Przejdź do zawartości

Wikipedysta:El Matador/Judy Garland

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Judy Garland
Ilustracja
Imię i nazwisko

Frances Ethel Gumm

Data i miejsce urodzenia

10 czerwca 1922
Grand Rapids, Minnesota

Data i miejsce śmierci

22 czerwca 1969
Londyn, Anglia

Zawód

aktorka, piosenkarka

Współmałżonek

David Rose (1941–1944)
Vincente Minnelli (1945–1951)
Sidney Luft (1952–1965)
Mark Herron (1965–1967)
Mickey Deans (1969)

Lata aktywności

1924–1969 (piosenkarka)
1929–1967 (aktorka)

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Judy Garland, właściwie Frances Ethel Gumm (ur. 10 czerwca 1922 w Grand Rapids w stanie Minnesota, zm. 22 czerwca 1969 w Londynie) – amerykańska aktorka i piosenkarka. W ciągu jej kariery, która trwała czterdzieści pięć z czterdziestu siedmiu lat życia uzyskała status międzynarodowej gwiazdy, zarówno jako aktorka w musicalach i dramatach, jak i piosenkarka nagrywająca piosenki i występująca na estradzie. Szanowana za swoją wszechstronność, otrzymała specjalnego Oscara dla "młodego wybitnego wykonawcy" (Academy Juvenile Award), wygrała Złoty Glob, otrzymała nagrodę im. Cecila B. DeMille'a za pracę w filmach, a także nagrodę Grammy i specjalną nagrodę Tony.

Po występach w wodewilach z siostrami, nastoletnia Garland podpisała kontrakt z studiem filmowym Metro-Goldwyn-Mayer. Zagrała tam w ponad trzydziestu filmach, w tym dziesięć z Mickeyem Rooneyem i film, z którym jest najbardziej identyfikowana, czyli Czarnoksiężnik z Oz z 1939 roku. Po piętnastu latach została zwolniona ze studia, ale ponownie odniosła sukces poprzez bijące rekordy występy koncertowe, włącznie z docenionym przez krytyków koncertem w Carnegie Hall oraz dobrze przyjętym, ale krótkotrwałym programem telewizyjnym – The Judy Garland Show. Do aktorstwa powróciła w chwalonym przez krytyków dramacie Narodziny gwiazdy (1954).

Pomimo sukcesów zawodowych, Garland przez całe życie walczyła z problemami osobistymi. Niepewności związane o swój wygląd były zwiększane przez producentów filmowych, którzy wmawiali jej, że jest nieatrakcyjna i manipulowali jej ekranowym wyglądem fizycznym. Przypisano jej środki medyczne kontrolujące wagę i zwiększające wydajność, które sprawiły, że Garland przez kilkadziesiąt lat walczyła z uzależnieniem od leków. Garland cierpiała na brak stabilności finansowej, często winna była setek tysięcy zaległych podatków. Pięciokrotnie wychodziła za mąż, z czego cztery pierwsze małżeństwa kończyły się rozwodami. Kilkakrotnie podejmowała próby samobójcze. W wieku czterdziestu siedmiu lat Garland zmarła w wyniku przypadkowego przedawkowania leków. Zostawiła trójkę dzieci: Lizę Minnelli, Lornę Luft i Joeya Lufta.

W 1997 roku Garland została pośmiertnie nagrodzona Grammy Lifetime Achievement Award. Kilka jej nagrań wprowadzono do Grammy Hall of Fame. W 1999 roku Amerykański Instytut Filmowy umieścił ją wśród dziesięciu najlepszych aktorek w historii kina amerykańskiego.

Życie i kariera

[edytuj | edytuj kod]

Dzieciństwo i młodość

[edytuj | edytuj kod]

Judy Garland urodziła się jako Frances Ethel Gumm w Grand Rapids w Minnesocie. Była trzecim, najmłodszym dzieckiem w rodzinie Francisa Aventa "Franka" Gumma (20 marca 1886-17 listopada 1935) i Ethel Marion Milne (17 listopada 1893-5 stycznia 1953). Rodzice Garland byli artystami wodewilowymi, którzy osiedlili się w Grand Rapids, aby prowadzić kinoteatr, w którym odbywałyby się występy wodewilowe.

Pochodzenie Garland po obu stronach jej rodziny sięga wstecz do początków kolonizacji Stanów Zjednoczonych. Jej ojciec wywodził się z rodziny Marable z Wirginii, a matka od Patricka Fitzpatricka, który w latach 70. XVIII wieku wyemigrował do Ameryki z Smithtown w hrabstwie Meath w Irlandii[1].

Imiona otrzymała na cześć obojga swoich rodziców. Została ochrzczona w lokalnym kościele episkopalnym. "Baby" (tak była nazywana przez rodziców i siostry) podzielała rodzinny talent do tańca i śpiewu. Pierwszy publiczny występ Baby Gumm nastąpił w wieku dwóch i pół lat, kiedy dołączyła do dwóch starszych sióstr, Mary Jane "Suzanne/Suzy" Gumm (1915-64) i Dorothy Virginii "Jimmie" Gumm (1917-77), na scenie kina jej ojca podczas przedstawienia bożonarodzeniowego i zaśpiewała refren piosenki "Jingle Bells"[2]. Przy akompaniamencie ich matki, grającej na pianinie, trio The Gumm Sisters występowało w kinie ojca przez następnych kilka lat. W następstwie pogłoski, według której Frank Gumm składał propozycje seksualne mężczyznom pracującym w jego kinie, w czerwcu 1926 roku rodzina przeniosła się do Lancasteru w stanie Kalifornia[3]. Frank zakupił i prowadził kolejne kino w Lancasterze, a Ethel, pracując jako menadżerka swoich córek, rozpoczęła działania mające na celu umieszczenie ich w filmach.

The Gumm Sisters

[edytuj | edytuj kod]
The Gumm Sisters (ok. 1934-35)

W 1928 roku The Gumm Sisters zapisano do szkoły tańca prowadzonej przez Ethel Meglin, właścicielkę zespołu tanecznego Meglin Kiddies. Siostry wystąpiły wraz z zespołem na jego corocznym przedstawieniu bożonarodzeniowym[4]. To dzięki Meglin Kiddies, Frances Gumm i jej siostry zadebiutowały w filmie, a był to krótkometrażowy The Big Revue z 1929 roku. W następnym roku siostry wystąpiły w dwóch krótkometrażówkach nakręconych w systemie Vitaphone, A Holiday in Storyland (pierwszy solowy występ Frances Gumm na ekranie) oraz The Wedding of Jack and Jill. Następnie wystąpiły razem w Bubbles. Ostatni ekranowy występ The Gumm Sisters miał miejsce w 1935 roku w kolejnym filmie krótkometrażowym, zatytułowanym La Fiesta de Santa Barbara[5].

Siostry, które jako "The Gumm Sisters" przez wiele lat były w trasie z przedstawieniami wodewilowymi, w 1934 roku występowały w Oriental Theatre w Chicago wraz z Georgem Jesselem. Jessel zachęcił zespół do wyboru bardziej atrakcyjnej nazwy po tym, jak nazwisko Gumm spotkało się ze śmiechem z widowni. Wybrano nazwę "The Garland Sisters", a Frances wkrótce później zmieniła imię na "Judy", zainspirowana przez popularną piosenkę Hoagy'ego Carmichaela[6].

