Przejdź do zawartości

Powiat wadowicki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Powiat wadowicki
powiat
ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

TERC

1218

Siedziba

Wadowice

Starosta

Mirosław Sordyl (od 2024)[1]

Powierzchnia

645,88 km²

Populacja (05.03.2024)
• liczba ludności


157 855[2]

• gęstość

244 os./km²

Urbanizacja

29,2%

Tablice rejestracyjne

KWA

Adres urzędu:
ul. Batorego 2
34-100 Wadowice
Szczegółowy podział administracyjny
Plan powiatu wadowickiego
Liczba gmin miejsko-wiejskich

3

Liczba gmin wiejskich

7

Położenie na mapie województwa
Położenie na mapie województwa
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Powiat wadowicki – powiat w Polsce (województwo małopolskie) z siedzibą w Wadowicach. Powiat został utworzony w ramach reformy administracyjnej z 1999.

Według danych z 31 grudnia 2019 roku[3] powiat zamieszkiwało 160 006 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 159 971 osób[4].

Największym miastem powiatu jest Andrychów, a pozostałymi miastami są Kalwaria Zebrzydowska i Wadowice, w latach 2016, 2022-2023 Lanckorona próbowała uzyskać prawa miejskie, lecz bez powodzenia[5][6].

Położenie i ukształtowanie terenu

[edytuj | edytuj kod]

Powiat wadowicki obejmuje 645 km². Położony jest w zachodniej części województwa małopolskiego, na Pogórzu Karpackim. W zachodniej części leży na Pogórzu Śląskim, w południowej w Beskidzie Małym, a w północno-wschodniej na Pogórzu Wielickim. Obejmuje obszar w dorzeczu Skawy. 61% powierzchni powiatu stanowią użytki rolne, a 23% użytki leśne.

Podział administracyjny

[edytuj | edytuj kod]

W skład powiatu wchodzi 10 gmin, w tym 3 miejsko-wiejskie: Wadowice, Andrychów i Kalwaria Zebrzydowska, oraz 7 wiejskich: Brzeźnica, Lanckorona, Mucharz, Spytkowice, Stryszów, Tomice i Wieprz.

Gmina Liczba
sołectw
Powierzchnia
w km²
Gminy miejsko-wiejskie
Andrychów 8 100,40
Kalwaria Zebrzydowska 13 75,32
Wadowice 15 113
Gminy wiejskie
Brzeźnica 15 66,3
Lanckorona 5 40,61
Mucharz 7 37,32
Spytkowice 6 47,03
Stryszów 6 46,05
Tomice 6 41,73
Wieprz 6 74,51
Powiat 86 645,74

Infrastruktura komunikacyjna

[edytuj | edytuj kod]

Sieć dróg tworzą:

W przyszłości droga 52 zwana Beskidzką Drogą Integracyjną ma mieć dwie jezdnie po dwa pasy ruchu w każdą stronę i biec nowym śladem, tworząc równocześnie obwodnicę miasta. Obecnie trwa opracowywanie wariantów przebiegu drogi.

Drogi
ogółem krajowe wojewódzkie powiatowe gminne
1524,7 82 33,5 326 1083,2

System transportu kolejowego tworzy kilka linii:

  • 94 : relacji Kraków Płaszów – Oświęcim
  • 117 : relacji Kalwaria Zebrzydowska Lanckorona – Bielsko-Biała
  • 103 : relacji Trzebinia – Wadowice (ruch towarowy)
  • 97 : relacji Skawina – Żywiec

Demografia

[edytuj | edytuj kod]

Według danych z 2009 powiat zamieszkuje 155 923 mieszkańców, wskaźnik gęstości zaludnienia to 242 osób/km². Ze względu na poziom gęstości zaludnienia oraz liczbę mieszkańców wśród gmin najwyższą wartość posiada gmina Andrychów (42 984 mieszkańców, 428 osób na 1 km²), natomiast najmniejszą Mucharz (3856 mieszkańców, 103 osoby na 1 km²).

