Saltar ao contido

Anxélica brava

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Flores

A anxélica brava (Angelica sylvestris) é unha especie da familia das umbelíferas, nativa do oeste e norte de Europa, Laponia, Groenlandia, países escandinavos e Rusia. Aparece tamén nos Alpes, Pireneos, Apeninos e o Cáucaso.

Descrición

[editar | editar a fonte]

De 1 a 2 m de altura. A súa raíz que é bianual, é moi carnosa, máis ben longa e grosa e ascende dela un talo groso, acanalado, fistuloso, ramificado e articulado, de cor purpúrea. As follas son grandes, pinnadas, con folíolos de bordos serrados, lanceolados-ovalados e agudos e con pecíolos envolventes. As flores son dunha cor amarela averdada e se dispoñen en grandes umbelas de 30 a 40 flores que, cando madurecen, convértense nunhas umbeliñas máis miúdas porén máis compactas.

Do grego anghelos, anxo, polas súas virtudes. Na zona do Val de Arán e en Le Couserans (Pireneos), os talos floridos pendurábanse do teito para afastar da casa os maos espíritos. A raíz usábase como amuleto polos xogadores. Considerouse un talismán para os cativos.[1]

Propiedades

[editar | editar a fonte]

Principios: Aceite esencial, ácido anxélico, resina, tanino, pectina. Na esencia identificouse: felandreno, furfurol, alcois metílico e etílico. As follas teñen un 1%. A densidade oscila do 0,8 ó 0,9, sendo solúbel en tres volumes de alcol a 90°.[1]

Indicacións: é recendente, carminativo, emenagogo, antiespástico, anafrodisíaco.[1]

Pode provocar fotosensibilización e dermatite de contacto. A doses elevadas deprime o sistema nervioso central.

Úsanse a raíz e as sementes. Apáñase en setembro, de preferencia exemplares de solos secos, que teñen maior riqueza nos seus principios activos.[1]

Outros usos: as sementes esmagadas úsanse coma insecticida. Os talos queimados nas brasas, ceiban un fume recendente que disque provoca estados visionarios ao alentalo.[1]

Taxonomía

[editar | editar a fonte]

Angelica sylvestris foi descrita por Carl von Linné e publicado en Species Plantarum 1: 251. 1753.[2]

Etimoloxía

Angelica: nome xenérico que deriva do latín para "angelical", en referencia ás propiedades medicinais da planta, que se di que foi revelada a un monxe por un anxo que lle dixo que era unha cura para unha praga.[3]

sylvestris: epíteto que significa "que medra bravo".[4]

Sinonimia
  • Angelica apiifolia Sennen
  • Angelica elatior (Wahlenb.) Fritsch
  • Angelica macrophylla Schur
  • Angelica montana Brot.
  • Angelica nemorosa Ten.
  • Angelica villosa Lag.
  • Angelica zapateri Pau
  • Athamanta sylvestris (L.) F.H.Wigg.
  • Peucedanum angelica Caruel in Parl.
  • Selinum angelica Roth
  • Selinum pubescens Moench
  • Selinum sylvestre Crantz[5]
  • Angelica alpina Krock. ex Steud.
  • Angelica brachyradia Freyn
  • Angelica ebulifolia Lapeyr.
  • Angelica elata Velen.
  • Angelica flavescens Hoffm.
  • Angelica globifera Freyn
  • Angelica illyrica K.Malý
  • Angelica major Lag.
  • Angelica minor Gilib.
  • Angelica pancicii Vandas ex Velen.
  • Angelica pratensis J.Presl & C.Presl
  • Angelica razulii All.
  • Angelica reuteri Boiss.
  • Angelica ruthenica Schott ex Ledeb.
  • Angelophyllum dahuricum Rupr.
  • Archangelica major Lag.
  • Imperatoria angelica Borkh. ex P.Gaertn., B.Mey. & Scherb.
  • Imperatoria flavescens Besser
  • Imperatoria montana DC.
  • Imperatoria sylvestris Lam.
  • Selinum agriangelica E.H.L.Krause[6]

Nome común

[editar | editar a fonte]
  • Galego:anxélica brava, herba dos lazarosos, herba da raña, herba da sarna[7].

Galería de imaxes

[editar | editar a fonte]

Detalles da planta:

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 "Angelica sylvestris". Plantas útiles: Linneo. Arquivado dende o orixinal o 29 de abril de 2011. Consultado o 26 de ouctubro de 2009. 
  2. "Anxélica brava". Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultado o 3 de outubro de 2012. 
  3. En Nomes Botánicos
  4. En Epítetos Botánicos
  5. Sinónimos en Real Xardín Botánico Español Arquivado 27 de agosto de 2017 en Wayback Machine.
  6. ["Anxélica brava en PlantList". Arquivado dende o orixinal o 17 de xuño de 2021. Consultado o 02 de outubro de 2014.  Anxélica brava en PlantList]
  7. Nomes vulgares galegos en "Os cultivos agrícolas" en Vocabulario do medio agrícola, Santiago de Compostela, Dirección Xeral de Política Lingüística, 1988; Termos esenciais de botánica, Universidade de Santiago de Compostela, 2004; Vocabulario de ciencias naturais, Santiago de Compostela, Xunta, 1991; Gran dicionario Xerais da lingua galega, Vigo, Xerais, 2009

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]
  1. Plantas para el futuro: [1]
  2. Bailey, L. H. & E. Z. Bailey. 1976. Hortus Third i–xiv, 1–1290. MacMillan, Nova York.
  3. Fernald, M. 1950. Manual (ed. 8) i–lxiv, 1–1632. American Book Co., Nova York.
  4. Scoggan, H. J. 1979. Dicotyledoneae (Loasaceae to Compositae). Part 4. 1117–1711 pp. In Fl. Canada. National Museums of Canada, Ottawa.