Utrzymuje się kilka opowieści odnośnie pochodzenia nazwy "Garland". Jedna z nich brzmi, że pochodzi od nazwiska Lily Garland, postaci granej przez Carole Lombard w filmie Napoleon na Broadwayu, który był wówczas wyświetlany w Oriental Theatre. Inna mówi, że trio przybrało nazwisko krytyka teatralnego Roberta Garlanda[7]. Córka Garland, Lorna Luft, stwierdziła, że jej matka wybrała to nazwisko, kiedy Jessel ogłosił, że trio śpiewaczek "wyglądało ładniej niż girlanda z kwiatów"[8][9]. Kolejna wersja pojawiła się, gdy w 1963 roku Jessel był gościem w programie telewizyjnym Judy Garland. Oświadczył, że wysłał telegram aktorce Judith Anderson zawierający słowo "girlanda" i to słowo utkwiło mu w pamięci[10].

W każdym razie pod koniec 1934 roku trio "Gumm Sisters" zmieniło nazwę na "Garland Sisters"[11]. Zespół rozpadł się w sierpniu 1935 roku, ponieważ Suzanne Garland poleciała do Reno w Nevadzie i poślubiła tam muzyka Lee Kahna, członka orkiestry Jimmy'ego Davisa, grającej w kurorcie Cal Neva Lodge nad jeziorem Tahoe[12].

Kontrakt z MGM

[edytuj | edytuj kod]

W 1935 roku Garland podpisała siedmioletni kontrakt z Metro-Goldwyn-Mayer[13], przypuszczalnie bez zdjęć próbnych, chociaż zrobiła test dla studia kilka miesięcy wcześniej. Wytwórnia filmowa nie wiedziała co zrobić z Garland. W wieku 13 lat była starsza niż typowa aktorka dziecięca, a zarazem była zbyt młoda na dorosłe role. Wygląd fizyczny Garland stwarzał dylematy dla MGM. Mierząc zaledwie 151,1 cm wzrostu, jej aparycja "ślicznotki" lub "dziewczyny z sąsiedztwa" nie spełniała hollywoodzkich kanonów piękna, wymaganych od wiodących pań tamtych czasów. Była zażenowana i zaniepokojona odnośnie swojego wyglądu. "Judy chodziła do szkoły przy Metro z Avą Gardner, Laną Turner, Elizabeth Taylor, prawdziwymi pięknościami", powiedział Charles Walters, który był reżyserem wielu filmów z udziałem Garland. "Judy była wówczas wielką żyłą złota, odniosła wielki sukces, ale była brzydkim kaczątkiem... Myślę, że przez długi czas miało to bardzo szkodliwy wpływ na jej emocjonalność. Myślę, że zostało to w niej na zawsze"[14]. Jej niepewność była nasilana przez postawę szefa studia, Louisa B. Mayera, który odnosił się do niej jako o jego "małym garbusie"[15]. Podczas pierwszych lat w studiu była fotografowana i ubierana w codzienną odzież oraz w plisowane, młodzieżowe sukienki i kostiumy, aby dopasowały ją do kreowanego dla niej wizerunku "dziewczyny z sąsiedztwa". Zmuszono ją do noszenia wymiennych nasadek na zęby i gumowych dysków zmieniających kształt nosa[16]. Wykonywała różne funkcje w studiu i ostatecznie wystąpiła obok Deanny Durbin w krótkometrażowym musicalu W każdą niedzielę. Film przeciwstawił kontraltowy głos[17] i swingujący styl Garland z operowym sopranem Durbin oraz posłużył jako przedłużone zdjęcia próbne tej pary, ponieważ kierownictwo studia kwestionowało zasadność posiadania na liście płac dwóch śpiewających dziewczyn[18]. Mayer ostatecznie zadecydował zatrzymać obie dziewczyny, ale do tego czasu Durbin podpisała umowę z Universal Studios.

16 listopada 1935 roku, w środku przygotowań do radiowego występu w Shell Chateau Hour, Garland dowiedziała się, że pogorszył się stan zdrowia jej ojca, który został umieszczony w szpitalu z zapaleniem opon mózgowych. Frank Gumm zmarł nad ranem następnego dnia, 17 listopada, zostawiając Garland zdruzgotaną. Piosenka dla Shell Chateau Hour była jej pierwszym profesjonalnym wykonaniem "Zing! Went the Strings of My Heart", piosenki, która stała się standardem na wielu jej koncertach[19].

Garland z Mickeyem Rooneyem w filmie Andy Hardy zakochany (1938)

Następnie Garland zwróciła na siebie uwagę kierownictwa studia przez zaśpiewanie specjalnej aranżacji "You Made Me Love You" dla Clarka Gable'a podczas przyjęcia urodzinowego wydanego dla aktora przez studio. Jej interpretacja została tak dobrze oceniona, że w filmie Broadway Melody of 1938 (1937) zaśpiewała ten sam utwór do fotografii Gable'a[20].

MGM znalazło zwycięską formułę, gdy połączyło Garland z Mickeyem Rooneyem w serii "podwórkowych musicali"[21]. Duet po raz pierwszy wystąpił razem w filmie klasy B Mały dżentelmen. Stali się rewelacją i ponownie stworzyli zespół w Andy Hardy zakochany. Garland zagrała ostatecznie w dziewięciu filmach obok Mickeya Rooneya.

Aby utrzymać szalone tempo występowania w jednym filmie po drugim, Garland, Rooneyowi i innym młodym aktorom stale dostarczano amfetaminę, a przed snem barbiturany[22]. Dla Garland te regularne dawki narkotyków doprowadziły do uzależnienia i do trwającej przez całe życie walki oraz przyczyniły się do jej śmierci. Później żywiła urazę do napiętego planu zajęć i czuła, że jej młodość została skradziona przez MGM. Pomimo udanej kariery filmowej i muzycznej, kilku nagród, pochwał ze strony krytyków oraz jej zdolności do zapełniania sal koncertowych na całym świecie, Garland przez całe życie nękał brak wiary w siebie i domagała się ciągłych zapewnień, że jest atrakcyjna i utalentowana[23].

Czarnoksiężnik z Oz

[edytuj | edytuj kod]
Garland jako Dorotka Gale w Czarnoksiężniku z Oz (1939)

W 1938 roku, w wieku szesnastu lat, Garland została obsadzona w głównej roli Dorotki Gale w Czarnoksiężniku z Oz, filmie opartym na powieści dla dzieci L. Franka Bauma. W obrazie tym Garland zaśpiewała "Over the Rainbow", piosenkę, z którą zawsze będzie identyfikowana. Chociaż producenci Arthur Freed i Mervyn LeRoy od początku chcieli zaangażować Garland, szef studia Mayer próbował najpierw wypożyczyć Shirley Temple z 20th Century Fox. Ostatecznie nie zatrudniono Temple, a Garland otrzymała angaż[24]. Początkowo, na potrzeby roli, wyposażono ją w blond perukę, ale wkrótce po rozpoczęciu zdjęć Freed i LeRoy zrezygnowali z tego pomysłu. Jej piersi zostały związane taśmami oraz musiała nosić specjalny gorset, który spłaszczał jej krągłości i sprawiał, że wyglądała młodziej; jej kraciasta, bawełniana sukienka także została wybrana ze względu na swój rozmywający wpływ na jej figurę[25].

Kręcenie zdjęć do filmu rozpoczęło się 13 października 1938 roku[26], a skończyło się 16 marca 1939 roku[27], z ostatecznym kosztem produkcji wynoszącym ponad 2 miliony dolarów[28]. Po zakończeniu filmowania Garland zajęła się trasami promocyjnymi oraz kręceniem zdjęć do filmu Babes in Arms. MGM wysłało Garland oraz Mickeya Rooneya na trasę promocyjną przez Stany Zjednoczone, z punktem kulminacyjnym w dniu nowojorskiej premiery Czarnoksiężnika z Oz w Capitol Theatre 17 sierpnia 1939 roku, której harmonogram zakładał pięć występów w jednym dniu[29].

17 listopada 1939 roku matka Garland, Ethel, wyszła za mąż za Williama P. Gilmore'a w Yumie w stanie Arizona[30]. Był to dzień czwartej rocznicy śmierci jej pierwszego męża.

Czarnoksiężnik z Oz był ogromnym sukcesem, jednak jego wysoki budżet i koszty reklamy wynoszące razem w przybliżeniu ponad 4 miliony dolarów, w połączeniu z niższymi wpływami generowanymi przez tańsze bilety dla dzieci, oznaczały, że film nie osiągnął zysków, dopóki nie został ponownie wydany w 1949 roku[31]. Podczas ceremonii wręczenia Oscarów w 1940 roku Garland odebrała Academy Juvenile Award za jej występy w 1939 roku, tj. w Czarnoksiężniku z Oz oraz Babes in Arms[32]. W następstwie tego dowodu uznania, Garland stała się jedną z najbardziej kasowych gwiazd studia MGM.

Dorosła gwiazda

[edytuj | edytuj kod]

W 1940 roku zagrała główne role w trzech filmach: Andy Hardy Meets Debutante, Strike Up the Band i Little Nellie Kelly. W tym ostatnim Garland zagrała swoją pierwszą dorosłą rolę, podwójną rolę matki oraz córki. Little Nellie Kelly, którego prawo do sfilmowania zostało zakupione od George'a M. Cohana, posłużył jako narzędzie do oceny zarówno jej atrakcyjności dla widza, jak i jej wyglądu fizycznego. Rola ta była dla niej wyzwaniem, wymagającym od niej używania irlandzkiego akcentu, pierwszego dorosłego pocałunku, a także pierwszej (i jedynej) sceny śmierci w karierze[33]. Sukces, jaki osiągnęły te trzy filmy oraz kolejne trzy filmy w 1941 roku (Kulisy wielkiej rewii, Life Begins for Andy Hardy, Babes on Broadway), umocniły jej pozycję w MGM jako głównego skarbu wytwórni.

Garland wykonuje "The Trolley Song" w Spotkamy się w St. Louis (1944)

W tym czasie Garland przeżyła swoje pierwsze poważne, dorosłe romanse. Pierwszy z nich był z liderem big bandu Artie Shawem. Garland była głęboko mu oddana i była załamana, kiedy na początku 1940 roku Shaw ożenił się z Laną Turner[34]. Garland rozpoczęła związek z kompozytorem Davidem Rose. W dniu jej osiemnastych urodzin Rose wręczył jej pierścionek zaręczynowy. Studio zainterweniowało, ponieważ Rose był wówczas w dalszym ciągu mężem aktorki i piosenkarki Marthy Raye. Para zgodziła się czekać rok, aż uprawomocni się rozwód Rose'a z Raye. 27 lipca 1941 roku Garland została żoną Davida Rose'a[35]. W jej następnym filmie, w którym wystąpiła obok debiutującego na ekranie Gene'a Kelly'ego, Dla mnie i mojej dziewczyny, była zauważalnie szczuplejsza. Po raz pierwszy jej imię i nazwisko znalazło się przed tytułem filmu. Garland udało się skutecznie przejść ze statusu nastoletniej gwiazdki do dorosłej aktorki.

W wieku dwudziestu jeden lat poddana ją "terapii upiększającej" w obrazie Presenting Lily Mars, w którym została ubrana w "dorosłe" suknie. Jej rozjaśnione włosy zostały także utrzymane w modnej stylistyce. Jednakże niezależnie od tego, jak czarująco albo pięknie wyglądała na ekranie lub na zdjęciach, nigdy nie była pewna co do swojego wyglądu i nigdy nie uciekła od wizerunku "dziewczyny z sąsiedztwa", który był dla niej tworzony[36]. Tę niepewność wzmógł dodatkowo rozpad jej małżeństwa z Davidem Rose. W styczniu 1943 roku Garland, która rok wcześniej usunęła ciążę, zgodziła się na próbną separację. Rozwiedli się w 1944 roku[37].

Jednym z jej najbardziej udanych filmów dla MGM było Spotkamy się w St. Louis, w którym wykonała trzy standardy: "The Trolley Song", "The Boy Next Door", oraz "Have Yourself a Merry Little Christmas". Vincente Minnelli, którego wyznaczonono do wyreżyserowania tego filmu, poprosił charakteryzatorkę Dorothy Ponedel, aby udoskonaliła wygląd Garland. Ponedel zrobiła to na kilka sposobów, m.in. wydłużyła i przekształciła jej brwi, zmieniła linię włosów, zmodyfikowała linię warg, a także zdjęła gumowe dyski z jej nosa. Garland doceniła rezultat tych zmian tak bardzo, że Ponedel stała się jej osobistą charakteryzatorką w pozostałych filmach nakręconych dla MGM. Podczas filmowania Spotkamy się w St. Louis Garland i Minnelli, po początkowych konfliktach między nimi, stworzyli związek. Pobrali się 15 czerwca 1945 roku[38], a 12 marca 1946 roku Garland urodziła ich córkę, Lizę Minnelli[39].

Pod zegarem (1945), w którym wystąpiła u boku Roberta Walkera, był jej pierwszym, typowym dramatem filmowym. Chociaż obraz był chwalony przez krytyków i wypracował zysk, większość widzów oczekiwała od Garland śpiewu. Minęło wiele lat, zanim znowu zagrała w dramatycznej, nie-śpiewanej roli.

Inne znane filmy Garland z lat czterdziestych XX wieku to Dziewczęta Harveya (1946), w którym wykonała nagrodzoną Oscarem piosenkę "On the Atchison, Topeka and the Santa Fe", oraz Pirat (1948).

Odejście z MGM

[edytuj | edytuj kod]

W kwietniu 1947 roku podczas filmowania Pirata Garland doznała załamania nerwowego i została umieszczona w prywatnym sanatorium[40]. Była w stanie zakończyć zdjęcia do filmu, ale w lipcu tego roku podjęła pierwszą próbę samobójczą, robiąc niewielkie rany na swoim nadgarstku, używając w tym celu szkła z rozbitej szklanki[41]. W tym okresie Garland spędziła dwa tygodnie na leczeniu w Austen Riggs Center, szpitalu psychiatrycznym w Stockbridge w stanie Massachusetts[13]. Po pracy nad Piratem Garland skończyła trzy filmy dla MGM: Paradę wielkanocną (w którym tańczyła obok Freda Astaire'a), Dziewczynę z Chicago oraz Summer Stock – jej ostatni film w Metro-Goldwyn-Mayer.

