาศว่าจะไม่แทรกแซงการทำงานของรัฐบาล ซึ่งในเรื่องทั้งหมดนี้ พล.ท.กาจ กาจสงคราม รองหัวหน้าคณะรัฐประหารได้ออกมาประกาศว่า ไม่เป็นความจริง และคณะรัฐประหารมิได้มีความต้องการที่จะทำการรัฐประหารอีกครั้ง
หลังจากการเลือกตั้งไม่นาน ได้มีกลุ่มคนจำนวนหนึ่ง เรียกตัวเองว่า "คณะประชาธิปไตย" ประกอบด้วยนักการเมืองกลุ่มหนึ่ง นำโดย พล.ท.พระยาเทพหัสดิน รวมทั้ง ส.ส.ของพรรคประชาธิปัตย์เองด้วยส่วนหนึ่ง เช่น นายเลื่อน พงษ์โสภณ, นายฟอง สิทธิธรรม, นายเลียง ไชยกาล ได้รวมตัวกันสนับสนุน จอมพล ป. ให้ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีอีกครั้ง โดยเขียนลงไปในป้ายประกาศว่าจะขอ "สนับสนุนจอมพล ป.ตลอดกาล" ซึ่งคนกลุ่มนี้ได้เคลื่อนไหวรวมตัวกันที่สนามหลวงและสวนลุมพินี พร้อมกับได้ล่ารายชื่อบุคคลต่าง ๆ เพื่อให้สนับสนุน จอมพล ป.
จากนั้นในวันที่ 6 เมษายน พ.ศ. 2491 เวลาประมาณ 09.00 น. ซึ่งตรงกับวันจักรี อันเป็นวันหยุดราชการ กลุ่มนายทหารจำนวน 4 คน ประกอบด้วย พ.ท.ก้าน จำนงภูมิเวท, พล.ต.สวัสดิ์ สวัสดิรณชัย สวัสดิเกียรติ, พ.อ.ขุนศิลป์ศรชัย และ พ.ท.ละม้าย อุทยานานนท์ ได้แต่งกายเต็มยศขัดกระบี่ถือปืนเข้าพบ นายควง อภัยวงศ์ ที่บ้านพักในซอยตรงข้ามสนามกีฬาแห่งชาติ อ้างเหตุเรียกร้องให้นายควงจ่ายเงินจำนวน 28 ล้านบาท อันเป็นค่าใช้จ่ายระหว่างเดินทางกลับจากเชียงตุง หลังการสิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่สอง ซึ่งได้ทำการเบิกจ่ายก่อนหน้านั้นแล้วจากกระทรวงการคลัง จำนวน 9 ล้านบาท แต่นายควงไม่ยอมจ่าย ซึ่งเรื่องนี้เป็นความขัดแย้งระหว่างนายควงกับทหารกลุ่มนี้มาอยู่ก่อนแล้ว ที่ทำให้ก่อนหน้านั้นมีข่าวลือว่าจะเกิดการรัฐประหาร และที่สุดขอให้นายควงลาออกจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรีภายใน 24 ชั่วโมง โดยอ้างว่าคณะนายทหารที่ทำการรัฐประหาร 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2490 นั้น เห็นว่ารัฐบาลนายควงไม่สามารถแก้ไขปัญหาภาวะเศรษฐกิจของชาติที่ตกต่ำลงได้ โดยเฉพาะเรื่องค่าครองชีพที่พุ่งสูงขึ้นมาก
เมื่อนายทหารกลุ่มนี้กลับไปแล้ว ในเวลาเที่ยง นายควงได้ส่งนายทหารคนสนิทเข้าพบนายทหารชั้นผู้ใหญ่ที่เป็นแกนนำในการรัฐประหาร 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2490 ที่วังสวนกุหลาบ อันเป็นฐานบัญชาการ เพื่อขอคำยืนยันในเรื่องนี้ แต่ก็ไม่พบ ต่อมาในเวลา 14.00 น. พล.ท.ผิน ชุณหะวัณ หัวหน้าคณะรัฐประหารได้เดินทางมาพบนายควงด้วยตัวเองถึงบ้านพัก และยืนยันถึงความต้องการของคณะนายทหาร นายควงพยายามติดต่อกับ ผู้บัญชาการทหารเรือ และผู้บัญชาการทหารอากาศ เพื่อขอความคุ้มครองแต่ไม่เป็นผล นายควงได้เรียกประชุมคณะรัฐมนตรีทั้งหมดที่บ้านพักเพื่อขอทราบท่าที แม้นายบุญเท่ง ทองสวัสดิ์ รัฐมนตรีสั่งราชการกระทรวงมหาดไทย ยืนยันว่า จะเป็นผู้สั่งการให้ตำรวจทำการจับกุมคณะนายทหารกลุ่มนี้เสียในฐานะเป็นกบฏ แต่ก็ในที่ประชุมไม่เห็นด้วย ด้วยเกรงว่าจะเป็นเหตุให้เกิดการนองเลือด อีกทั้งม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช รัฐมนตรีสั่งราชการกระทรวงการคลัง ได้ยืนยันว่า รัฐบาลมิอาจลดค่าครองชีพให้ต่ำลงมาทันใจคณะรัฐประหารจริง
