Бай-Тайга кожууну
![](http://178.128.105.246/host-http-upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Tyva_Bay-Tayginsky_kozhuun.png/220px-Tyva_Bay-Tayginsky_kozhuun.png)
![](http://178.128.105.246/host-http-upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/15/Coat-of-Arms-of-Bay-Tayginsky-Kozhuun.png)
![](http://178.128.105.246/host-http-upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/%D0%A1%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%B3-%D0%A5%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D1%8B%D1%80%D1%8B.jpg/220px-%D0%A1%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%B3-%D0%A5%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D1%8B%D1%80%D1%8B.jpg)
![](http://178.128.105.246/host-http-upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/%D0%A1%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%B3-%D0%A5%D0%B0%D1%8F_%D1%82%D0%B0%D0%B9%D0%B3%D0%B0%D0%B7%D1%8B_%28%D0%91%D0%B0%D0%B9-%D0%A2%D0%B0%D0%B9%D0%B3%D0%B0_%D0%BA%D0%BE%D0%B6%D1%83%D1%83%D0%BD%29.jpg/220px-%D0%A1%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%B3-%D0%A5%D0%B0%D1%8F_%D1%82%D0%B0%D0%B9%D0%B3%D0%B0%D0%B7%D1%8B_%28%D0%91%D0%B0%D0%B9-%D0%A2%D0%B0%D0%B9%D0%B3%D0%B0_%D0%BA%D0%BE%D0%B6%D1%83%D1%83%D0%BD%29.jpg)
![](http://178.128.105.246/host-http-upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/%D0%9F%D0%B0%D0%BC%D1%8F%D1%82%D0%BD%D0%B8%D0%BA_%D0%A1%D2%AF%D0%B1%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D1%8E_%28%D0%A1%D1%83%D0%B1%D1%8D%D0%B4%D1%8D%D1%8E%29.jpg/220px-%D0%9F%D0%B0%D0%BC%D1%8F%D1%82%D0%BD%D0%B8%D0%BA_%D0%A1%D2%AF%D0%B1%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D1%8E_%28%D0%A1%D1%83%D0%B1%D1%8D%D0%B4%D1%8D%D1%8E%29.jpg)
Бай-Тайга кожууну — Россия Федерациязында Тыва Республиканың муниципалдыг кезээ.
Администраттыг төвү — Тээли суур, чурттакчы чонунуң саны 3251 кижи (2003).
География[эдер | вики-сөзүглелди эдер]
Бай-Тайга кожууну республиканың барыын талазында турар. Ооң кызыгаары: соңгу чүкте — ��акас Республика, барыын чүкте — Алдай Республиказы, мурнуу чүкте — Тываның Мөңгүн-Тайга кожууну, чөөн чүкте — Тываның Барыын-Хемчик кожууну. Чериниң шөлү — 7922,82 муң км2.
Кожуун ((мугур|калбак баштыг дагларда) азы даглар массивинде) турар. Бай-Тайга кожуунда күрүнениң биосферлиг камгалал черинге («Убсу-Нур котловиназы») хамааржыр «Кара-Хөл» деп кластерлигтускайлаан чер (участок) бар.
Чурттакчылар[эдер | вики-сөзүглелди эдер]
Чурттакчы чоннуң саны 2010 чылдың январь 1-де — 10 594 кижи.
Национал тургузуу - тывалар. Автомобильдин кодунуң дугаары - 17. Куржаг шагы - MSK+4 (UTC+7). Телефон коду +7 39422.
Девискээр үлелгези[эдер | вики-сөзүглелди эдер]
- Тээли сумузу, төп сууру Тээли;
- Бай-Тал сумузу, төп сууру Бай-Тал;
- Кызыл-Даг сумузу, төп сууру Кызыл-Даг;
- Кара-Хөл сумузу, төп сууру Кара-Хөл;
- Хемчик сумузу, төп сууру Хемчик;
- Шуй сумузу, төп сууру Шуй;
- Ээр-Хавак сумузу, төп сууру Дружба.
- Ээр-Хавак арбаны Ээр-Хавак сумузунга хамааржыр.
Экономика[эдер | вики-сөзүглелди эдер]
Кожууннүң экономиктиг өзээ(үндезини) - мал ажыл-агыйы. Кожууннуң девискээринде Шивилигниң родоннуг сугларын шинчилеп тыпкан, аңаа үндезилеп курорт тудары планатыннып турар. 2010 чылдың 7-айда Кара-Хөл сумузунуң Хол-Оожу(азы Хөл-Өөжү) деп черинге "Кара-ХөльТур" деп турбаза ажыттынган.
Сураглыг кижилер[эдер | вики-сөзүглелди эдер]
Кожуунга төрүттүнген улус[эдер | вики-сөзүглелди эдер]
- Чыргал-оол, Алексей Боктаевич (1924—1989)— композитор, СССР-ниң чоннуң артизи (1984)
- Үрүле Кандан— Социалистиг Ажылдың Маадыры;
- Анчымаа-Тока, Хертек Амырбитовна— 1944 чылга чедир Биче Хуралдың Президиумнуң Председатели ТАР, сөөлзүредир Совет Чөвүлелдиң Председателиниң заместители Тыва АССР.
Үндезини[эдер | вики-сөзүглелди эдер]
- Официальный сайт Archived 2012-01-17 at the Wayback Machine
- Программа развития Бай-Тайгинского кожууна Archived 2014-03-05 at the Wayback Machine
- Бай-Тайга кожууну Тыва Республика чазааның сайтызында. Archived 2017-07-17 at the Wayback Machine
- Тыва чуртунда кожуун, суму чизези. Archived 2016-06-24 at the Wayback Machine
- Тывастат сайтызында сумулар чизези Archived 2016-03-07 at the Wayback Machine