Z powodu jej stanu psychicznego Garland była niezdolna do ukończenia serii filmów. Podczas kręcenia zdjęć do obrazu Przygoda na Broadwayu brała przypisane jej leki nasenne wraz z nielegalnie zdobytymi pigułkami zawierającymi morfinę. Te, w połączeniu z migrenowymi bólami głowy, doprowadziły do opuszczenia przez Garland kilku dni zdjęciowych z rzędu. 18 lipca 1948 roku, po tym, jak lekarz doradził, że może pracować tylko przez 4-5 dni z wydłużonymi okresami odpoczynku pomiędzy nimi, producent Arthur Freed podjął decyzję o zawieszeniu Garland. Została zastąpiona przez Ginger Rogers[42].

Później Garland obsadzono w głównej roli Annie Oakley w filmowej adaptacji Rekordu Annie. Była stremowana perspektywą objęcia roli silnie utożsamianej z Ethel Merman i zaniepokojona traktowaniem jej osoby przez reżysera filmu Busby'ego Berkeley'ego. Zaczęła spóźniać się na plan zdjęciowy, a czasami w ogóle się na nim nie stawiała. 10 maja 1949 roku Garland została zawieszona od prac nad filmem, a 10 dni później zastąpiona przez Betty Hutton[43].

Następnie Garland dołączyła do obsady filmu Królewskie wesele u boku Freda Astaire'a, zastępując June Allyson, która w 1950 roku zaszła w ciążę. Ponownie nie pojawiała się na planie, w związku z czym 17 czerwca 1950 roku wytwórnia zawiesiła jej kontrakt, a w Królewskim weselu zastąpiła ją Jane Powell[44]. Poważane biografie, powstałe po jej śmierci, stwierdzają, że po tym ostatnim zwolnieniu Garland lekko zadrasnęła się w szyję rozbitą szklanką wody, powodując powstanie rany, do której opatrzenia potrzebny był jedynie plaster, ale wkrótce opinia publiczna została poinformowana, że przygnębiona Garland poderżnęła sobie gardło[45]. Garland tak później wspominała tę próbę samobójczą: "wszystko, co przedtem widziałam, było bardzo zmącone. Chciałam skończyć z przyszłością, jak i z przeszłością. Chciałam skrzywdzić siebie i wszystkich, którzy mnie skrzywdzili"[46]. 29 września 1950 roku wytwórnia filmowa MGM rozwiązała umowę z Garland[13].

Sukcesy na scenie

[edytuj | edytuj kod]

W 1951 roku Garland rozwiodła się z Vincentem Minnellim[47]. W tym samym roku zatrudniła Sida Lufta na stanowisku jej menadżera[48]. Luft zorganizował czteromiesięczną trasę koncertową po Wielkiej Brytanii, gdzie występowała przed liczną widownią w Anglii, Szkocji i Irlandii[49]. W ramach tournée po raz pierwszy wystąpiła w odnowionym London Palladium, gdzie koncertowała przez cztery tygodnie w kwietniu i maju 1951 roku[50]. Chociaż brytyjska prasa przed pierwszym występem beształa ją o bycie "zbyt pulchną", Garland otrzymała od niej entuzjastyczne recenzje, a owacje, którymi ją nagrodzono, menadżer London Palladium określił jako "najgłośniejsze jakie kiedykolwiek słyszał"[51].

W październiku 1951 roku Garland rozpoczęła występy wodewilowe w nowo odnowionym, broadwayowskim Palace Theatre. Jej dziewiętnastotygodniowe przedstawienia pobiły wszystkie dotychczasowe rekordy teatru i zostały określone jako "jeden z największych osobistych tryumfów w historii show-biznesu"[52]. W 1952 roku Garland uhonorowano specjalną nagrodą Tony za jej wkład w odrodzenie wodewilu poprzez występy w Palace Theatre[53].

Garland i Luft pobrali się 8 czerwca 1952 roku w Hollisterze w stanie Kalifornia[54], a 21 listopada tego samego roku Garland urodziła Lornę Luft, pierwszą córkę pary[55].

Jej osobiste i zawodowe osiągnięcia w tym czasie były zakłócane przez działania jej matki Ethel Gilmore. W maju 1952 roku, w szczytowym okresie jej come backu, Gilmore ujawniła na łamach Los Angeles Mirror, że gdy Garland zbijała małą fortunę na występach w Palace Theatre, ona pracowała za biurkiem w Douglas Aircraft Company za 61 dolarów tygodniowo[56]. Garland i Gilmore od lat nosiły do siebie urazę, a Garland tak scharakteryzowała swoją matkę: "niczego nie robiła dobrze, oprócz tworzenia chaosu i strachu" oraz oskarżyła ją o złe zarządzanie i sprzeniewierzenie jej zarobków od najwcześniejszych dni jej kariery[57]. Siostra Garland, Virginia, zaprzeczyła temu, stwierdzając: "Mama nigdy nie wzięła od Judy ani dziesięciocentówki"[58]. 5 stycznia 1953 roku Ethel Gilmore znaleziono martwą na parkingu Douglas Aircraft Company[59].

Narodziny gwiazdy

[edytuj | edytuj kod]
Fotos reklamowy Narodzin gwiazdy (1954)

W 1954 roku Garland wystąpiła w muzycznym remake'u filmu Narodziny gwiazdy z 1937 roku. Luft i Garland, poprzez ich firmę produkcyjną Transcona Enterprises, byli producentami obrazu, podczas gdy Warner Bros. dostarczył fundusze, środki produkcji i ekipę realizatorską[60]. Reżyserem został George Cukor, a główną rolę męską zagrał James Mason. Obraz ten był dużym przedsięwzięciem, dla którego Garland początkowo w pełni się poświęciła, jednak im kręcenie zdjęć posuwało się naprzód, tym częściej nie stawiała się na planie, usprawiedliwiając się chorobą, tak jak podczas jej ostatnich filmów w MGM. Opóźnienia w produkcji doprowadziły do przekroczenia budżetu i do gniewnych konfrontacji z szefem wytwórni Warner Bros. Jackiem Warnerem. 17 marca 1954 roku dotychczas nakręcony materiał filmowy (w którym brakowało kilku sekwencji muzycznych) zaczęto poddawać obróbce montażowej. Po naleganiach Lufta nakręcono długą scenę "Born in a Trunk" i wstawiono ją do gotowej wersji filmu, mimo sprzeciwu ze strony Cukora, który obawiał się, że znacznie wydłużony w ten sposób czas trwania filmu doprowadzi do cięć w innych jego sektorach. Kilkunastominutowa sekwencja "Born in a Trunk" została ukończona 29 czerwca[61].

W dniu jego światowej premiery, 29 września 1954 roku, obraz spotkał się z ogromnym uznaniem ze strony krytyków i publiczności. Zanim film trafił na ekrany kin, został drastycznie skrócony zgodnie z wytycznymi Jacka Warnera. Szef Warner Bros. uległ tym samym naciskom ze strony właścicieli kin, którzy obawiali się, że 182-minutowy film będą w stanie pokazywać tylko trzy lub cztery razy dziennie zamiast pięciu bądź sześciu, z związku z czym poniosą straty finansowe. Bez wiedzy i zgody Cukora wycięto około 30 minut materiału filmowego, zawierającego dwa główne sekwencje muzyczne oraz dwa kluczowe sceny dramatyczne, wywołując oburzenie wśród krytyków i kinomanów. Narodziny gwiazdy skończyły ze stratami finansowymi, a spodziewane zyski, które miały ustabilizować sytuację finansową Garland, nigdy się nie pojawiły[62]. Transcona nie zrobiła później żadnego filmu z Warnerem[63].