Ludność gmin powiatu według płci (dane z 2009)
Gmina Liczba
ludności
Mężczyźni (osób) Kobiety (osób) Gęstość
zaludnienia
(osób/km²)
Andrychów
miasto:
42 984 20 954 22 030 428
21 341 10 223 11 118 2 066
Brzeźnica 9781 4779 5002 147
Kalwaria Zebrzydowska
miasto:
19 500 9571 9929 259
4477 2177 2300 814
Lanckorona 5913 2911 3002 146
Mucharz 3856 1941 1915 103
Spytkowice 10 025 4898 5127 201
Stryszów 6658 3260 3398 145
Tomice 7433 3663 3770 179
Wadowice
miasto:
37 975 18 352 19 623 337
19 305 9064 10 241 1832
Wieprz 11 798 5955 5843 142
Powiat
miasto:
wieś:
155 923 76 284 79 639 242
45 123 21 464 23 659 1570
110 800 54 820 55 980 214
Ludność według wieku i płci (dane z 2009)
Płeć Ogółem Przedprodukcyjny Produkcyjny Poprodukcyjny
< 15 lat 15–59/64 lat > 59/64 lat
Ogółem 155 923 26 399 105 659 23 865
Mężczyźni 76 284 13 503 55 259 7522
Kobiety 16 130 12 896 50 400 16 343
Liczba ludności w latach 1999–2009
Rok Ogółem Miasto Wieś
1999 152 785 46 351 106 434
2000 153 328 46 157 107 171
2001 153 803 46 141 107 662
2002 153 045 46 149 106 896
2003 153 438 45 873 107 565
2004 153 781 45 648 108 133
2005 154 201 45 408 108 793
2006 154 440 45 352 109 088
2007 154 899 45 204 109 695
2008 155 515 45 044 110 471
2009 155 923 45 123 110 800
Grupy wiekowe (dane z 2009)
  • Piramida wieku mieszkańców powiatu wadowickiego w 2014 roku[7].


Religia

[edytuj | edytuj kod]

Gospodarka

[edytuj | edytuj kod]

Przedsiębiorczość

[edytuj | edytuj kod]

Powiat wadowicki posiada stosunkowo dobrze rozwiniętą małą i średnią przedsiębiorczość, często o wieloletnich tradycjach (głównie w meblarstwie).

Pod koniec grudnia 2003 r. działalność gospodarczą w powiecie prowadziło 14725 jednostek gospodarczych. Sektor prywatny będący własnością osób fizycznych stanowił 83,7%, jednostki budżetowe i komunalne – 2,4%, a spółki prawa handlowego – 2,3%.

Dynamika wzrostu liczby firm jest zróżnicowana w poszczególnych gminach. W powiecie wadowickim wskaźnik ilości zarejestrowanych firm w przeliczeniu na 1000 mieszkańców wynosi 88/1000.

Przemysł

[edytuj | edytuj kod]

Główne branże to: przemysł spożywczy (Wadowice), maszynowy, włókienniczy (Andrychów) oraz drzewny i obuwniczy (Kalwaria Zebrzydowska).

Rolnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozostałą część powiatu stanowią głównie niewielkie (średnia powierzchnia gospodarstwa wynosi 1,99 ha) indywidualne gospodarstwa rolne typu rodzinnego. W ostatnich latach na terenach rolniczych rozwinęła się sieć małych placówek handlowych. Obszar powiatu pokrywają gleby brunatne kwaśne i pseudobielicowe, gdzie dominują gleby I, II i III klasy bonitacyjnej – 43,5% (większość gleb posiada III klasę). Pozostałe gleby należą do klasy IV – 49,9% oraz V – 6,6%.

Użytkowanie gruntów [ha (%)]
Użytki rolne Lasy i grunty leśne Pozostałe grunty
Razem Grunty orne Sady Łąki Pastwiska
37 713 (58,4) 29 262 (45,3) 693 (1,1) 6399 (9,9) 1359 (2,1) 15 596 (24,1) 11 265 (17,4)
Struktura wielkościowa gospodarstw rolnych [(%)]
ogółem 0 – 1 ha 1 – 2 ha 2 – 5 ha 5 – 10 ha 10 – 15 ha pow. 15 ha
20 908 9430 (45,1) 6093 (29,1) 4590 (21,9) 618 (2,9) 99 (0,5) 78 (0,4)
Struktura zasiewów [(%)]
Ogółem Zboża Strączkowe Ziemniaki Przemysłowe Pastewne Pozostałe
17 393 12 344 (71) 8 (0) 2963 (17) 105 (0,6) 1353 (7,8) 620 (3,6)
Struktura hodowli zwierząt gospodarskich [(%)]
Bydło Trzoda chlewna Owoce Konie Drób ogółem
Ogółem Krowy Ogółem Lochy
9538 (3,4) 5215 (2,9) 34 349 (6,3) 4521 (6,9) 665 (0,8) 884 (2,6) 1 226 716 (12)

