Ва

Ва
Ba rāog (брао), плао
Ең көп таралған аймақтар
Мьянма	600 000 (​​1990)
Қытай	351 000 (​​1998)
Тайланд	20 000 ​​(1998)
Тілдері
ва тілі
Діні
анимизм, буддизм

Ва (қыт. және бирма - ва, тай - лава, кава, т.б.; Қытай мен Мьянмадағы өз атаулары - ава, аво, авацхай; бужао немесе бажао, палаун және т.б.; Тайландта - лавей, ахало, лаво, ло, пхa және т.б.) — Үндіқытай түбегінің ең көне тұрғындарының бірі болып саналатын халықтар тобы. Олар Мьянманың солтүстік-шығысында (600 мың адам - ​​1990), оңтүстік-батыс Қытайда (351 мың адам - ​​1998) және солтүстік-батыс Тайландта (20 мың адам - ​​1998) қоныстанған.^[1]

Палаунг-ва тобының ва тілінде сөйлейді. Қытай, мьянма, кхмер тілдері де кең таралған. 1930 жылдары миссионерлер латын тіліне негізделген ва тілінің жазуын әзірледі, бірақ ол кеңінен қолданылмады, 1950 жылдардың басында бұл жазуды олардың 3%-ы ғана иеленді. 1955 жылы Қытайда жаңа Ва әліпби жасау жұмыстары басталды. 1957 жылы наурызда Ва жаңа аралас алфавит бекітілді. Оған қосымша ŋ з ө ɲ әріптері кірді. Алайда 1958 жылдың өзінде бұл әліпби 26 стандартты латын әріптері бар әліпбиге ауыстырылды. ŋ орнына ng, ɲ орнына - ny, s орнына - ie, ө орнына - o жаза бастады. Бұл әліпби бірнеше рет нақтыланып, Қытайда әлі де қолданылуда.^[2]

Валардың көпшілігі анимистер, кей бөлігі буддистер, христиандар.^[3]

Дәстүрлі кәсібі - қолмен атқарылатын егіншілік (күріш, бидай, жүгері, тары), аңшылық (жолбарыс, барыс, тау ешкі, аю аулау), терімшілік. Аңшылықпен ерлер айналысады, егіншілікпен және терімшілікпен әйелдер мен балалар айналысады. Мал шаруашылығы нашар дамыған (құрбандық ретінде ірі қара мал ұсталады). Тоқу, бамбук өңдеу, сондай-ақ ұсталық өнері дамыған. Кейбір қытайлық Валар күміс зергерлік бұйымдар өндірісін дамытуда.^[4]

Биік таулы аудандарда алғашқы қауымдық жүйенің күшті қалдықтары бар. Дәстүрлі қауымдық қоныс бір тайпаға біріккен бір немесе бірнеше туысқан топтардан тұрады. Қоғамды сайланған ақсақал басқарады. Қауымдық меншігіне аңшылық олжа, жер, тыңайған жерлер кірді, егістік жердің көп бөлігі жеке отбасылардың меншігіне айналды. Қалыңдық үшін құн төлеу, кек қайтару, көсемдер арасында көп әйел алу әдет-ғұрыптары болды.^[5]

Дәстүрлі елді мекендер тау баурайында орналасқан, айналасы ормен қоршалған және тікенді бұталармен көмкерілген, олар арқылы ауыл ішіне қорғалған тар туннельдер өтеді. Үйлер кейде қадаларда орналасқан, сабанмен жабылған төбесі жерге дерлік түседі.

Әрбір Ва ауылы ұқсастықтары бар болса да, ерекше киім үлгісін ұстанады, бірақ ұқсастықтар бар. Киімдердің көпшілігі қолдан жасалған және әдетте қара және қызыл түстерде болады. Ерлер де, әйелдер де бас киімдер киіп, күміс әшекейлер тағады.

Негізгі тағамы көкөніс, ет мереке күндері желінеді.

Валарда дәстүрлі билердің әртүрлі түрлері бар. Олардың мәдениетіндегі маңызды билері үлкен қуыс ағаш барабанның соғуымен бірге жүреді.^[6]

• Ортаққорда бұған қатысты медиафайлдар бар: Ва

Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.