Garland została nominowana do Oscara dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej i w okresie poprzedzającym 27. ceremonię wręczenia Oscarów była powszechnie typowana na zwyciężczynię. Nie mogła uczestniczyć w ceremonii, ponieważ dzień wcześniej urodziła swoje trzecie dziecko, syna Josepha Lufta. W czasie rozdania nagród, w jej szpitalnym pokoju zgromadziła się ekipa telewizyjna (wraz z wyposażeniem technicznym), która miała nagrać jej przewidziane przemówienie. Jednakże Oscara zdobyła Grace Kelly za Dziewczynę z prowincji (1954). Ekipa telewizyjna spakowała się, zanim Kelly zdążyła wejść na scenę. Garland żartowała później z tego zdarzenia na antenie swojego programu telewizyjnego: "... i nikt nie powiedział >>do widzenia<<". Po ceremonii Groucho Marx wysłał Garland telegram oświadczający, że jej przegrana była "największym rabunkiem od czasu skoku na Brinka". Po dziś dzień jest to uznawane za jedną z największych pomyłek w historii nagród Amerykańskiej Akademii Filmowej[64]. Garland za rolę Vicki Lester w Narodzinach Gwiazdy otrzymała Złoty Glob w kategorii najlepsza aktorka w filmie komediowym lub musicalu[65].

Filmy Garland nakręcone po Narodzinach gwiazdy obejmują: Wyrok w Norymberdze (1961; pierwsza nie-śpiewana rola po Pod zegarem; otrzymała za nią nominacje do Oscara i Złotego Globu w kategorii najlepsza aktorka drugoplanowa), kreskówkę Gay Purr-ee (1962; jedyna rola głosowa w karierze Garland) oraz Dziecko czeka (1963) z Burtem Lancasterem. Jej ostatnia rola w filmie I dalej będę śpiewać u boku Dirka Bogarde'a, odzwierciedlała jej własne życie światowej sławy śpiewającej gwiazdy. Jej ostatnim ekranowym wykonaniem piosenki było prorocze "I Could Go on Singing" na końcu filmu.

Telewizja, koncerty i występ w Carnegie Hall

[edytuj | edytuj kod]

Od 1955 roku Garland wystąpiła w wielu programach telewizyjnych. Pierwszy z nich, premierowy odcinek Ford Star Jubilee z 1955 roku, był pierwszą pełno kolorową audycją stacji CBS i okazał się sukcesem w pomiarach oglądalności, uzyskując 34,8 punktu we wskaźniku Nielsena. Garland podpisała z CBS trzyletni kontrakt o wartości 300 000 dolarów na występy na antenie stacji. Wyemitowano tylko jeden z nich, nadawany na żywo odcinek General Electric Theater z 1956 roku, zanim relacje między Luftami a CBS uległy zepsuciu z powodu konfliktu o formę nadchodzących występów[66]. W tym samym roku Garland koncertowała przez cztery tygodnie w New Frontier Hotel przy Las Vegas Strip za wynagrodzenie w wysokości 55 000 dolarów tygodniowo, co uczyniło z niej najlepiej opłacaną artystkę w historii Las Vegas[67]. Mimo krótkiego ataku ostrego zapalenia krtani, jej tamtejsze występy były tak udane, że zostały przedłużone o dodatkowy tydzień[68]. Jeszcze tego samego roku powróciła do londyńskiego Palladium, gdzie od września występowała dwa razy dziennie. Po raz kolejny otrzymała za swoje recitale entuzjastyczne recenzje i uznanie publiczności[69].

W listopadzie 1959 roku została hospitalizowana z powodu ostrego zapalenia wątroby[70]. Przez następne tygodnie z jej ciała upuszczono kilka kwart płynów, zanim, wciąż słabą, wypisano ze szpitala w styczniu 1960 roku. Lekarze powiedzieli Garland, że prawdopodobnie zostało jej pięć lub mniej lat życia, a nawet jeżeli zdoła przeżyć, to i tak zostanie pół-inwalidką i nigdy nie będzie mogła ponownie śpiewać[71]. Diagnozę przyjęła początkowo z "wielką ulgą". "Po raz pierwszy w moim życiu zdjęto ze mnie presję"[45]. Jednakże przez kilka następnych miesięcy Garland pomyślnie wypoczęła i w sierpniu tego samego roku wróciła na scenę Palladium. Czuła się tak ciepło przyjęta przez Brytyjczyków, że ogłosiła, iż zamierza na stałe przenieść się do Anglii.[72].

Garland przed koncertem (1957)

Jej recital w Carnegie Hall 23 kwietnia 1961 został nazwany przez wielu jako "największa noc w historii show-biznesu"[73]. Dwupłytowy album Judy at Carnegie Hall, będący zapisem tego koncertu, uzyskał status złotej płyty, przez 95 tygodni znajdował się na liście Billboard 200, w tym przez 13 tygodni na miejscu pierwszym. Wygrał cztery nagrody Grammy, m.in. w kategoriach: Album of the Year i Best Female Vocal Performance[74]. Nadal wydawane są reedycje albumu.

W 1961 roku Garland (z pomocą jej nowego agenta Freddiego Fieldsa) i CBS zakończyły trwający od pięciu lat spór oraz wynegocjowali nowy cykl programów rozrywkowych. Pierwszy z nich, zatytułowany jako The Judy Garland Show, nadano w 1962 roku, a gościnnie wystąpili Frank Sinatra o Dean Martin[75]. W następstwie tego sukcesu, stacja CBS złożyła Garland ofertę w wysokości 24 mln dolarów na prowadzenie własnego, cotygodniowego programu rozrywkowego, także nazwanego The Judy Garland Show, co w tym czasie zostało uznane przez prasę jako "największa umowa w historii telewizji". Chociaż Garland powiedziała już na początku lat 50., że nigdy nie będzie prowadziła cotygodniowego programu telewizyjnego[76], na początku lat 60. znajdowała się w trudnej sytuacji finansowej. Z powodu niezapłaconych podatków w 1951 i 1952 roku, suma zadłużenia Garland w urzędzie podatkowym, Internal Revenue Service, wynosiła kilkaset tysięcy dolarów, a finansowa porażka Narodzin Gwiazdy spowodowała, że nie otrzymała żadnych korzyści finansowych z tej inwestycji[77]. Stała praca w telewizji miała w zamierzeniu zabezpieczyć finansową przyszłość Garland.

Po trzecim wydaniu specjalnym, Judy Garland and Her Guests Phil Silvers and Robert Goulet, cotygodniowy program Garland zadebiutował 29 września 1963 roku[78]. The Judy Garland Show był chwalony przez krytyków[79][80], ale z różnych powodów (m.in. z zajmowania tego samego czasu antenowego, co serial Bonanza w NBC) show przetrwał tylko jeden sezon i został anulowany w 1964 roku, po 26. odcinkach. Mimo swojego krótkiego istnienia, program został nominowany do czterech nagród Emmy[81]. Jego upadek był finansowo i osobiście druzgocący dla Garland, która nigdy w pełni nie otrząsnęła się z tej porażki.

Ostatnie lata

[edytuj | edytuj kod]
Garland i Mickey Deans w dniu ich ślubu (1969)

Wraz z końcem jej programu, Garland powróciła na scenę. W listopadzie 1964 roku wystąpiła z 18-letnią wówczas córką Lizą Minnelli w London Palladium. Koncert ten, który był równocześnie transmitowany przez brytyjską stację ITV, był jej jednym z ostatnich występów w tym miejscu. Wystąpiła gościnnie w The Ed Sullivan Show, The Tonight Show, The Hollywood Palace i The Merv Griffin Show, gdzie w tym ostatnim gościnnie poprowadziła jeden odcinek[82].

