dag

Niet te verwarren met: Daag, daag

• Samenstelling van “g” (gram) met het voorvoegsel “da” (deca-)

dag

1. (natuurkunde), (eenheid) het symbool voor decagram, een massa (gewicht) van 10 gram of 0,01 kilogram

eenheden van massa (gewicht)
yg • zg • ag • fg • pg • ng • μg • mg • cg • dg • g • dag • hg • kg • Mg • Gg • Tg • Pg • Eg • Zg • Yg

• Geluid:  dag    (hulp, bestand)
• IPA: / dɑx / (1 lettergreep)
  • (Noord-Nederland): /dɑχ/
  • (Vlaanderen, Brabant, Limburg): /dɑx/

• dag

• [A] In de betekenis van ‘etmaal, tijd dat het licht is’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 901 ^[1]

afkomstig van: Middelnederlands: dach Oudnederlands: dag Germaans: *dagaz Indo-Europees: *dʰegʰ- (branden)

Verwant in Germaans: West: Engels: day (Angelsaksisch: dæġ), Duits: Tag, (Oudhoogduits: tag), Fries: dei (Oudfries: dei, di) Noord: Zweeds/Deens/Noors: dag, (Oudnoords: dagr), IJslands/Faeröers: dagur Oost: Gotisch: dags

• [B] uitspraakvariant van dagge, zie verder op die pagina ^[2][3]

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	dag	dagen
verkleinwoord	dagje daagje	dagjes daagjes

[A] de dag m

1. (astronomie) de aanwezigheid van elektromagnetische straling op de door de zon bestraalde helft van een planeet, en die vooral effecten als opwarming en verlichting veroorzaakt

   • In de zomer is het al vroeg dag. 

2. (tijdrekening), (eenheid) tijd waarin een hemellichaam volledig om zijn eigen as draait (voor de aarde 24 uur)

   • Neem driemaal per dag deze pillen en u bent zo weer op de been. 

   ▸ Ze ging naar de zonsondergang kijken vanuit het water, maar kwam er niet meer uit door de sterke stroming. Haar lichaam werd pas dagen later gevonden.^[4]

3. (tijdrekening) tijd tussen zonsop- en zonsondergang

   • Op bepaalde tijdstippen van de dag is de kans op verbranding groter dan op andere. 
   • Als het vandaag dinsdag 26 juli 2016 is, dan is het morgen woensdag 27 juli, overmorgen is het donderdag 28 juli, gisteren was het maandag 25 juli, eergisteren was het zondag 24 juli, terwijl het aanstaande maandag 1 augustus is  en vorige week donderdag was het 21 juli.

• [1] licht
• [2] etmaal, omloop, zonnedag

• [1] duisternis, nacht
• [3] avond, nacht

• [3] (intensivering) moorddag

• [2]: daags (genitief van dag): tweemaal daags, dage (datief van dag): heden ten dage en ouden van dagen

• [1] zonlicht, zonnestraal, zonnestraling, zonnewarmte
• [2] datum, kalender, middag, noen, middernacht
• [3] aurora, avond, dageraad, middag, morgen, morgenstond, nacht, namiddag, noen, voormiddag, zomertijd, zonsondergang, zonsopgang

eenheden van tijd in het Nederlands (nld)
yoctoseconde • zeptoseconde • attoseconde • femtoseconde • picoseconde • nanoseconde • microseconde • milliseconde • centiseconde • deciseconde • seconde • decaseconde • hectoseconde • kiloseconde • megaseconde • gigaseconde • teraseconde • petaseconde • exaseconde • zettaseconde • yottaseconde
seconde • minuut • kwartier • uur • dag / etmaal / nychthemeron • week • decade • maand / maanmaand • kwartaal / trimester / jaargetijde / seizoen • tertaal • semester • jaar / annum • lustrum • decennium • generatie • eeuw / hectoannum • millennium / kiloannum • mega-annum • giga-annum

