Aller au contenu

Feu d' li

Èn årtike di Wikipedia.
on feu d' li dôré (Lilium Auratum)
Co ene ôte blanke sôre
Ene djaene sôre

Li feu d' li (on scrît eto : feu-d'-li; on dit ossu fleur di sint Djôzef u lisse), c' est ene fleur des cortis, po gårni, avou des grandès fleurs di sacwantès coleurs, mins ki c' est les blankes les pus rlomêyes.

No e sincieus latén Lilium spp.

Famile : feudlissêyes.

Discrijhaedje del plante.

[candjî | candjî l’ côde wiki]

Come les ôtes feudlissêyes, c' est ene plante avou èn agnon. Gn è vént cénk a shijh fleurs so tchaeke bodje, e moes d' djun, djulete (el Walonreye).

Li feu d' li crexhe voltî ezès clairès plaeces, et voet evi l' crouweur.

Sôre di feus d' li

[candjî | candjî l’ côde wiki]
  • blanc lisse (ås blankès fleurs).
  • djaene lisse (ås djaenès fleurs).
  • bounet d' Trouk (F. Lis Martagon, almand Türkenbund).
  • Po les agaesses, on spate èn agnon d' feu d' li tot crou, et on l' mete disso l' må.
  • Po fé meuri les clås et les boignes clås, on cût èn agnon d' feu d' li direk so les braijhes, et l' mete bén tchôd sol må.
  • fé d' l' ôle di lisse, tot leyant distrimper des petales di feu d' li dins l' ôle d' olive. On stind cisse ôle la so les broûleures et schôdeures.
  • Li djus d' agnon d' feu d' li pout aidî a n' nén aveur des pleus.
  • Eve åreut planté on feu d' li cwand elle a stî tchesseye evoye do paradis.
  • Venusse, deyesse di l' amour ni veyeut nén voltî les feus d' li. C' est leye k' elzî emantcha on djaene pisti.
  • On rprezinte sovint sint Djôzef avou on feu d' li e s' mwin. Did la, li no e walon "fleur di sint Djôzef".

Li feu d' li dins les belès letes e walon

[candjî | candjî l’ côde wiki]

Li feu d' li est l' essegne del purté et d' l' enocince. I fourit sovint tchanté pås fjheus d' arimés e walon. Joseph Vrindts li lome li "sins taetches". Et Henri Simon, dins "li ptit rôzî", scrît :

I n' florixha k' ene rôze ossu blanke k' on feu-d'-li.
Commons
Commons
I gn a so les cmons Wikipedia des imådjes ou fitchîs son a vey avou l' feu d' li .