ที่สุดในเวลา 16.00 น. ที่ประชุมได้ร่างใบกราบบังคมทูลลาออกของนายควงเสร็จ และมีมติให้ นายควงพ้นจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรี ในวันที่ 8 เมษายน พ.ศ. 2491 และปลายเดือนเมษายน ปีเดียวกันนั้น คณะรัฐมนตรีมีมติให้ จอมพล ป. พิบูลสงคราม ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีสืบต่อ เป็นการเริ่มต้นครองอำนาจของ จอมพล ป. ครั้งใหม่ที่ยาวนานถึงเกือบ 10 ปี
เนื่องจากรัฐประหารครั้งนี้ กระทำเป็นการภายในใช้นายทหารเพียงไม่กี่คน โดยไม่มีการเคลื่ยนย้ายกำลังพลใด ๆ ทำให้ได้ชื่อว่า "รัฐประหารเงียบ" ซึ่งสื่อมวลชนในขณะนั้นเรียกเหตุการณ์ครั้งนี้ว่าเป็น "การจี้นายกรัฐมนตรี"[1]
สภาร่างรัฐธรรมนูญ[แก้]
สภาร่างรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2491 เป็นสภาร่างรัฐธรรมนูญคณะแรกของประเทศไทย โดยอาศัยอำนาจตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) เพื่อทำหน้าที่ร่างรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2492 โดยแบ่งออกเป็น 2 ส่วน คือ สมาชิกที่มาจากสมาชิกวุฒิสภาและสมาชิกสภาผู้แทน และสมาชิกที่มาจากผู้ที่ไม่ใช่สมาชิกวุฒิสภาและสมาชิกสภาผู้แทน รวมจำนวน 40 คน[2]
สมาชิก[แก้]
- จากรัฐสภา
- เจ้าพระยาศรีธรรมธิเบศ
- พระยาเทพวิทุร
- พลโทพระยาเทพหัสดิน
- หลวงประกอบนิติสาร
- พระชัยปัญญา
- พระยากฤตราชทรงสวัสดิ์
- พระยาสาริกพงศ์ธรรมพิลาส
- หม่อมเจ้าเฉลิมศรีจันทรทัต จันทรทัต
- พระยาปรีดานฤเบศร์
- พระยาศรีธรรมราช
- หม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช
- หม่อมเจ้าสิทธิพร กฤดากร
- นายเกษม บุญศรี
- ขุนคงฤทธิศึกษากร (ปาน คงฤทธิ์ศึกษากร)
- หลวงอังคณานุรักษ์
- นายบุญเท่ง ทองสวัสดิ์
- นายเพียร ราชธรรมนิเทศ
- นายชวลิต อภัยวงศ์
- ร้อยโทสมพันธุ์ ขันธะชวนะ
- นายเทพ โชตินุชิต
- นอกรัฐสภา
- นายเกษม ดำรงบุล
- พระยาอรรถพิทย์พิศาล
- หม่อมเจ้ามงคลอุดม ชยางกูร
- นายหลุย คีรีวัด
- นายจงใจภักดิ์
- พระยาอรรถการีย์นิพนธ์
- พระยาศรีวิสารวาจา
- นาวาเอกพระยาศราภัยพิพัฒ
- พันเอกก้าน จำนงภูมิเวท
- พลโทจิร วิชิตสงคราม
- พลโทชิต มั่นศิลป์ สินาดโยธารักษ์
- นายสุวิชช พันธเศรษฐ
- นายอินทร สิงหเนตร์
- พลเรือตรีเล็ก สุมิตร
- นายทองม้วน อัตถากร
- ศาสตราจารย์พิเศษหยุด แสงอุทัย
- นายโชติ คุ้มพันธ์
- หม่อมราชวงศ์สุมนชาติ สวัสดิกุล
- พันตรีหลวงสรสิทธยานุการ
- ขุนประเสริฐศุภมาตรา
ดูเพิ่ม[แก้]
อ้างอิง[แก้]
- ↑ หนังสือ นายควง อภัยวงศ์ กับพรรคประชาธิปัตย์ โดย ณัฐวุฒิ สุทธิสงคราม (กรุงเทพมหานคร, พ.ศ. 2522)
- ↑ "ประกาศประธานวุฒิสภา เรื่อง ผลการเลือกตั้งสมาชิกสภาร่างรัฐธรรมนูญ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา.