Przejdź do zawartości

Psusennes I

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Psusennes I
Ilustracja
Złota maska Psusennesa I
władca starożytnego Egiptu
Okres

od 1039 p.n.e.
do 991 p.n.e.

Dane biograficzne
Dynastia

XXI dynastia

Żona

Mutnodżmet II

Dzieci

Amenemope

Psusennes Ifaraon, trzeci władca starożytnego Egiptu z XXI dynastii[1], panował prawdopodobnie w latach 1039-991 p.n.e.[2] lub w latach 1049–999 p.n.e. (datowanie Aidana Dodsona(inne języki) z 2012 roku)[1] bądź w od 1044/1040 roku razem ze swym starszym, przyrodnim bratem Amenemnesu, później samodzielnie do 996 roku p.n.e., po czym do 994 p.n.e. wspólnie ze swym synem Amenemope[3] lub 1040-993 p.n.e.[4]

Istnieje kilka, rozbieżnych opinii, dotyczących jego pochodzenia. Być może był synem Pinodżema I i Henuttaui II, lub Smendesa I i Mutnodżmet I. W 1979 roku zabezpieczono na Tell Sami płytę ofiarną kultu pośmiertnego Psusennesa, która wcześniej znajdowała się w Tanis.

Rodzina

[edytuj | edytuj kod]

Psusennes I ożenił się ze swoją siostrą Mutnodżmet II. Rodzeństwem króla była m.in. boska małżonka Amona Maatkare i zakładając, że był synem Pinodżema I – arcykapłani Amona – Masaharta, Dżedchonsuiufanch oraz Mencheperre. Jego dziećmi była m.in. Isetemachbit III, urodzona ze związku z konkubiną Wiai oraz Mutnodżmet III.

Panowanie

[edytuj | edytuj kod]

Prawdopodobnie panował wraz ze swym starszym, przyrodnim bratem – Amenemnesu przez około cztery lata, następnie samodzielnie przez 44 lata i, pod koniec panowania wraz ze swym synem Amenemope. Na temat polityki zagranicznej władcy wiadomo niewiele. Niewątpliwie skupiała się ona na zabezpieczaniu granic państwa. O kontaktach z zagranicą świadczy inskrypcja pismem klinowym na jednej z pereł jego naszyjnika, zawierająca dedykację dla najstarszej córki asyryjskiego wezyra Ibaszszi-Ilu. Działalność budowlana ograniczała się do miasta Tanis, gdzie wybudował gruby na 20 m wewnętrzny wał okalający zespół świątynny i pierwszą budowlę Wielkiej Świątyni Amona. Psusennes przyjął tytuł "arcykapłana Amona-Rasontera". Nie zostawił po sobie żadnych budowli w Tebach, gdzie arcykapłanem był wówczas Mencheperre. Ograniczona działalność budowlana poświadczona jest w Gizie, gdzie postawiono świątynię dla "Izydy, Pani piramid" przy trzeciej piramidzie królowych piramidy Cheopsa. Istnieją pewne źródła świadczące o budowlach w oazie Dachla. Kult Psusennesa I (lub II) istniał w Tebach za czasów XXII dynastii.

Pod koniec panowania sprawował władzę wspólnie z Amenemope jako koregentem. Pochowany został w Tanis.

Grobowiec

[edytuj | edytuj kod]
Fragment srebrnej trumny

Grobowiec Psusennesa I (nr 3) odkryty został w lutym 1940 roku przez Pierre Monteta. Razem z królem pochowano jego małżonkę Mutnodżmet, księcia Anchefenmuta i generała oraz naczelnika kapłanów Wendżebaendżeda. Psusennes uzurpował sobie sarkofag należący do Merenptaha. Wewnątrz znaleziono drugi sarkofag z czarnego granitu, który krył z kolei trumnę z litego srebra. Oprócz wspaniałej złotej maski (porównywanej często do maski Tutanchamona) wyposażenie grobowe zawierało także naczynia złote i srebrne, naszyjniki i bransolety. Jedną z bransolet ufundował Smendes II, następca Mencheperre. Mumia Psusennesa całkowicie się rozpadła.

Tytulatura

[edytuj | edytuj kod]
Królewski Protokół
serech lub Horusowe:
G5
E2
D40
S29N28
D36
G17R19X1
O49
trl.: Ka-nechat-Chaem-Uaset
tłum.: Byk-potężny-koronowany-w-Tebach
nebti lub Należący do Obu Pań:
G16
G36
D21
Y5
N35
W24 W24
W24
G17M17Q3
X1
Q1Z2s
O49
trl.: Uer-menu-em-Ipet-Sut
tłum.: Wielki-budowniczy-w-Karnaku
prenomen lub imię tronowe:
M23
X1
L2
X1
N5O29VL1C12U21
N3
trl.: Aacheper-Re Setepen-Amon
tłum.: Oby-wielkie-były-przejawy-Re
Wybrany-przez-Amona
nomen lub imię rodowe:
G39N5
M17Y5
N35
U7
G40N14 N28
N35
O4
trl.: Paseba-chai-en-niut MeriAmon
tłum.: Gwiazda-która-ukazała-się-miastu
Ukochany-przez-Amona

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Richard J. Long, The Excavations at Mut al-Kharab II: The Third Intermediate Period in the Western Desert of Egypt, Oxbow Books, 3 grudnia 2021, s. 8, ISBN 978-1-78925-716-8 [dostęp 2023-06-29] (ang.).
  2. Datowanie Thomasa Schneidera
  3. B. Kwiatkowski – "Poczet Faraonów"
  4. N. Grimal

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Nicolas Grimal, Dzieje starożytnego Egiptu, Adam Łukaszewicz (tłum.), Warszawa: PIW, 2004, ISBN 83-06-02917-8, OCLC 749417518.
  • Bogusław Kwiatkowski, Poczet faraonów, Warszawa: Iskry, 2002, ISBN 83-207-1677-2, OCLC 830308044.
  • Th. Schneider – Leksykon faraonów, PWN, Kraków-Warszawa 2001, ISBN 83-01-13479-8.
  • Ch. Jacq – Podróż po Egipcie faraonów, Świat Książki, Warszawa 2004, ISBN 83-7391-131-6 Nr 4380.
  • Ch. Jacq – Sekrety Egiptu faraonów, Świat Książki, Warszawa 2006, ISBN 83-7391-760-8 Nr 5023.