Przejdź do zawartości

Wojna w Ogadenie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wojna w Ogadenie
zimna wojna
Ilustracja
Czas

13 lipca 197715 marca 1978

Miejsce

Ogaden

Terytorium

Etiopia

Wynik

zwycięstwo etiopskie

Strony konfliktu
 Etiopia
 Jemen Południowy
wsparcie:
 Kuba
 ZSRR
 Somalia
Front Wyzwolenia Zachodniej Somalii
wsparcie:
 Stany Zjednoczone
Dowódcy
Mengystu Hajle Marjam
Wasilij Pietrow
Siad Barre
Siły
Etiopia 75 000
1500
Somalia 60 000
Straty
Etiopia: 6133 zabitych
10 563 rannych
3867 wziętych do niewoli
i zaginionych
(w tym 1362 dezerterów)
Kuba: 400 zabitych
Jemen 100 zabitych
ZSRR: 33 zabitych
Straty materialne:
23 samoloty
139 czołgów
108 transp. opanc.
1399 pojazdów
6453 zabitych
2409 rannych
275 wziętych do niewoli
i zaginionych
Straty materialne:
28 samolotów
72 czołgi
30 transp. opanc.
90 pojazdów
brak współrzędnych
Czołg T-62 zniszczony w czasie walk w Ogadenie

Wojna w Ogadenie – konwencjonalny konflikt zbrojny stoczony pomiędzy wojskami Somalii i Etiopii w latach 1977–1978 o etiopską prowincję Ogaden. Walki wybuchły, gdy Somalia – pragnąc wykorzystać chwilowe zachwianie równowagi sił w regionie – postanowiła zająć Ogaden, twierdząc, że jest to część historycznej „Wielkiej Somalii”. Wojna ta stanowi doskonałą ilustrację kruchych sojuszów okresu zimnej wojny: Związek Radziecki przestał dostarczać pomoc Somalii i poparł Etiopię, która poprzednio była bliskim sojusznikiem Stanów Zjednoczonych, co spowodowało, że USA zaczęły wspierać Somalię. Wojna dobiegła kresu wraz z wycofaniem się wojsk somalijskich z Ogadenu i zawarciem zawieszenia broni[1].

Tło konfliktu

[edytuj | edytuj kod]

Walki somalijsko-etiopskie

[edytuj | edytuj kod]

Ogaden jest sporną prowincją Etiopii zamieszkiwaną w większości przez Somalów (Somalisów). Kwestia przynależności regionu budziła kontrowersje już od uzyskania niepodległości przez Somalię w 1960 roku. Do szeregu starć granicznych w Ogadenie doszło już na początku 1964 roku. 7 lutego oddziały somalijskie przekroczyły granicę i wkroczyły do prowincji. Postęp somalijskich oddziałów zakończyła mediacja podjęta przez Organizację Jedności Afrykańskiej. Mediacja zakończyła się przywróceniem terytorialnego status quo)[1][2]. Problem przynależności tych ziem powrócił po wojskowym zamachu stanu w Etiopii z 1974 roku. Nowy rząd zmuszony był do walki z coraz silniejszymi separatyzmami które nie ominęły Ogadenu. W 1975 roku rozpoczęła się rebelia Frontu Wyzwolenia Zachodniej Somalii (WSLF)[3].

Do 1977 roku rebelianci z WSLF nie przejawiali większej aktywności, a ich działania ograniczały się do ataków na etiopskie posterunki[1]. Od 1976 roku finansowanie i zaopatrywanie buntu rozpoczął somalijski rząd Mohammeda Siad Barre[3].

Sytuacja geopolityczna

[edytuj | edytuj kod]

Wraz z narastaniem konfliktu o prowincję doszło do zmian na geopolitycznej mapie regionu. Somalia będąca dotychczasowym sojusznikiem ZSRR zerwała wcześniejsze umowy z tym mocarstwem i zwróciła się o pomoc do Stanów Zjednoczonych. Spowodowane to było ożywionymi relacjami etiopsko-radzieckimi. Decydujący wpływ na zbliżenie się Somalii do USA miało zaproponowanie przez Związek Radziecki utworzenia federacji Etiopii, Somalii i Dżibuti. Radziecka propozycja była w Somalii skrajnie niepopularna. Federacja stała w sprzeczności z silnie nacjonalistycznym nastawieniem Somalijczyków (ideologia Wielkiej Somalii)[4][1].