dag	maandag maandags 's maandags	dinsdag dinsdags 's dinsdags	woensdag woensdags 's woensdags	donderdag donderdags 's donderdags	vrijdag vrijdags 's vrijdags	zaterdag zaterdags 's zaterdags	zondag zondags 's zondags
ochtend morgen 's ochtends 's morgens	maandagochtend maandagmorgen maandagsochtends maandagsmorgens	dinsdagochtend dinsdagmorgen dinsdagsochtends dinsdagsmorgens	woensdagochtend woensdagmorgen woensdagsochtends woensdagsmorgens	donderdagochtend donderdagmorgen donderdagsochtends donderdagsmorgens	vrijdagochtend vrijdagmorgen vrijdagsochtends vrijdagsmorgens	zaterdagochtend zaterdagmorgen zaterdagsochtends zaterdagsmorgens	zondagochtend zondagmorgen zondagsochtends zondagsmorgens
middag voormiddag namiddag 's middags	maandagmiddag maandagvoormiddag maandagnamiddag maandagsmiddags	dinsdagmiddag dinsdagvoormiddag dinsdagnamiddag dinsdagsmiddags	woensdagmiddag woensdagvoormiddag woensdagnamiddag woensdagsmiddags	donderdagmiddag donderdagvoormiddag donderdagnamiddag donderdagsmiddags	vrijdagmiddag vrijdagvoormiddag vrijdagnamiddag vrijdagsmiddags	zaterdagmiddag zaterdagvoormiddag zaterdagnamiddag zaterdagsmiddags	zondagmiddag zondagvoormiddag zondagnamiddag zondagsmiddags
avond 's avonds	maandagavond maandagsavonds	dinsdagavond dinsdagsavonds	woensdagavond woensdagsavonds	donderdagavond donderdagsavonds	vrijdagavond vrijdagsavonds	zaterdagavond zaterdagsavonds	zondagavond zondagsavonds
nacht 's nachts	maandagnacht maandagsnachts	dinsdagnacht dinsdagsnachts	woensdagnacht woensdagsnachts	donderdagnacht donderdagsnachts	vrijdagnacht vrijdagsnachts	zaterdagnacht zaterdagsnachts	zondagnacht zondagsnachts

• uur, kwartier, minuut, seconde

• [2] fijne dag
• [3]: Op de dag

• [1]: Het is kort dag

• [1]: Aan de dag brengen

• [1]: Goed voor de dag komen

• [1]: Voor de dag komen

• [1]: Pluk de dag

• [2]: Vandaag de dag

• [2]: De oude dag

• [2]: Heden ten dage

• [2]: Betere dagen gekend hebben

• [2]: Dag en nacht

• [2]: Dag in, dag uit

• [2]: Elke dag maar weer

• [2]: Een dezer dagen

• [2]: Om de andere dag

• [2]: Voor dag en dauw

• [2]: Met drie dagen verlengd

• [2]: Juliaanse dag

• [3]: De langste dag

• [3]: Het aanbreken van de dag

• [3]: Het krieken van de dag

• [3]: Op klaarlichte dag

• [1]: Van de ene op de andere dag

• Aken en Keulen zijn niet op één dag gebouwd.

• Als Pasen en Pinksteren op één dag vallen

• Een gat in de dag slapen

• Elke dag een draadje is een hemdsmouw in een jaar.

• Elke dag heeft genoeg aan zijn eigen kwaad.

• Men moet de dag niet prijzen voor het avond is.

• Sinds jaar en dag (zijn)

• Voor dag en dauw (zijn)

• Werken zolang het dag is

• Alleen de tijdsaanduidingen op -r blijven na een bepaald telwoord in het enkelvoud: drie uur, drie jaar; maar: drie dagen, drie weken, drie maanden.

[A] dag

1. ontmoetingsgroet

   • Dag. Ik ben Jan. 

2. afscheidsgroet

   • Ik moet gaan. Dag. 

• [1]: hoi, hallo
• [2]: doei

• [1]: goedendag

• zeg maar dag met je handje

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	dag	daggen
verkleinwoord	-	-

[B] de dag v / m

1. touw
2. dolk, voegijzer

• [2]  dagge zn  (uitspraakvariant)

vervoeging van
daggen

[B] dag

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van daggen
   

   • Ik dag. 

2. gebiedende wijs van daggen
   

   • Dag! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van daggen
   

   • Dag je? 

• Het woord dag staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "dag" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.[5]

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

• geluid

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	dag	dae

• dag

dag

1. (tijdrekening), (eenheid) dag (24 uur)
2. dag (van zonsop- tot zonsondergang)

dag

1. dag (ontmoetingsgroet)
2. dag (afscheidsgroet)

• IPA: /dɑːɡ/, /dɑːɣ/

• dag

• Afgeleid van het Proto-Germaanse *daigaz

dag

1. deeg

daag dāg dah

dāh doh dōh

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
• IPA: / ˈdæˀ /

• dag

• Afkomstig van het Oudnoordse woord dagr

Naar frequentie	127

	enkelvoud		meervoud
	onbepaald	bepaald	onbepaald	bepaald
nominatief	dag	dagen	dage	dagene
genitief	dags	dagens	dages	dagenes

dag, g

1. (tijdrekening), (eenheid) dag (24 uur)
2. dag (van zonsop- tot zonsondergang)

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

• dag in:
  Det Danske Sprog- og Litteraturselskab
  Den Dankse Ordbog op website:ordnet.dk

dag

1. accusatief van dags

• 𐌳𐌰𐌲

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?

