Przejdź do zawartości

Władysław Tyszkiewicz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Władysław Tyszkiewicz
Ilustracja
Herb
Leliwa
Rodzina

Tyszkiewiczowie

Data i miejsce urodzenia

26 czerwca 1865
Landwarów

Data i miejsce śmierci

21 września 1936
Landwarów

Ojciec

Józef Tyszkiewicz

Matka

Zofia Horwatt

Żona

Krystyna Maria Lubomirska

Dzieci

Zofia Róża
Stefan Tyszkiewicz
Eugeniusz Stanisław
Róża

podpis

Władysław Tyszkiewicz (ur. 26 czerwca 1865 w Landwarowie[1], zm. 21 września 1936 tamże) – polski ziemianin z Wileńszczyzny, hrabia, właściciel majątku w Landwarowie pod Trokami, w 1922 roku posiadał majątki ziemskie o powierzchni 14 590 ha[2].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Był synem Józefa, właściciela majątku w Kretyndze, i Zofii z Horwattów, bratem Aleksandra. Jego siostra Zofia wyszła za mąż za Henryka Dembińskiego. W 1886 ukończył Liceum Prawnicze w Petersburgu, po czym pracował jako sędzia pokoju w Rydze. Jako dziedzic Tyszkiewiczów otrzymał majątki w Landwarowie i Korsakach. Pod koniec XIX wieku przeniósł się do Warszawy, gdzie udzielał się społecznie, m.in. jako członek Komitetu Budowy Pomnika Adama Mickiewicza oraz Komitetu Budowy Filharmonii. W 1903 stanął na czele warszawskiego Towarzystwa Popierania Przemysłu i Handlu Polskiego. Nie tracąc związków z rodzinną Litwą, był m.in. członkiem Rady Towarzystwa Rolniczego Wileńskiego oraz zasiadał w Komitecie Wystawy Rolniczej w Wilnie.

W 1905 ogłosił memoriał domagający się zniesienia restrykcji wobec Polaków mieszkających na Litwie i zapewnienia im praw narodowych (m.in. do polskiego szkolnictwa, stanął również na czele delegacji, która wręczyła premierowi Wittemu petycję odnośnie do polonizacji szkolnictwa w Kraju Przywiślańskim).

Represjonowany przez władze carskie za działalność narodową, był dwukrotnie zsyłany do guberni archangielskiej (1904, 1906). Po zwolnieniu przez pewien czas przebywał we Włoszech, gdzie założył w Mediolanie antykwariat „Warowland” (nazwa nawiązująca do rodzinnego Landwarowa).

3 maja 1906 wybrano go posłem do I Dumy z okręgu Warszawa, zasiadał w Kole Polskim w Petersburgu. Był członkiem komisji adresowej Dumy, gdzie zabiegał o przyznanie autonomii politycznej Krajowi Przywiślańskiemu. Protestował przeciwko rosnącemu w siłę antysemityzmowi – w październiku 1907 złożył premierowi Stołypinowi memoriał domagający się przeciwdziałania przez władze pogromom oraz ustalenia położenia prawnego Żydów w Cesarstwie.

Po wybuchu I wojny światowej pracował w Czerwonym Krzyżu na Kaukazie. Związki z tą instytucją kontynuował też po odzyskaniu przez Polskę niepodległości – był komisarzem rządowym PCK.

Żonaty z Marią Krystyną Lubomirską (zm. 1958), mieli czwórkę dzieci: Zofię Różę, Stefana, Różę i Eugeniusza Stanisława.

Zmarł w Landwarowie 21 września 1936 i został pochowany w miejscowym kościele, który miał się stać kaplicą grobową rodziny Tyszkiewiczów. Plany te nie zostały zrealizowane z uwagi na odłączenie Wileńszczyzny od Polski po zakończeniu II wojny światowej.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Niektóre źródła podają Kretyngę jako miejsce urodzenia.
  2. Wojciech Roszkowski, Lista największych właścicieli ziemskich w Polsce w 1922 r., w: Przegląd Historyczny, 1983, Tom 74, Numer 2, s. 284.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]