Saltar al conteníu

Angelica sylvestris

De Wikipedia
Angelica sylvestris
cabruncu
Clasificación científica
Reinu: Plantae
División: Magnoliophyta
Clas: Magnoliopsida
Orde: Apiales
Familia: Apiaceae
Subfamilia: Apioideae
Apioid superclade
Tribu: Selineae
Xéneru: Angelica
Especie: A. sylvestris
L.
Consultes
Royal Botanic Gardens, Kew Royal Botanic Gardens, Kew
World Flora Online World Flora online
[editar datos en Wikidata]

El cabruncu[1] (Angelica sylvestris) ye una especie de la familia de les umbelíferes, nativa del norte d'Europa, Laponia, Groenlandia, países escandinavos y Rusia. Apaez tamién nos Alpes, Pirineos, Apeninos y el Cáucasu.

Planta
Fueya
Flores

Carauterístiques

[editar | editar la fonte]

De 1 a 2 m d'altor. El so raigañu que ye biañal, ye bien carnosa, más bien llarga y gruesa y cada xube d'ella un tarmu gruesu, acanaláu, fistuloso, ramificáu y articuláu, de color purpúreo. Les fueyes son grandes bipinnaes, con foliolos de cantos serraos, llanceolaos-ovalaos y agudos y con pecíolus envolventes. Les flores son d'un color mariellu verdosu y dispónense en grandes umbeles de 30 a 40 flores que, cuando maurecen, convertir nunes umbelitas más pequeñes pero muncho más compactes.

Del griegu anghelos, ánxel, poles sos virtúes. Na zona del Valle d'Arán y en Le Couserans (Pirineos), los tarmos floríos colgar del techu p'alloñar de la casa los malos espíritus. El raigañu usábase como amuleto polos xugadores. Consideróse un talismán pa los neños pequeños.[2]

Propiedaes

[editar | editar la fonte]

Principios: Aceite esencial, ácidu anxélico, resina, tanín, pectina. Na esencia identificáronse: felandreno, furfurol, alcoholes metílicu y etílicu. Les fueyes tienen un 1%. La densidá bazcuya del 0,8 al 0,9, siendo soluble en tres volúmenes d'alcohol a 90°.[2]

Indicaciones: ye arumosu, carminativo, emenagogo, antiespástico, anafrodisiacu.[2]

Puede provocar fotosensibilización y dermatitis de contautu. A dosis elevaes ablaya'l sistema nerviosu central.

Úsense'l raigañu y les granes. Recuéyese en setiembre, preferentemente exemplares de suelos secos, que tienen mayor riqueza nos sos principios activos.[2]

Otros usos: Les granes esmagayaes úsense como insecticida. Los tarmos quemaos nos caricotes, lliberen un fumu arumoso que dicen provoca estaos visionarios al alendalo.[2]

Taxonomía

[editar | editar la fonte]

Angelica sylvestris describióse por Carolus Linnaeus y espublizóse en Species Plantarum 1: 251. 1753.[3]

Etimoloxía

Angelica: nome xenéricu que remanez del llatín pa "anxelical", en referencia a les propiedaes melecinales de la planta, que se diz que foi reveláu a un monxu por un ánxel que-y dixo que yera una cura pa una plaga.[4]

sylvestris: epítetu que significa "que crez montés".[5]

Sinonimia

Nome común

[editar | editar la fonte]

N'asturianu tamién se conoz como nabón y Yerba'l bronquiu.

Ver tamién

[editar | editar la fonte]

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. URL de la referencia: http://www.sabencia.net/nomenclator.php.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 «Angelica sylvestris». Plantes útiles: Linneo. Consultáu'l 26 d'ochobre de 2009.
  3. «Angelica sylvestris». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultáu'l 3 d'ochobre de 2012.
  4. En Nomes Botánicos
  5. N'Epítetos Botánicos
  6. Sinónimos en Real Xardín Botánicu
  7. Angelica sylvestris en PlantList

Bibliografía

[editar | editar la fonte]
  1. Plantes pal futuru: [1]
  2. Bailey, L. H. & E. Z. Bailey. 1976. Hortus Third i–xiv, 1–1290. MacMillan, New York.
  3. Fernald, M. 1950. Manual (ed. 8) i–lxiv, 1–1632. American Book Co., New York.
  4. Scoggan, H. J. 1979. Dicotyledoneae (Loasaceae to Compositae). Part 4. 1117–1711 pp. In Fl. Canada. National Museums of Canada, Ottawa.

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]