Walory turystyczne

[edytuj | edytuj kod]

Powiat wadowicki, zajmujący fragment Beskidu Małego i Średniego w dorzeczu rzeki Skawy, o silnie sfalowanych wzniesieniach i łagodnych dolinach, obfitujący w różnorodne walory i sprzyja uprawianiu form turystyki o charakterze religijnym, kulturowym i przyrodniczym.

Turystyka religijna przyciąga najwięcej turystów i pielgrzymów, szczególnie w okresie wydarzeń religijnych i kulturowych. Do najważniejszych atrakcji turystycznych należą:

W Wadowicach znajdują się liczne zabytki sakralne: Bazylika Ofiarowania NMP, Sanktuarium św. Józefa i Klasztor Karmelitów Bosych, Klasztor Zgromadzenia Sióstr św. Rodziny z Nazaretu, Klasztor Księży Pallotynów.

Ponadto na terenie powiatu znajdują się zabytkowe kościoły drewniane (Barwałd Dolny, Marcyporęba, Nidek, Radocza) jak i murowane oraz klasztory, kaplice i cmentarze.

Turystyka poznawcza – liczne zabytki w postaci:

  • zamki: ruiny zamku na Górze Lanckorońskiej, Zamek w Spytkowicach,
  • zespoły dworskie i dworsko–parkowe: pałac w Paszkówce, pałac Bobrowskich w Andrychowie, Dworek Emila Zegadłowicza w Wadowicach, zajazd „Stara Poczta” w Izdebniku,
  • układy urbanistyczne miast w tym rynek w Lanckoronie – średniowieczny układ urbanistyczny z drewnianymi domami,
  • walory kulturowe, krajobrazowe, przyrodnicze oferowane przez Beskid Mały i Średni.

Turystyka aktywna i wypoczynkowa umożliwiająca turystom:

  • wypady krajoznawcze na liczne piesze, rowerowe i konne szlaki turystyczne, schroniska turystyczne uzupełniana atrakcjami przyrodniczymi Beskidu Małego i Średniego,
  • sportowo-rekreacyjna: niewielkie wyciągi narciarskie i trasy narciarskie, ścianki wspinaczkowe, przystań kajakowa, stadniny i miejsca związane z jazdą konną oraz inne obiekty sportowych skupiona głównie w Wadowicach i Andrychowie,
  • rozrywkowe jak Park Miniatur w Inwałdzie.

Istotną formą turystyki na terenie powiatu wadowickiego jest agroturystyka oraz towarzysząca jej produkcja zdrowej żywności.

Starostowie

[edytuj | edytuj kod]

Sąsiednie powiaty

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Skład Zarządu, Powiat wadowicki [dostęp 2024-06-15].
  2. : [1].
  3. l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019.
  4. GUS, TABL. II. LUDNOŚĆ, RUCH NATURALNY ORAZ MIGRACJE LUDNOŚCI WEDŁUG POWIATÓW W PIERWSZYM PÓŁROCZU 2020 R., 30 czerwca 2020.
  5. Gmina Lanckorona [online] [dostęp 2024-03-05] (pol.).
  6. KP), Czy Lanckorona w końcu będzie miastem? Wójt znowu chce spróbować [online], www.wadowice24.pl [dostęp 2024-03-05] (pol.).
  7. GUS: Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018.
  8. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2016-01-21].
  9. Paweł Mocny, Świadkowie Jehowy wznawiają zebrania stacjonarne w powiatach olkuskim, oświęcimskim, wadowickim i chrzanowskim [online], olkusz.naszemiasto.pl, 7 kwietnia 2022 [dostęp 2022-04-07].
  10. Ruch służbowy w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych od 1 sierpnia do 1 września 1923 r.. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych”, s. 24, Nr 23 z 30 września 1923. 
  11. Ruch służbowy. „Lwowski Dziennik Wojewódzki”. Nr 11, s. 199, 31 sierpnia 1931. 

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]