Wraz z wyrzuceniem przez rząd Somalii doradców radzieckich, Waszyngton zainstalował w Somalii misję pod nazwą Amerykańska Agencja na rzecz Rozwoju Międzynarodowego, utworzono także bazę wojskową w Berberze[5].

Etiopia w zbliżającym się konflikcie mogła liczyć na pomoc nie tylko ZSRR (który od 1976 roku wysyłał do tego kraju doradców i sprzęt), ale również Kuby, Korei Północnej i NRD. Napływ radzieckiego sprzętu zwiększył się gdy rządzący dyktator Mengystu Hajle Marjam zdecydował się w kwietniu 1977 roku zamknąć działającą w kraju amerykańską misję wojskową i jej centrum łączności[1][6].

Przebieg działań

[edytuj | edytuj kod]

Wojska somalijskie wkroczyły do Ogadenu o 3.00 nad ranem 13 lipca 1977 roku (według niektórych dokumentów etiopskich miało to miejsce 23 lipca)[7]. Jeśli wierzyć etiopskim danym, liczyła ona 70 tys. żołnierzy, 40 samolotów, 250 czołgów, 350 transporterów opancerzonych i 600 dział, czyli praktycznie tyle, ile liczyła cała armia somalijska[7]. Do końca miesiąca 60% terytorium Ogadenu znalazło się w rękach połączonych sił somalijskiej armii i rebeliantów, w tym miejscowość i lotnisko Godie nad rzeką Uebi Szebelie. Nie obeszło się przy tym bez ofiar; etiopscy obrońcy miast Dire Dawa i Dżidżiga zadali nacierającym poważne straty. Również lotnictwo etiopskie (EAF), po początkowym okresie przewagi somalijskich MiG-ów, zaczęło odzyskiwać przewagę w powietrzu przy użyciu znacznie lepszych amerykańskich F-5. Wojna w Ogadenie była debiutem bojowym śmigłowców Mi-24 (pierwotnie do Etiopii dostarczono 6, a potem kolejne 10 sztuk Mi-24A)[8].

Związek Radziecki podjął się mediacji. Gdy te zakończyły się fiaskiem, ZSRR wysłał do Etiopii ogromne transporty uzbrojenia. Sowiecka pomoc militarna ustępowała wielkością jedynie dostawom dla Syrii w październiku 1973 roku podczas wojny Jom Kipur. Obok broni, amunicji i sprzętu do kraju napływali radzieccy doradcy wojskowi (personel radziecki liczył 800–1000 ludzi), a za nimi około 15 000 regularnych wojsk kubańskich (11 tysięcy w oddziałach i pododdziałach przewidzianych do bezpośredniego udziału w walce oraz 6000 instruktorów czy techników). Inne kraje socjalistyczne również pospieszyły z pomocą: Jemen Południowy zaoferował wsparcie zbrojne, Korea Północna pomagała w szkoleniu „Milicji Ludowej”; Niemcy Wschodnie również zaproponowały szkolenie, pomoc logistyczną i materiałową[9]. Kiedy w listopadzie ujawniona została skala komunistycznej pomocy, władze w Mogadiszu natychmiast zerwały stosunki dyplomatyczne z ZSRR i wydaliły z kraju wszystkich obywateli tego kraju. Somalia zwróciła się ponadto w stronę Zachodu oraz bardziej prozachodnich państw islamskich regionu (Egipt i Iran wraz z USA uczestniczyły w dozbrajaniu Somalii)[10][1].

Nie wszystkie socjalistyczne kraje stanęły po stronie Etiopii. W efekcie napiętych stosunków chińsko-sowieckich, Chiny wsparły Somalię na polu dyplomacji, udzielając jednocześnie niewielkiej pomocy wojskowej. Rumuński dyktator Nicolae Ceaușescu, który miał zwyczaj odstępować od linii politycznej Kremla, utrzymywał z Siadem Barre dobre stosunki[5].

