Mont d’an endalc’had

Holmiom

Eus Wikipedia
Holmiom
DisproziomHolmiomErbiom

Ho
Es
Taolenn beriodek, Holmiom
Perzhioù hollek
Niver atomek 67
Rummad kimiek Lantanidoù
Strollad Lantanidoù
Trovezh 6
Bloc'h f
Tolz atomek 164,930
Aozadur elektronek
[Xe] 4f11 6s2
Dasparzh an elektronoù : 2, 8, 18, 29, 8, 2
Perzhioù atomek
Niver oksidadur + 3
Oksidenn vazennek skañv
Tredanleiegezh 1,23 (Skeul Linus Pauling)
Gremmoù ionadur 1 : 580,986 kJ/mol
2 : 1 138,526 kJ/mol
3 : 2 203,723 kJ/mol
4 : 4 100,623 kJ/mol
Skin atomek 230 pm
Skin kenamsav 179 pm
Skin Van der Vaals (stlenn ebet)
Perzhioù fizikel
Arvez Kaled
Douester (≈20 °C) 8,797 g/cm3
Teuzverk 1 472 °C
Bervverk 2 700 °C
Tredanharzusted 814 nΩ•m (e 20 °C)
Neuz an elfenn

Un elfenn gimiek eo an holmiom ; Ho eo e arouez kimiek, 67 e niver atomek ha 164,930 e dolz atomek.

E 1878 e voe dizoloet an holmiom gant ar gimiourien suis Marc Delafontaine ha Jacques-Louis Soret e Geneva, dre spektrografiezh.
En hevelep bloavezh e voe dizoloet ivez gant ar c'himiour svedat Per Teodor Cleve, pa oa o labourat war okisidenn erbiom. Div elfenn a gavas : unan vrun, a anvas holmia diwar anv latin Stockholm, hag unan wer a anvas thulia a oa tuliom oksidet.
Den ne oar piv zo deuet a-benn da gaou holmiom glan, rak disproziom a oa c'hoazh da vezañ didoueziet diouzh an holmiom a oa bet studiet.

Ur metal eo an holmiom ; kemmañ a ra e liv hervez ar gouloù : melen eo e gouloù an deiz, ruz-orañjez dindan gouloù triliv (glas + gwer + melen). Govelius a-walc'h eo, da lavaret eo e c'haller e bladañ a-daolioù mailh.
Ferromagnetek eo an holmiom e gwrezverkoù yenoc'h eget -254,15 °C : treiñ a ra da warell. Kewarellek eo en 20 °C, da lavaret eo e vez desachet gant ur warellvaez diavaez.

  • Buan e tazgwered an holmiom gant dour zomm, gorrekoc'h gant dour yen :
2 Ho [k] + 6 H2O [d] → 2 Ho(OH)3 [dz] + 3 H2 [g][1]
  • Dilufrañ gorrek a ra an holmiom en aer, hag aes eo e lakaat da zeviñ :
4 Ho + 3 O2 → 2 Ho2O3 (trioksidenn holmiom)
2 Ho [k] + 3 H2SO4 [dz] → 2 Ho3+ [dz] + 3 SO42- [dz] + 3 H2 [g]
  • Gant an holl halogenoù, aroueziet amañ dre X, e tazgwered Ho pa vez tommoc'h eget 200 °C :
2 Ho [k] + 3 X2 [g] → 2 HoX3 [k]

Un izotop hepken eus Ho a gaver en natur : Ho-165.
Skinizotopoù skinoberiek zo bet kevanaozet, 163Ho o vezañ an hini stabilañ gant un hanter-vuhez a 4 570 bloavezh.

Izotopoù stabilañ an holmiom
Izotop % en natur Hanter-vuhez Digevanad
163Ho kevanaozet 4 570 bloavezh 163Dy
164Ho kevanaozet 29 mn 164Dy
165Ho 100 stabil, 98 neutron
166Ho kevanaozet 26,763 eurvezh 166Er
167Ho kevanaozet 3,1 eurvezh 167Er
  1. Alc'hwez : k = kalet, d = dourek, dz = dourzileizhenn, g = gaz
Kimiezh | Elfennoù kimiek

Rolloù hervez an arouez ~ hervez an anvTaolenn beriodek
Taolennoù an izotopoù rannet ~ klok