Przejdź do zawartości

Jaworze (gmina)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jaworze
gmina wiejska
Ilustracja
Urząd gminy w Jaworzu
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

bielski (województwo śląskie)

TERC

2402062

Wójt

Anna Skotnicka-Nędzka (p.o)

Powierzchnia

21,13 km²

Populacja (2018)
• liczba ludności


7299[1]

• gęstość

342,4 os./km²

Nr kierunkowy

33

Kod pocztowy

43-384

Tablice rejestracyjne

SBI

Adres urzędu:
ul. Zdrojowa 82
43-384 Jaworze
Położenie na mapie powiatu
Położenie na mapie powiatu
49°47′35″N 18°57′01″E/49,793056 18,950278
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Jaworzegmina wiejska w południowej części województwa śląskiego, w południowo-zachodniej części powiatu bielskiego, na granicy z powiatem cieszyńskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie bielskim.

Gmina położona jest w krainie historycznej Śląska Cieszyńskiego i przynależy do euroregionu Śląsk Cieszyński.

Jaworze znajduje się w strefie obejmującej zurbanizowany obszar Aglomeracja bielska i graniczy z jej śródmiejską częścią tj. miastem Bielsko-Biała.

Siedzibą i jedyną wsią gminy jest licząca sobie ponad 700 lat podgórska osada rolniczo–turystyczna Jaworze, które obejmuje swym zasięgiem cztery przysiółki:

  • Jaworze Średnie,
  • Jaworze Górne,
  • Jaworze Nałęże,
  • Jaworze Dolne.

Według rejestru TERYT do gminy należy także osada Błatnia.

Według danych z 2018 roku[2] gminę zamieszkiwały 7299 osoby.

Geografia

[edytuj | edytuj kod]

Gmina Jaworze położona jest w obrębie Pogórza Cieszyńskiego u północnego progu Beskidu Śląskiego w rozgałęzieniu ułożonych południkowo ramion górskich łączących się w masywie Błotnego (917 m n.p.m.) znanego jako Błatnia. Głęboko wcięte doliny oraz stromo opadające zalesione stoki Bucznika (679 m), Ostrego (659 m), Borowiny (718 m) i Wysokiego (756 m) tworzą urocze tło dla położonej na pagórkach gminy. Przez miejscowość Jaworze przepływają potoki Szeroki i Wysoki natomiast przez Jaworze Nałęże przepływa potok Jasienica zwana również potocznie Jesionka.

Gmina znana jest z walorów uzdrowiskowych, na tym terenie w XIX wieku odkryto źródła wody bogate w sole jodo-bromowe. Corocznie przybywa tutaj wiele osób ze schorzeniami dróg oddechowych. Na terenie Jaworza funkcjonują obiekty wczasowo-rekreacyjne, liczne ścieżki rowerowe i narciarskie.

Według podziału na jednostki fizycznogeograficzne (Jerzy Kondracki, 1978) klasyfikacja obszaru gminy przedstawia się następująco:

Pod względem podziału geobotanicznego (Szafer, Zarzycki, 1977) gmina Jaworze należy do:

  • prowincja: Górska Środkowoeuropejska
  • podprowincja: Karpacka
  • dział: Karpaty Zachodnie
  • okręg: Beskidy
  • podokręg: Śląsko-Babiogórski
  • podokręg: Pogórze Wapienne

Struktura powierzchni

[edytuj | edytuj kod]

Według danych z roku 2002[3] gmina Jaworze ma obszar 21,32 km², w tym:

  • użytki rolne: 39%
  • użytki leśne: 51%

Gmina stanowi 4,66% powierzchni powiatu.

Demografia

[edytuj | edytuj kod]

Dane z 31 grudnia 2012[2]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 6883 100 3502 50,9 3381 49,1
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
325,7 165,7 160,0
  • Piramida wieku mieszkańców gminy Jaworze w 2014 roku[4].


Sąsiednie gminy

[edytuj | edytuj kod]

Gmina graniczy od południa z gminą Brenna w powiecie cieszyńskim i od północy z gminą Jasienica w powiecie bielskim, a od wschodu z miastem Bielsko-Biała.