W 1963 roku Garland wniosła pozew o rozwód z Sidem Luftem, jako przyczynę podając "okrucieństwo". Utrzymywała także, że Luft wielokrotnie bił ją, gdy był pijany oraz że próbował siłą zabrać od niej ich dzieci[83]. Wcześniej składała wniosek o rozwód więcej niż jeden raz, w tym już w 1956 roku[84].

Trasa koncertowa w Australii w 1964 roku była w dużej mierze katastrofalna. Pierwszy koncert w Sydney, zorganizowany na Sydney Stadium, ponieważ żadna hala nie mogła pomieścić tłumów, które chciały ją zobaczyć, był udany i otrzymał pozytywne opinie. Kolejny występ, w Melbourne, rozpoczął się z godzinnym opóźnieniem. 7-tysięczny tłum, rozzłoszczony przez jej opieszałość – oraz wierzący w nietrzeźwy stan Garland – wygwizdał ją i przeszkadzał w śpiewaniu. Uciekła ze sceny po zaledwie 45. minutach[85]. Widownię z Melbourne scharakteryzowała później jako "brutalną"[57]. Drugi koncert w Sydney był spokojny, ale występ w Melbourne zebrał wyraźnie złą prasę[86]. Trochę tej złej prasy odparto przez oświadczenie o niedawnym, ciężkim zapaleniu opłucnej, a następnie poprzez czwarte małżeństwo Garland z promotorem trasy koncertowej Markiem Herronem. Ogłosili, że ich ślub miał miejsce na pokładzie frachtowca u wybrzeży Hongkongu; jednakże w czasie trwania uroczystości Garland nadal była prawnie żoną Lufta[87]. Jej rozwód z Luftem uprawomocnił się 19 maja 1965 roku[83], ale Garland i Herron nie mogli legalnie zawrzeć związku małżeńskiego aż do 14 listopada[88].

W lutym 1967 roku Garland obsadzono w roli Helen Lawson w filmie Dolina lalek dla wytwórni 20th Century Fox. Postać Neely O'Hara w książce Jacqueline Susann została prawdopodobnie oparta na osobie Garland[89]. W filmie rolę O'Hary zagrała Patty Duke. Podczas filmowania Garland opuszczała próby i zwolniono ją w kwietniu. Zastąpiła ją Susan Hayward[90]. Nagranie piosenki "I'll Plant My Own Tree" do ścieżki dźwiękowej Doliny lalek w wykonaniu Garland przetrwało do dziś, tak samo jak jej próby kostiumowe.

Kolejnym powrotem na estradę była trasa, która liczyła 16 koncertów i w ramach której, w lipcu 1967 roku, Garland po raz ostatni występowała w nowojorskim Palace Theatre. Na scenie pojawiała się wraz ze swoimi dziećmi: Lorną oraz Joeyem Luftami. Podczas występów nosiła cekinowy spodium, który był częścią oryginalnej garderoby dla jej roli w Dolinie lalek[91].

Na początku 1969 roku stan zdrowia Garland uległ pogorszeniu. Przez 5 tygodni występowała w klubie nocnym Talk of the Town w Londynie[92]. 25 marca wystąpiła w Kopenhadze, na ostatnim koncercie w swoim życiu[93]. 11 lutego 1969 roku jej rozwód z Herronem został sfinalizowany[94]. Swojego ostatniego męża, Mickeya Deansa, poślubiła 17 marca tego samego roku w Londynie[95].

Śmierć

[edytuj | edytuj kod]

22 czerwca 1969 roku Garland została znaleziona martwą przez Deansa na podłodze łazienki wynajmowanego przez nich domu w Chelsea w Londynie. Koroner, Gavin Thursdon, stwierdził w dochodzeniu, że przyczyną śmierci było "nieostrożne przedawkowanie" barbituranów; jej krew zawierała równowartość 1,5 grana (97 mg) kapsułek Seconalu[96]. Thursdon podkreślił, że przedawkowanie było niezamierzone oraz że nie było żadnych dowodów sugerujących popełnienie samobójstwa. Sekcja zwłok Garland wykazała, że nie było zapalenia błony śluzowej żołądka oraz nie znaleziono pozostałości leków w żołądku, co wskazywało na to, że były one połykane przez dłuższy okres czasu, a nie w jednej dawce. Akt zgonu stwierdził, że jej śmierć była "przypadkowa"[97]. Mimo to, brytyjski specjalista, który leczył Garland, powiedział, że żyła na kredyt z powodu marskości wątroby[98]. Garland skończyła 47 lat zaledwie 12 dni przed swoją śmiercią. Aktor Ray Bolger, z którym Garland zagrała w Czarnoksiężniku z Oz i Dziewczętach Harveya, skomentował na jej pogrzebie: "ona po prostu się wyczerpała". W przybliżeniu 20 000 ludzi ustawiło się w kolejce do Frank E. Campbell Funeral Chapel w Nowym Jorku, aby zobaczyć jej ciało. Mowę pogrzebową wygłosił znany pastor Jonathan North[99]. Garland pochowano na Cmentarzu Ferncliff w Hartsdale w stanie Nowy Jork.

Spuścizna

[edytuj | edytuj kod]
Gwiazda za dokonania aktorskie przy 1715 Vine Street na Hollywoodzkiej Alei Sław. Kolejna, za nagrania, znajduje się przy 6764 Hollywood Boulevard
Podpis, odciski dłoni i stóp Garland przed Grauman's Chinese Theatre

Spuścizna Garland jako artystki i osobowości przetrwała długo po jej śmierci. Amerykański Instytut Filmowy uznał ją jako ósmą wśród najlepszych aktorek wszech czasów[100]. Była przedmiotem ponad dwudziestu biografii, włącznie z dobrze przyjętą Me and My Shadows: A Family Memoir autorstwa córki Garland, Lorny Luft. Wspomnienia Luft zostały później zaadaptowane na wielokrotnie nagradzany miniserial telewizyjny pt. Historia Judy Garland, który zdobył m.in. nagrody Emmy dla dwóch aktorek grających Garland (Tammy Blanchard i Judy Davis)[101]. Garland nagrodzono pośmiertnie Grammy Lifetime Achievement Award w 1997 roku[102]. Kilka jej nagrań wprowadzono do Grammy Hall of Fame[103]. Jest wśród nich utwór "Over the Rainbow", który zajął pierwsze miejsce na liście stu najlepszych piosenek filmowych, sporządzonej przez AFI. W zestawieniu tym znalazły się także cztery inne utwory Garland: "The Man That Got Away" (miejsce 11.), "The Trolley Song" (26.), "Get Happy" (61.) oraz "Have Yourself a Merry Little Christmas" (76.)[104]. Garland dwukrotnie umieszczono na amerykańskich znaczkach pocztowych, w 1989 roku (jako Dorotkę Gale)[105] oraz ponownie w 2006 (jako Vicki Lester z Narodzin gwiazdy)[106].

