Przejdź do zawartości

Alfabet Mołodcowa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wygląd Alfabetu Mołodcowa

Alfabet Mołodcowa – zmodyfikowana cyrylica używana do zapisu języka komi w latach 1918–1930 oraz 1936–1938. Używany był zarówno dla literackiego języka komi-permiackiego, jak i komi-zyriańskiego. Nazwany został od jego twórcy, komiackiego językoznawcy Wasilija Aleksandrowicza Mołodcowa.

Zasady zapisu głosek

[edytuj | edytuj kod]

Alfabet Mołodcowa używa liter cyrylicy, ale przypisuje im dźwięki inne, niż w alfabecie rosyjskim. Podczas gdy wartość fonetyczną rosyjskich spółgłosek zwykle można ustalić jedynie po uwzględnieniu stojących po nich samogłosek (lub znaku miękkiego i znaku twardego), alfabet Mołodcowa jest fonemiczny (tzn. jednej głosce odpowiada jedna litera; jednocześnie nie sygnalizuje on np. upodobnień pod względem dźwięczności, dlatego nie można nazwać go fonetycznym). W odróżnieniu od współczesnego alfabetu komi nie używa też dwuznaków.

Mołodcow wprowadził nowe litery dla głosek nieobecnych w języku rosyjskim. Dla liter oznaczających afrykaty charakterystyczny był odpadający ogonek (np. җ, ԇ), dla głosek palatalnych – ogonek skierowany ku górze (ԏ, ԅ). Wskutek tej zasady jedna z liter przejętych z alfabetu rosyjskiego (щ) ma inną wartość fonetyczną, niż w rosyjskim. W niektórych przypadkach (ԁ, ј) wprowadził nowe litery, mimo iż dane głoski miały już przypisane własne litery w alfabecie rosyjskim. (Do ostatniej grupy nie można zaliczyć litery i, ponieważ była natenczas używana w alfabecie rosyjskim.)

Kolejność liter w alfabecie

[edytuj | edytuj kod]
А/а Б/б В/в Г/г Ԁ/ԁ Ԃ/ԃ Е/е Ж/ж Җ/җ З/з Ԅ/ԅ Ԇ/ԇ I/i Ј/ј К/к Л/л Ԉ/ԉ М/м Н/н Ԋ/ԋ О/о Ö/ö П/п Р/р С/с Ԍ/ԍ Т/т Ԏ/ԏ У/у Ч/ч Ш/ш Щ/щ Ы/ы

Wartość fonetyczna liter

[edytuj | edytuj kod]
Alfabet Mołodcowa Zapis w obecnej ortografii komi Polski odpowiednik IPA
А/а А/а a [ɑ]
Б/б Б/б b [b]
В/в В/в w [v]
Г/г Г/г g [ɡ]
Ԁ Д/д d [d]
Ԃ Д/д + ь (lub е, ё, и, ю, я) (d) w słowach diva, Diana [ɟ]
Е/е Э/э (Е/е) (e) w słowie dzień [e]
Ж/ж Ж/ж ż [ʒ]
Җ Дж/дж [ʤ]
З/з З/з z [z]
Ԅ З/з + ь (lub е, ё, и, ю, я) ź [ʑ]
Ԇ Дз/дз [ʥ]
I/i I/i (lub И/и) i [i]
Ј/ј Й/й (lub Е/е, Ё/ё, Ю/ю, Я/я) j [j]
К/к К/к k [k]
Л/л Л/л kresowe (ł) [ɫ]
Ԉ Л/л + ь (lub е, ё, и, ю, я) (l) w słowach list, linia [ʎ]
М/м М/м m [m]
Н/н Н/н n [n]
Ԋ Н/н + ь (lub е, ё, и, ю, я) ń [ɲ]
О/о О/о (o) w słowie przedwiośnie [o]
Ö Ö/ö (szwa) [ə]
П/п П/п p [p]
Р/р Р/р r [r]
С/с С/с s [s]
Ԍ С/с + ь (lub е, ё, и, ю, я) ś [ɕ]
Т/т Т/т t [t]
Ԏ Т/т + ь (lub е, ё, и, ю, я) (t) w słowach tir, tiul [c]
У/у У/у u [u]
Ч/ч Ч/ч ć [ʨ]
Ш/ш Ш/ш sz [ʃ]
Щ/щ Тш/тш cz [ʧ]
Ы/ы Ы/ы y [ɨ]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Молодцовский альфавит. W: Коми язык. Энциклопедия. Федюнёва, Г. В. отв. ред. Издательство ДИК, Москва, 1998.