• dag

Naar frequentie	145

dag

1. accusatief onbepaald mannelijk enkelvoud van dagur

• Afgeleid van het Oudsaksische dag

dag

1. (tijdrekening)(eenheid) dag

• dach

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	dag	dagen
verkleinwoord

dag

1. (tijdrekening)(eenheid) dag

• Dach
• Dag
• Dāg
• Dagg

• festivaldag

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
• IPA: / dɑːg /

• dag

• Afkomstig van het Oudnoordse zelfstandige naamwoord dagr

Naar frequentie	125

	enkelvoud		meervoud
	onbepaald	bepaald	onbepaald	bepaald
nominatief	dag	dagen	dager	dagene
genitief	dags	dagens	dagers	dagenes

dag, m

1. (tijdrekening), (eenheid) dag (24 uur)

   «Året har 365 dager.»

   Het jaar heeft 365 dagen.

2. dag (van zonsop- tot zonsondergang)

   «Det er en fin dag.»

   Het is een mooie dag.

• [1]: måned
• [1]: år

[2]: aksjonsdag [2]: aktivitetsdag [2]: ankomstdag

[2]: annendag [2]: ansettelsesdag

[2]: arbeidsdag [2]: vinterdag

[1]: mandag [1]: tirsdag [1]: onsdag

[1]: torsdag [1]: fredag [1]: lørdag

[1]: søndag [1]: døgn

• [2]: dag og natt

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
• IPA: / dɑːg /

• dag

• Afkomstig van het Oudnoordse zelfstandige naamwoord dagr

	enkelvoud		meervoud
	onbepaald	bepaald	onbepaald	bepaald
nominatief	dag	dagen	dagar	dagane
genitief	dags	dagens	dagars	daganes

dag, m

1. (tijdrekening), (eenheid) dag (24 uur)
2. dag (van zonsop- tot zonsondergang)

   «Hektisk dag på glattisen: - Eg har ikkje hatt tid til å ete i heile dag!»

   Een jachtige dag met ijzel: - Ik heb de hele dag geen tijd gehad om te eten!

• [1]: månad
• [1]: år

• [2]: arbeidsdag
• [2]: vinterdag

[1]: måndag [1]: tysdag [1]: onsdag

[1]: torsdag [1]: fredag [1]: laurdag

[1]: sundag [1]: døgn

• [2]: dag og natt

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

	enkelvoud	meervoud
nominatief	dag	daga
genitief	dages	dago
datief	dage	dagon
accusatief	dag	daga

dag m ^[1]

1. (tijdrekening), (eenheid) dag

   «Tradun mi fiunda mine allan dag.»

   Mijn vijanden vertrapten mij alle dagen.

• Limburgs: daag
• Nederlands: dag

dag

1. accusatief mannelijk meervoud van dag

• IPA: /daɣ/

• dag

• Afgeleid van het Proto-Germaanse *dagaz

dag

1. (tijdrekening)(eenheid) dag

dag

1. (tijdrekening)(eenheid) dag

dag

1. berg

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	dag	dagen
verkleinwoord

dag

1. (tijdrekening)(eenheid) dag

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	dag	doagn
verkleinwoord

• Afgeleid van het Middelnederlandse dach

dag

1. (tijdrekening)(eenheid) dag

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	dag	daegen / daogen
verkleinwoord

• Afgeleid van het Middelnederlandse dach

dag

1. (tijdrekening)(eenheid) dag

• Geluid:  dag    (hulp, bestand)
• IPA: / da:g /

• dag

	enkelvoud		meervoud
	onbepaald	bepaald	onbepaald	bepaald
nominatief	dag	dagen	dagar	dagarna
genitief	dags	dagens	dagars	dagarnas

dag, g

1. (tijdrekening), (eenheid) dag
2. dag (van zonsop- tot zonsondergang)

• Zie Wikipedia voor meer informatie.