Азия халықтары Бұл {{Әлем халықтары}} үлгісінің бір бөлігі Абунгтер • Айндар • Алас • Алоро-Пантар халықтары • Алорлар • Алтайлықтар • Алундар • Алюторлар • Амбелаундар • Амбон-Тимор халықтары • Амбондықтар • Андамандықтар • Апайо • Апатани • Арабтар • Армяндар • Ассамдықтар • Ассириялықтар • Асуралар • Ауғандықтар • Афридилер • Ачандар • Ачех • Аэталар • Әзербайжандар • Багоболар • Бадагалар • Баджолар • Бадуйлар • Бай • Байга • Балантак • Балиліктер • Балти • Банар • Банджарлар • Баоань • Бартангтар • Батақтар • Батиндер • Батуаса • Бахрейндіктер • Бахтиарлар • Белудждер • Бенгалдықтар • Бесая • Биак • Бикол • Билаан • Бима-Сумбан халықтары • Бирхорлар • Бихарлықтар • Болаанг-монгондоу • Бонток • Брагуи • Бру • Бугистер • Буи • Буид • Букиднон • Булан • Бунак • Бунгку • Буриш • Буруандар • Бутунг • Буряттар • Бхилдер • Бхумидж • Ва • Вандамен • Варопен • Ватубелдер • Вахандар • Веддалар • Вемал • Ветарлар • Висайя • Вьетнамдықтар • Вьеттер • Гадаба • Гаддандар • Гайо • Галела • Галештер • Гаошань • Гаро • Гилзай • Гиляндар • Гондтар • Горонтало • Грузиндер • Гуджар • Гуджараттар • Гурунг • Гэлао • Дархаттар • Даур • Дафла • Даяктар • Дербеттер • Джакун • Джат • Джарава • Джемшид • Джуанг • Догра • Долғандар • Донголар • Друкпа • Дулун • Дұң ұлты • Дүнгендер • Дунсян • Еврейлер • Жапондар • Захчиндер • Зярай • Ибандар • Иватандар • Инибалои • Иорданиялықтар • Ирактықтар • Ирула • Ителмендер • Ифугао • Ицзу • Ишкашымдықтар • Йемендіктер • Кадазан • Кайелдер • Калинга • Канканай • Каннара • Капауку • Карендер • Катарлықтар • Катулар • Качарлар • Качиндер • Кашмирліктер • Каялар • Каян • Кей • Келабиттер • Кемактар • Керинчилер • Кеттер • Клемантан • Кодагу • Конкандар • Корейлер • Корку • Коряктар • Кота • Кубу • Куи • Куки • Күрдтер • Курумба • Кусунда • Кхамти • Кханг • Кхасилер • Кхмерлер • Кхму • Кхолар • Кхондалар • Қажарлар • Қазақтар • Қалмақтар • Қарақалпақтар • Қытайлар • Қырғыздар • Ладактар • Лактар • Ламахолоттар • Ламеттер • Лао • Лати • Лахалар • Лаху • Лепча • Летийлер • Ли • Лимбу • Лио • Лису • Лоба • Лоинанг • Лубу • Лурлар • Лы • Ма • Мааньян • Магарлар • Магинданао • Мадурлар • Макасар • Малайлар • Малаялилер • Малер • Мазендерандар • Мальдивтер • Мамак • Манг • Манггараи • Мангиан • Мандайя • Мандар • Манипури • Манобо • Мансилер • Манусела • Маньчжурлар • Маонань • Маранао • Маратхи • Марокколықтар • Маринд-Аним • Маронене • Меланау • Ментавайлар • Месхет түріктері • Мизо • Микирлер • Минангкабау • Минахас • Мнонг • Моғолдар • Моңғолдар • Монгорлар • Мондар • Мори • Моро • Мулао • Муна • Мунда • Мунжандар • Мыонг • Мэньба • Мяо • Нага • Наге • Нанайлар • Наси • Нгада • Нгаджу • Нганасандар • Ндау • Неварлар • Негидалдар • Ненецтер • Непалдықтар • Ниастар • Нивхтар • Никобарлар • Ну • Нунг • Нұрыстандықтар • Ойраттар • Омандықтар • Ониндер • Ораондар • Ориялар • Ороктар • Орочтар • Орочондар • Отданум • Өзбектер • Палавеньо • Палаунг • Плестиналықтар • Памир халқы • Пампанган • Пангасинандар • Пенджабдықтар • Парсылар • Пасемах • Пахарилер • Пашаи • Пуми • Пунандар • Реюньондар • Ротилар •Савара • Саларлар • Самаль • Самбал • Сангирлер • Санзиу • Санталдар • Сантяй • Сарыұйғырлар • Сасактар • Саудиялықтар • Сахалар • Сахурлар • Солтүстік Халмахер халықтары • Седанг • Сейшелдіктер • Селькуптар • Семангтар • Сеноилар • Сибо • Сикка • Сикхи • Симуле • Сингалдар • Синдхтар • Синьмун • Сириялықтар • Срэ • Стиенг • Суай • Субанон • Суи • Сула • Сулу • Сумбавтар • Сумбандар • Сунварлар • Сундтар • Тагакаоло • Тагалдар • Тагбануа • Тәжіктер • Тай • Таймандар • Талыштар • Тамангтар • Тамилдер • Таойлар • Таттар • Теймури • Теленгиттер • Телеуіттер • Телугулер • Тенггерлер • Тернатандар • Тетумдер • Тёро • Тибеттіктер • Тидорлықтар • Тингиан • Трипура • Тобело • Тогутил • Тода • Томини • Тораджи • Торғұттар • Тофалар • Тулу • Тубалар • Туцзя • Түріктер • Түрікмендер • Тхай • Тхакали • Тхару • Тхо • Тывалар • Тьыт • Тям • Удиндер • Үзімшіндер • Урали • Ұйғырлар • Үдегейлер • Филиппиндіктер • Фирузкухтер • Хаву • Хазарлар • Хакастар • Халха • Хамнигандар • Хани • Ханттар • Хелонг • Хиндустандықтар • Хо • Хотогойттар • Хошуттар • Хрэ • Хуэй • Хиналугтар • Цзино • Цзяжун • Цян • Чакма • Чантель • Чараймактар • Чахарлар • Чепанг • Чжуан • Чин • Чувандар • Чукчалар • Чурулар • Шалқандар • Шан • Шахсевендер • Шерпалар • Шина • Шорлар • Шугнандар • Шуй • Шұлымдар • Шэ • Эвенкілер • Эвендер • Эде • Эйну • Энггандар • Энде • Энец • Юан • Юкагирлер • Явалықтар • Ягнобилер • Язгулямдар • Яо