Saltar ao contido

Lingua bosníaca

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Bosníaco
bosanski
Pronuncia:[bǒsanskiː]
Falado en: Bosnia e Hercegovina Bosnia e Hercegovina
Serbia
Montenegro
Croacia Croacia
Albania
Rexións: Balcáns
Total de falantes: 2 500 000
Posición: Fóra das 100 primeiras
Familia: Indoeuropea
 Eslava
  Eslava meridional
   Bosníaco
Escrita: Latino e cirílico
Status oficial
Lingua oficial de: Bosnia e Hercegovina Bosnia e Hercegovina
Serbia
Montenegro
Regulado por: Non está regulado
Códigos de lingua
ISO 639-1: bs
ISO 639-2: bos
ISO 639-3: bos
Mapa
Status

O bosníaco está clasificado como "en estado seguro" polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO[1]

O bosníaco[2][3] (en alfabeto latino: bosanski, en alfabeto cirílico: босански) ou bosnio[4] é unha variante do antes chamado serbocroata. Baséase na variante occidental do dialecto štokavian e usa tanto o alfabeto latino como o alfabeto cirílico. Actualmente considérase unha lingua diferenciada do serbio, do montenegrino e do croata, formando un continuo dialectal. Fálano gran parte dos habitantes de Bosnia e Hercegovina. Tras a independencia do país decidiuse substituír o serbocroata como lingua oficial, cambiándoo polo serbio, o croata e o bosníaco, que son tres variedades do mencionado serbocroata.

Nome do idioma

[editar | editar a fonte]

O nome da lingua é controvertido. Os croatas e serbios de Bosnia e Hercegovina chámano croata e serbio respectivamente. A Constitución da República Srpska, onde este idioma é tamén lingua oficial, refírese ao idioma como "Lingua falada polos bosníacos" ("Jezik kojim govore Bošnjaci"), do mesmo xeito que o fai o goberno de Serbia. O nome de lingua bosníaca é o máis comunmente aceptado entre os lingüistas bosníacos, ademais de ser usado no estándar ISO 639.

Recoñecemento Oficial

[editar | editar a fonte]

O Tratado de Dayton, recoñece ao bosníaco como unha lingua diferenciada falada en Bosnia e Hercegovina polos bosníacos e figura como tal na constitución dese país.

A moderna lingua bosníaca usa o alfabeto latino, aínda que os escritos máis antigos utilizaban un tipo de cirílico bosníaco denominado bosančica dende o séculos X ou XI. O documento máis antigo das linguas Bosníaca, Croata e Serbia é a táboa Humac, que está escrita nesta tipografía. A carta bosníaca foi escrita en cirílico en 1189 polo dirixente bosníaco Kulin Ban. O 3 de xullo de 1436 na rexión de Kotor, un duque mercou unha moza dicindo: Muller bosníaca, herética e de lingua bosníaca chamada Djevena. O primeiro dicionario bosníaco data de 1631.

Gramática

[editar | editar a fonte]

A súa base fundamental é a variante occidental do dialecto štokavo.

Estandarización

[editar | editar a fonte]

A pesar de que os bosníacos falaban unha lingua moito máis homoxénea que os croatas ou os serbios, o idioma bosníaco non logrou estandarizarse no século XIX.

O vogalismo da lingua bosníaca baséase en cinco vogais.

Escritura latina Escritura Cirílica IPA
i и [i]
e е [ɛ]
a а [a]
o о [ɔ]
u у [ou]

A letra "R" pode representar tanto unha vogal como unha consoante. É considerada unha vogal cando está rodeada por dúas consoantes, como en brzo (rápido).

Consonantismo

[editar | editar a fonte]

O sistema consonántico do bosníaco ten como características unhas series de consoantes africadas e palatais, non presentando aspiración. Nos bloques de consoantes denominados "clústers" (que son grupos de consoantes sen vogais), todas son sonoras ou xordas. A regra non se aplica ás aproximantes, que poden ser sonoras ou xordas ou para palabras estranxeiras, como Washington (VašinGton/ВашинГтон), nomes propios ou cando as consoantes non forman parte dunha mesma sílaba. As R poden ser silábica, realizando unha función de vogal en certas palabras e mesmo ser acentuada, como en serbio, croata, macedonio, esloveno, checo e eslovaco.Raramente pode ser silábica, por exemplo, no nome do río "Vltava", a 'l' é silábica, igual que os grupos lj, m, n e nj en xerga.

Grafía latina Grafía cirílica IPA
vibrantes
r р [r]
aproximantes
v в [ʋ]
j ј [j]
laterais
l л [l]
lj љ [ʎ]
nasais
m м [m]
n н [n]
nj њ [ɲ]
fricativas
f ф [f]
s с [s]
z з [z]
š ш [ʃ]
ž ж [ʒ]
h х [x]
africadas
c ц [ʦ]
џ [ʤ]
č ч [ʧ]
đ ђ [ɟj]
ć ћ [cç]
explosivas
b б [b]
p п [p]
d д [d]
t т [t]
g г [g]
k к [k]
  1. Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022. 
  2. Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para bosníaco.
  3. "bosníaco". TERGAL. Consultado o 29/05/2019. 
  4. "bosnio". TERGAL. Consultado o 29/05/2019. 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Outros artigos

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]

Este artigo tan só é un bosquexo
 Este artigo sobre lingüística é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.
 Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.