Ikona gejów

[edytuj | edytuj kod]

Na szczególną uwagę zasługuje status Garland jako ikony gejów[107]. Zawsze miała duża bazę fanów wśród społeczności LGBT. Często podawanymi powodami jej pozycji, zwłaszcza wśród gejów, są: podziw za jej umiejętności artystyczne; sposób, w jaki zmagała się z kłopotami osobistymi, odzwierciedlał losy amerykańskich gejów podczas szczytu jej sławy oraz jej wartość jako postaci campu[108]. Często łączy się czas śmierci i pogrzebu Garland 27 czerwca 1969 roku z momentem wybuchu zamieszek w Stonewall, które rozpoczęły się we wczesnych godzinach 28 czerwca 1969 roku i stały się punktem zapalnym nowoczesnego ruchu wyzwolenia gejów[109][110]. Przypadkowo czy nie, bliskość śmierci Garland i wydarzeń w Stonewall stała się częścią historii i tradycji LGBT[109]. Na pytanie, jak czuła się być ikoną gejów, odpowiedziała: "Nic mnie to nie obchodzi. Śpiewam dla ludzi"[111].

Filmografia i występy

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Filmografia i lista występów Judy Garland.

Dyskografia

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Dyskografia Judy Garland.

Nagrody

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Lista nagród i wyróżnień otrzymanych przez Judy Garland.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Rhonda McClure: Ancestry of Liza Minnelli. Genealogy.com, 2002-06-13. [dostęp 2010-04-01]. (ang.).
  2. ↑ Shipman, str. 12
  3. ↑ Clarke, str. 23
  4. ↑ Clarke, str. 29-30
  5. ↑ Finch, str. 43-47, 76
  6. ↑ Edwards, str. 27
  7. ↑ Judy: Beyond the Rainbow. Peter Jones (reż.). Biography. A&E Network. 1999-01-01.
  8. ↑ w języku angielskim słowo "garland" oznacza girlanda.
  9. ↑ Luft, str. 26
  10. ↑ Episode 12. Norman Jewison (prod.). The Judy Garland Show. CBS. 1963-11-01. Odcinek 12, sezon 1.
  11. ↑ Program of Comedy Due --- Eddie Conrad Will Head Ebell Vaudeville. „Los Angeles Times”, s. 15, 1934-12-07. (ang.). 
  12. ↑ Nuptials Turn Trio to Duet --- Cupid Robs Radio Team --- Suzanne Garland Flies to Reno to Become Bride of Musician. „Los Angeles Times”, s. A 3, 1935-08-15. (ang.). 
  13. ↑ a b c Judy Garland - Career Timeline | American Masters. PBS, 2004-07-07. [dostęp 2010-07-03]. (ang.).
  14. ↑ Judy: Impressions of Garland. Omnibus. BBC. 1972.
  15. ↑ Wayne, str. 204
  16. ↑ Frank, str. 73
  17. ↑ Judy Garland at the Hippodrome. Judy Garland - The Live Performances!. [dostęp 2010-02-26]. (ang.).
  18. ↑ Clarke, str. 73
  19. ↑ Clarke, str. 58
  20. ↑ Edwards, str. 47
  21. ↑ dOc DVD Review: Mickey Rooney & Judy Garland Collection (Babes in Arms/Strike Up the Band/Babes on Broadway/Girl Crazy) (1939-1943). Digitallyobsessed.com, 2009-04-01. [dostęp 2010-04-07]. (ang.).
  22. ↑ Judy Garland: By Myself. Susan Lacy (reż.). American Masters. PBS. 2004-02-25.
  23. ↑ Clarke, str. 135–36
  24. ↑ Juneau, str. 37
  25. ↑ Finch, str. 134–35
  26. ↑ Clarke, str. 95
  27. ↑ Clarke, str. 100
  28. ↑ Edwards, str. 61
  29. ↑ Clarke, str. 102–103
  30. ↑ Judy Garland's Mother Becomes Bride. „Los Angeles Times”, s. 1, 1939-11-18. (ang.). 
  31. ↑ Clarke, str. 104
  32. ↑ Clarke, str. 105
  33. ↑ Juneau, str. 55–56
  34. ↑ Frank, str. 148–49
  35. ↑ Clarke, str. 155
  36. ↑ Frank, str. 175
  37. ↑ Clarke, str. 211
  38. ↑ Hedda Hopper. No More Tears for Judy. „Woman's Home Companion”, wrzesień 1954. (ang.). 
  39. ↑ Clarke, str. 223
  40. ↑ Edwards, str. 108
  41. ↑ Frank, str. 231
  42. ↑ Shipman, str. 225
  43. ↑ Clarke, str. 255
  44. ↑ Frank, str. 271
  45. ↑ a b Shana Alexander. Judy's New Rainbow. „Life”, 1961-06-02. (ang.). 
  46. ↑ Joe Hyams. Crack-Up. „Photoplay”, styczeń 1957. (ang.). 
  47. ↑ Judy Garland Files Suit for Divorce. „U.P”, 1952-02-22. (ang.). 
  48. ↑ Juneau, str. 108
  49. ↑ Frank, str. 304
  50. ↑ Virginia MacPherson. Judy Garland in Comeback with Palladium Contract. „U.P.”, 1951-04-10. (ang.). 
  51. ↑ British Give Judy Garland Big Ovation. „Associated Press”, 1951-04-10. (ang.). 
  52. ↑ Jack Garver. Judy Garland Ends Triumphant Vaudeville Run. „UPI”, 1952-02-24. (ang.). 
  53. ↑ Past Winners. American Theatre Wing. [dostęp 2010-07-05]. (ang.).
  54. ↑ Jack Garver. Judy Garland Married With Simple Ceremony. „U.P.”, 1952-06-12. (ang.). 
  55. ↑ Edwards, str. 166
  56. ↑ Clarke, str. 311
  57. ↑ a b Judy Garland. The Plot Against Judy Garland. „Ladies' Home Journal”, sierpień 1967. (ang.). 
  58. ↑ Lloyd Shearer. Judy Garland's Sister: The Happy One in the Family. „Parade”, 1964-10-04. (ang.). 
  59. ↑ Clarke, str. 309
  60. ↑ Clarke, str. 308
  61. ↑ Clarke, str. 319
  62. ↑ Clarke, str. 325
  63. ↑ Juneau, str. 126
  64. ↑ Clarke, str. 326
  65. ↑ Hollywoodzkie Stowarzyszenie Prasy Zagranicznej: Judy Garland. [dostęp 2010-07-09]. (ang.).
  66. ↑ Sanders, str. 24
  67. ↑ Judy Garland - About Judy Garland | American Masters. PBS, 2004-07-07. [dostęp 2010-07-14]. (ang.).
  68. ↑ Frank, str. 420–21
  69. ↑ Judy Reigns in Palace as Queen of New York. „UPI”, 1952-10-31. (ang.). 
  70. ↑ Judy Garland Said To Have Hepatitis. „UPI”, 1959-11-26. (ang.). 
  71. ↑ Clarke, str. 347
  72. ↑ Clarke, str. 349
  73. ↑ Gordon Cox. Rufus Over The Rainbow. „Variety”, 2006-05-28. (ang.). 
  74. ↑ Grammy Awards for Judy at Carnegie Hall. National Academy of Recording Arts and Sciences. [dostęp 2010-07-14]. (ang.).
  75. ↑ Sanders, str. 29
  76. ↑ Louella Parsons. TV Spectacular Gives New Rainbow to Judy. „The Daily Review”, 1955-09-23. (ang.). 
  77. ↑ Edwards, str. 175
  78. ↑ Sanders, str. 391
  79. ↑ Sanders, str. 108–109