Przebieg granic gminy Jaworze jest następujący: od północy granica gminy w zasadzie pokrywa się z linią kolejową Bielsko-Biała – Cieszyn. Po przekroczeniu potoku Rudawka granica zbiega w kierunku południowo-wschodnim przecinając ul. Bielską. Następnie wzdłuż ul. Średniej dochodzi do skrzyżowania z ul. Kolonia Dolna, od którego odbija w kierunku kompleksu leśnego otaczającego stadion w Wapienicy. Skrajem kompleksu leśnego przebiega na południe wzdłuż ul. Światopełka, a następnie Storczyków i Rumiankową, dochodząc w pobliże ul. Zapora, od której odbija w kierunku grzbietu górskiego Wysokiego i Przykrej, omijając szczyt Palenicy. Grzbietem Wysokiego i Przykrej granica dochodzi do przełęczy pod Przykrą, od której odbija przecinając źródliska potoku Błatnia od polany pod Stołowem. Polana ta biegnie ku szczytowi Błatni omijając go od strony północno-wschodniej i zbiega w dół w kierunku źródła Bartek, w którym bierze początek jeden z potoków będących dopływem Jasionki. Potokiem tym granica dochodzi do Jasionki, którą biegnie otaczając na niewielkim odcinku rozległą polanę na stokach Czupla, aż do ul. Jeżynowej. Następnie wzdłuż ulic: Jeżynowa, Myśliwska i Cisowa biegnie w kierunku północno-wschodnim do potoku Szerokiego, od którego odbija przecinając ul. Zaciszną w kierunku linii kolejowej Bielsko-Biała–Cieszyn.

Wójtowie Gminny

[edytuj | edytuj kod]

W przeszłości funkcja wójta przyjmowała różne nazwy. Pierwsze byli wójtowie, następnie przełożeni gminy, a potem kolejno naczelnicy gmin, przewodniczący prezydium gminnej rady narodowej, przewodniczący prezydium gromadzkiej rady narodowej, naczelnicy gminy oraz aktualnie wójtowie[5].

Lista Wójtów Gminy Jaworze

[edytuj | edytuj kod]
imię i nazwisko lata pracy
Jan Wieja 1783–1784
Adam Chrumozik 1789–1791
Teschler Paweł 1791–1793
Jerzy Wiencek 1794–1801
Jan Fabich 1801–1803
Jerzy Schlauer 1803–1810
Jerzy Miklar 1811–1817
Paweł Błahut 1817–1819
Adam Holeksa 1819–1825
Andrzej Stefko 1825–1831
Jan Tyrna 1846–
Jerzy Mikler 1855–
Paweł Dawid 1873–1888
Binek Paweł 1888–1903
Andrzej Ryrych 1903–1916
Paweł Krehut 1916–1922
Adam Binek 1922–1925
Paweł Krehut 1925–1926
Jan Lasota 1926–1932
Józef Kobiela 1932–1938
Adam Binek 1938–1945
Andrzej Foniok 1945–
Jan Głowacki 1945–1947
Michał Ziemiański 1947–
Robert Niesyt IV–V.1947
Jan Paszek 1947
Roman Krok 1947–1948
Gabriel Bożek 1948–1951
Emil Pasterny 1951–1952
Józef Gańczarczyk 1952–1954
Władysław Wyroba 1955–1958
Rudolf Sztafa 1958–1965
Józef Kobiela 1965–1970
Ludwik Płonka III–IV1970
Fryderyka Brachaczek V–IX 1970
Jan Bieniek 1970–1972
Roman Przybyła 1973–1976
Jan Brudny 1977–1978
Jan Batelt 1978–1985
Roman Greń 1985–1990
Stanisław Rajba 1990–1991
Paweł Mularz 1991–1994
Czesław Wierzbicki 1994–2002
Zdzisław Bylok[6] 2002–2014
Radosław Ostałkiewicz[7] 2014–2023
Anna Skotnicka-Nędzka[8] 2023–

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. na podstawie danych GUS.
  2. a b Growlit: Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym;. GUS. [dostęp 2018].
  3. Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  4. Gmina Jaworze w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  5. Jadwiga Roik, Dzieje Jaworza na przestrzeni wieków [online], web.archive.org [dostęp 2023-07-02] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-22].
  6. Stowarzyszenie Gmin Uzdrowiskowych RP - Zmarł Zdzisław Bylok - były Wójt Jaworza [online], sgurp.pl [dostęp 2023-07-05] [zarchiwizowane z adresu 2023-07-05] (pol.).
  7. Wójt Jaworza wypadł z okna hotelu na Sardynii. Zginął na miejscu [online], TVN24, 9 maja 2023 [dostęp 2023-07-05] [zarchiwizowane z adresu 2023-07-05] (pol.).
  8. l, Anna Skotnicka-Nędzka wyznaczona na osobę pełniącą funkcję Wójta Gminy Jaworze [online], Gmina Jaworze [dostęp 2023-07-05] [zarchiwizowane z adresu 2023-07-05] (pol.).