Mont d’an endalc’had

Palladiom

Eus Wikipedia
Palladiom
RodiomPalladiomArgant
Ni
Pd
Pt
taolenn beriodek, Palladiom

Niver atomek 46
Rummad kimiek Metaloù ardreuzat
Strollad 10
Trovezh 5
Aozadur elektronek [Kr] 4d10
Niver oksidadur 0, +1, +2, +4, +6
Tredanleiegezh 2,2
Skin atomek 137,6
Tolz atomek 106,42



Un elfenn gimiek eo ar palladiom ; Pd eo e arouez kimiek, 46 e niver atomek ha 106,42 e dolz atomek. Ur metal ardreuzat eo.

Teskad ar palladiom (TaP) a reer eus ar metaloù ardreuzat 44Ru, 45Rh, 46Pd, 76Os, 77Ir ha 78Pt.
Ral eo ar palladiom, ha ne vez kavet nemet kevret gant unan eus metaloù TaP — kementadoù bihan ag ar metaloù-se a vez tapet diwar puraat kouevr ivez.
E Rusia e voe kenderc'het ar muiañ a balladiom e 2011 (85 tonennad). Suafrika (78 t), Kanada (18 t) ha Stadoù-Unanet Amerika (12, 5 t) a voe war-lerc'h, heuliet gant Zimbabwe (7,4 t) hag ar broioù all (6,1 t). War-dro 100 000 tonennad TaP a chomje en Douar.[1]

Gant ar c'himiour saoz William Hyde Wollaston e voe dizoloet un elfenn nevez e 1802 en un tamm kailh platin ; palladium eo an anv a roas dezhi, en enor d'an asteroidenn Pallas a oa bet dizoloet daou vloaz kentoc'h hag a oa bet anvet diwar an doueez Pallas Athene. E 1803, goude bezañ puraet trawalc'h eus ar metal, en e lakaas en ur stal e karter Soho e London.
Goude ma voe disklêriet gant ar c'himiour iwerzhonat Richard Chenevix ne oa ar palladiom nemet platin ha bevargant kendeuzet e kinnigas W. H. Wollaston ur priz a 20 £ evit 20 greunenn a gendeuzad palladiom, met R. Chenevix eo a voe enoret evit e labour war ar palladiom. Pa 'z embannas W. H. Wollaston bezañ dizoloet ar rodiom e 1804 e venegas e labour war ar palladiom, hag e 1805 ez arc'has bezañ anavezet evel dizoloer ar palladiom ivez.

Ur metal blot lufrus liv an argant, damheñvel ouzh ar platin, eo ar palladiom ; 12,02 g/cm3 eo e zouester. Da 1 555°C e teuz, ha da 2 963 °C e verv.
Dont a ra da vezañ orjalennus pa vez tommet, da lavaret eo e c'haller e astenn hep na dorrfe ; kaletoc'h eget en natur e teu avat pa vez yenaet.

Oksidet e vez da ≈800 °C, ur gwiskad oksidenn balladiom (PdO) a zeu warnañ neuze ; koll a ra e lufr pa vez lakaet en un aergelc'h sulfurek ha mouest. Tu zo d'e zileizhañ en drenkenn nitrek HNO3 hag en drenkenn sulfurek H2SO4.

Seizh izotop eus palladiom a gaver en natur, c'hwec'h anezho o vezañ stabil.
107Pd eo ar skinizotop stabilañ a gaver en natur ; 6,5 milion a vloavezhioù eo e hanter-vuhez. Triwec'h skinizotop all zo bet hiniennekaet, eus 91Pd betek 123Pd ; 21 eurvezh eo an hanter-vuhez hirañ, hini 112Pd.

Ur pezh-moneiz rusat e palladiom

War-dro 25 % eus kement traez a vez kenderc'het hiziv a endalc'h palladiom pe vetaloù eus TaP.

En elektronik ez implijer palladiom a-filmadoù evit fardañ korrgrugoù ha kantennoù kalet a-benn brasaat o endalc'h ; dougelloù liesgwiskad e prierezh a farder ivez, hag amredoù kevanek.
E greantelerezh ar gwer e vez implijet palladiom da fardañ neud gwer, skrammoù strinkennoù liñvel ha skrammoù plat.

  1. 1,0 ha1,1 United States Geological Survey (en) Liamm oberiant 18 HER 12
Kimiezh | Elfennoù kimiek

Rolloù hervez an arouez ~ hervez an anvTaolenn beriodek
Taolennoù an izotopoù rannet ~ klok