  80. ↑ Richard Warren Lewis. The TV Troubles of Judy Garland. „The Saturday Evening Post”, 1963-12-07. (ang.). 
  81. ↑ Awards for The Judy Garland Show (1963). Academy of Television Arts & Sciences. [dostęp 2010-07-17]. (ang.).
  82. ↑ DiOrio, str. 202
  83. ↑ a b Judy Wins Divorce From Sid Luft. „Wisconsin State Journal”, 1965-05-20. (ang.). 
  84. ↑ Elson Irwin. Judy Garland: Femme Fatale. „Stars and Stripes”, 1968-11-17. (ang.). 
  85. ↑ Edwards, str. 213
  86. ↑ Judy Garland Locks Self in Hotel Room. „Stars and Stripes”, 1964-05-24. UPI. (ang.). 
  87. ↑ Edwards, str. 214
  88. ↑ Frank, str. 556
  89. ↑ Seaman, str. 292–93
  90. ↑ Seaman, str. 343
  91. ↑ Shipman, str. 494
  92. ↑ Clarke, str. 412
  93. ↑ DiOrio, str. 204
  94. ↑ Edwards, str. 275
  95. ↑ Steiger, str. 88
  96. ↑ Clarke, str. 422
  97. ↑ The End of the Rainbow. Judy Garland The Live Performances. [dostęp 2010-07-21]. (ang.). Źródło powołuje się na artykuł "Judy Took Too Many Pills" z "United Press International" oraz zawiera kopię aktu zgonu Garland.
  98. ↑ Judy Garland Believed Killed by Overdose. „St. Petersburg Times”, 1969-06-24. (ang.). 
  99. ↑ End of the Rainbow. Time, 1969-07-04. [dostęp 2010-07-21]. (ang.).
  100. ↑ AFI's 100 Years...100 Stars. American Film Institute, 1999-06-16. [dostęp 2010-07-21]. (ang.).
  101. ↑ Bernard Weinraub: Subdued Patriotism Replaces Glitter as Television Finally Presents Its Emmys. The New York Times, 2001-11-05. [dostęp 2010-07-21]. (ang.).
  102. ↑ Grammy Hall of Fame Award. The Recording Academy. [dostęp 2010-07-21]. (ang.).
  103. ↑ Grammy Hall of Fame Award. The Recording Academy. [dostęp 2010-07-21]. (ang.).
  104. ↑ AFI's 100 Years...100 Songs. American Film Institute, 2004-06-22. [dostęp 2010-07-22]. (ang.).
  105. ↑ Syd Kronish. Hollywood Film Legends Preserved on Latest Issue. „The Sunday Capital”, 1990-04-08. (ang.). 
  106. ↑ The 2006 Commemorative Stamp Program. 2005-11-30. [dostęp 2010-07-22]. (ang.).
  107. ↑ George E Haggerty: Gay Histories and Cultures. ISBN 0-8153-1880-4.
  108. ↑ Raymond Murray: Images in the Dark: An Encyclopedia of Gay and Lesbian Film and Video. TLA Video Management, 1996.
  109. ↑ a b Bianco, str. 194
  110. ↑ Duberman, str. ix
  111. ↑ Judy Garland Biography. Activemusician.com. [dostęp 2010-07-22]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • David Bianco: Gay Essentials: Facts For Your Gay Brain. Los Angeles: Alyson Publications, 1999. ISBN 1-55583-508-2.
  • Gerald Clarke: Get Happy: The Life of Judy Garland. Nowy Jork: Random House, 2001. ISBN 0-375-50378-1.
  • Al DiOrio, Jr.: Little Girl Lost: The Life and Hard Times of Judy Garland. Nowy Jork: Manor Books, 1973.
  • Martin Duberman: Stonewall. Penguin Books, 1993. ISBN 0-525-93602-5.
  • Anne Edwards: Judy Garland. Nowy Jork: Simon & Schuster, 1975. ISBN 0-671-80228-3. (wydanie w miękkiej oprawie).
  • Christopher Finch: Rainbow: The Stormy Life of Judy Garland. Ballantine Books, 1975. ISBN 0345-251733. (wydanie w miękkiej oprawie).
  • Frank Gerold: Judy. Nowy Jork: Harper & Row, 1975. ISBN 0-06-011337-5.
  • James Juneau: Judy Garland: A Pyramid Illustrated History of the Movies. Nowy Jork: Pyramid Publications, 1974. ISBN 0-515-03482-7.
  • Lorna Luft: Me and My Shadows: A Family Memoir. Nowy Jork: Simon & Schuster, 1999, s. 0283063203.
  • Coyne Steven Sanders: Rainbow's End: The Judy Garland Show. Zebra Books, 1990. ISBN 0-8217-3708-2. (wydanie w miękkiej oprawie).
  • Barbara Seaman: Lovely Me: The Life of Jacqueline Susann. Nowy Jork: Seven Stories Press, 1996. ISBN 0-9658770-6-X.
  • David Shipman: Judy Garland: The Secret Life of an American Legend. Nowy Jork: Hyperion, 1992. ISBN 0-7868-8026-0. (wydanie w miękkiej oprawie).
  • Brad Steiger: Judy Garland. Nowy Jork: Ace Books, 1969.
  • Jane Ellen Wayne: The Golden Girls of MGM. Nowy Jork: Carroll & Graf Publishers, 2003. ISBN 0-7867-1303-8.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Nagrody i wyróżnienia
Poprzednik
Ethel Merman
za Call Me Madam 		Złoty Glob dla Najlepszej aktorki w filmie komediowym lub musicalu
1956
za Narodziny gwiazdy 		Następca
Jean Simmons
za Faceci i laleczki
Poprzednik
Bob Newhart
za The Button-Down Mind of Bob Newhart 		Nagroda Grammy w kategorii Album of the Year
1962
za Judy at Carnegie Hall 		Następca
Vaughn Meader
za The First Family
Poprzednik
Ella Fitzgerald
za Ella in Berlin: Mack the Knife 		Nagroda Grammy w kategorii Best Female Pop Vocal Performance
1962
za Judy at Carnegie Hall 		Następca
Ella Fitzgerald
za Ella Swings Brightly with Nelson
Poprzednik
Dave Brubeck, Marvin Gaye, Georg Solti, Stevie Wonder 		Grammy Lifetime Achievement Award
1997
 Następca
Bo Diddley, The Mills Brothers, Roy Orbison, Paul Robeson


Kategoria:Urodzeni w 1922 Kategoria:Zmarli w 1969 Kategoria:Aktorki dziecięce Kategoria:Amerykanie angielskiego pochodzenia Kategoria:Amerykanie irlandzkiego pochodzenia Kategoria:Amerykańskie aktorki Kategoria:Amerykańskie osobowości telewizyjne Kategoria:Amerykańskie piosenkarki Kategoria:Artyści Capitol Records Kategoria:Artyści Decca Records Kategoria:Artyści wodewilowi Kategoria:Kontralty Kategoria:Laureaci Academy Juvenile Award Kategoria:Laureaci Nagrody Grammy Kategoria:Laureaci Nagrody Tony Kategoria:Ludzie radia Kategoria:Muzycy lat 30. XX wieku Kategoria:Muzycy lat 50. XX wieku Kategoria:Muzycy lat 60. XX wieku Kategoria:Ludzie związani z Londynem Kategoria:Ludzie związani z Nowym Jorkiem Kategoria:Zdobywcy złotych płyt

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedysta:El_Matador/Judy_Garland&oldid=74097487”