Przejdź do zawartości

Altówka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Altówka
wł. viola, fr. alto
Ilustracja
Klasyfikacja naukowa
321.322-71

Chordofon złożony

Klasyfikacja popularna
instrument smyczkowy
Skala instrumentu
Skala instrumentu
Podobne instrumenty

Altówka (. viola, skrót: vla.) – muzyczny instrument strunowy z grupy chordofonów smyczkowych. Altówka jest nieco większa od skrzypiec, ma niższy, głębszy i łagodniejszy ton[1]. Pomimo większych rozmiarów altówkę trzyma się podczas gry tak samo jak skrzypce, opierając ją na ramieniu (po stronie o słabszej lateralizacji). Składa się z podłużnego pudła rezonansowego (w razie potrzeby zaopatrzonego w żeberko) z dwoma otworami w kształcie stylizowanej litery f, gryfu z bezprogową podstrunnicą, zakończonego główką w charakterystycznym kształcie ślimaka. Struny, podparte na mostku (podstawku), napinane są za pomocą stożkowatych naciągów (kołków).

Struny altówki, niegdyś wykonywane z preparowanych jelit zwierzęcych, dziś niemal wyłącznie wykonywane są ze stali lub tworzyw sztucznych z cienką metalową owijką.

Standardowe długości pudeł rezonansowych altówek wynoszą 16" (40,6 cm), 15 1/2" (39,4 cm), (41 cm), (42 cm), (43 cm) – największe mają zastosowanie głównie jako koncertowe.

Instrument ma cztery struny strojone w kwintach do następujących dźwięków (począwszy od najniżej strojonej) – c, g, d1, a1 i obejmuje zakres dźwięków od c do a³. Tonacja zazwyczaj w kluczu altowym należącym do grupy kluczy C, wyższe partie często zapisuje się w kluczu wiolinowym z grupy kluczy G.

Technika gry na altówce jest podobna do skrzypcowej, altowiolista gra z nieco większym oparciem. Dłuższa menzura powoduje nieco szerszy rozstaw palców na podstrunnicy niż w przypadku skrzypiec. Smyczek jest nieco dłuższy i nieco cięższy niż w skrzypcach.

Altówka powstała wraz ze skrzypcami w okresie baroku i była używana jako instrument akompaniujący skrzypcom, grający zwykle w rejestrach środkowych, pogłębiając przestrzeń muzyczną. Dopiero współcześnie, wraz z rozwojem sztuki instrumentacji zaczęto traktować altówkę jako samodzielny instrument nadając mu ważniejszą rolę w orkiestrze symfonicznej. Zaczęto też komponować utwory solowe na altówkę.

Kompozycję na altówkę i ich kompozytorzy

[edytuj | edytuj kod]

Kompozytorzy, których utwory wykorzystują instrument:

Znane kompozycje na altówkę:

Koncerty

Sonaty

Etiudy, kaprysy

Inne formy, m.in.:

Znani altowioliści:

William Primrose, Lionel Tertis, Rudolf Barszaj, Jurij Baszmiet, Kim Kashkashian, Gérard Caussé, Stefan Kamasa, Tabea Zimermann, Claude Lelong, Nobuko Imai, Jerzy Kosmala, Janusz Pisarski, Ryszard Groblewski, Bjarne Brustad, John Cale, Marek Marczyk, Hatto Beyerle, Piotr Reichert, Lech Bałaban, Hartmut Rohde, Marco Misciagna, Marcin Murawski, Michał Bryła, Ewa Grzywna, Katarzyna Budnik-Gałązka, Volker David Kirchner, Zbigniew Fil

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Andrzej Chodkowski, Encyklopedia muzyki, Warszawa: Wydawn. Naukowe PWN, 1995, ISBN 83-01-11390-1, OCLC 34128613 [dostęp 2020-02-14].
  2. Grażyna Bacewicz. Omówienia utworów. Koncert na altówkę [online], Grażyna Bacewicz - Polskie Centrum Informacji Muzycznej [dostęp 2021-05-26].
  3. Krzysztof Penderecki "Koncert na altówkę" [online], Culture.pl [dostęp 2021-05-26].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Drobner A. Instrumentoznawstwo i akustyka, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1997, s. 67-69
  • Encyklopedia Instrumentów Muzycznych Świata, Warszawa: Wydawnictwo Bellona, Oficyna Wydawnicza Rytm, 1996, s. 212-213

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]