Jump to content

Iridiom

Dhyworth Wikipedya, an godhoniador rydh
Ensampel a Elven gymyk Edit this on Wikidata
Klass bagas platinom Edit this on Wikidata
Furvell gymyk Ir edit this on wikidata
Dydhyas diskudhans 1803 Edit this on Wikidata
Niver atomek 77 Edit this on Wikidata
Elektronegedhegedh 2.2 ±0.1 Edit this on Wikidata
Rann a period 6, bagas 9 Edit this on Wikidata
Commons page Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Elven gymyk yw iridiom, niver 77 y'n Vosen Beriodek. Y furvell gymyk yw Ir. An hanow a dheu dhyworth Iris, ger Greka dhe dhuwes an gammneves. Yma dhe iridiom holanow liesliw. Nyns eus rann dhe iridiom y'n korf denel.

Diskudhys veu iridiom hag osmiom war-barth yn 1803 gans Smithson Tennant (1761-1815) yn Loundres. Ev a assayas hedeudhi platinom yn aqua regia, kemyskans a drenken nitrik ha trenken hidroklorik, mes o neppyth avel remenant du. Wosa hwithrans pella, ev a dhiberthas diw elven nowydh, an eyl a henwys ganso iridiom dhyworth y holanow liwek, ha'y gila osmiom dhyworth y fler koynt.

Askorrys yw an vrassa rann a iridiom dhyworth purhe platinom, a-dro dhe 3 tonnas an vledhen. Usys yw y'n diwysyans elektronek, kerri (rag pennow kantolyow (spark plugs)), ha dhe wul katalydhyon.

Poos atomek iridiom yw 192.21, y boynt teudhi yw 2410°C ha'y boynt bryjyon yw 4130°C. Y dhosedh yw 22.6kg an liter. Alkan kales, brottel, splann, arghansek yw. Diskudhys veu iridiom y'n kerrygi a gevys war'n amal ynter an Oos Kalghek ha'n Kenozoek, nans yw a-dro dhe 65 milvil a vledhennyow. An iridiom y'n garrek ma a dheuth dhyworth an efanvos avel meyn kowas.