Największe zwycięstwo sił SNA-WSLF w tej wojnie miało miejsce w połowie września, podczas drugiego natarcia na Dżidżigę, wskutek którego zdemoralizowane wojska etiopskie musiały opuścić miasto i wycofać się poza strategicznie ważną pozycję obronną na przełęczy Marda, w połowie drogi między Dżidżigą a Harar. Pod koniec września Etiopia musiała przyznać, że kontroluje nie więcej niż 10% obszaru Ogadenu, a na niektórych odcinkach frontu jej wojska zostały wyparte z terytoriów etnicznie somalijskich w regiony Harerge, Bale i Sidamo. Z drugiej jednak strony Somalijczycy nie byli w stanie postępować naprzód ze względu na wyczerpanie wojska, szczególnie w batalionach czołgów, ciągłe ataki powietrzne Etiopczyków na ich linie zaopatrzeniowe i niedogodności sezonu deszczowego, który uczynił drogi całkowicie nieprzejezdnymi. Tymczasem rządowi etiopskiemu udało się powołać pod broń ponad 100-tysięczne siły milicji, a następnie włączyć je w szeregi regularnej armii. Jednocześnie następowało szybkie przezbrajanie na modłę armii Układu Warszawskiego.

Od października 1977 do stycznia 1978 siły SNA-WSLF próbowały zdobyć Harar, gdzie zgrupowane zostały siły 40 tys. Etiopczyków wspieranych ogniem dział radzieckiej produkcji, jak również 11 tys. kubańskich żołnierzy, nad poczynaniami których czuwało 1500 doradców z ZSRR, na czele których stał generał Wasilij Pietrow. I choć wojskom somalijskim udało się w listopadzie dotrzeć do przedmieść Hararu, były zbyt wyczerpane, by zająć miasto i w końcu zostały odparte w tył, gdzie czekał je etiopski kontratak.

Etiopsko-kubańskie uderzenie nastąpiło z początkiem lutego. Towarzyszył mu drugi atak, którego Somalijczycy się nie spodziewali. Kolumna etiopskich i kubańskich wojsk pomaszerowała przez góry pomiędzy Dżidżigą a granicą somalijską, okrążając siły SNA-WSLF, broniące przełęczy Marda. Teraz nastąpił atak „cęgowy” z dwóch stron, co doprowadziło do odebrania w ciągu dwóch dni Dżidżigi i zabicia 3 tys. obrońców przełęczy. Somalijski front załamał się, wszystkie ważniejsze miasta wpadły w ręce Etiopczyków w ciągu dwóch tygodni. Zdając sobie sprawę z beznadziejnej sytuacji, Siad Barre 9 marca 1978 roku rozkazał armii wycofać się w granice Somalii. Ostatni większy somalijski oddział opuścił Etiopię 15 marca i tym samym wojna została zakończona. Wraz z somalijskim wojskiem do Somalii wycofało się 1,5 miliona mieszkańców Ogadenu obawiających się zemsty ze strony Etiopczyków[1][5].

Rezultaty wojny w Ogadenie

[edytuj | edytuj kod]

Po wycofaniu się armii somalijskiej partyzanci z WSLF nadal prowadzili swe działania. W maju 1980 roku udało im się, przy niewielkim udziale żołnierzy somalijskich, opanować znaczną połać Ogadenu, jednak do roku 1981 partyzanci zostali rozbici.

Wojna o Ogaden bardzo osłabiła somalijskie siły zbrojne. Niemal jedna trzecia żołnierzy somalijskich, jedna czwarta sił pancernych i połowa lotnictwa została stracona. Rząd Barre’a musiał porzucić marzenia o Wielkiej Somalii. Przegrana wojna rozpoczęła stopniowy upadek rządów Barre’a; pierwsza zorganizowana grupa opozycyjna, Demokratyczny Front Wyzwolenia Somalii (SSDF), został utworzony przez wojskowych w roku 1979.

Separatyzm w Ogadenie odżył po 1984 roku kiedy to utworzony został Narodowy Front Wyzwolenia Ogadenu (ONFL). W 1995 ugrupowanie podjęło rebelię w Ogadenie. Zintensyfikowane działania w konflikcie przypadły na lata 2007–2008[11]. Ostateczne porozumienie pokojowe między rządem a ONFL miało miejsce 29 lipca 2010[12].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g Wojna ogadeńska. wiadomosci.onet.pl, 3 lipca 2007. [dostęp 2007-01-03].
  2. Degefe Gemechu (Forum Politologiczne Tom 10) Spory graniczne Etiopii z sąsiednimi państwami. Niekończąca się wojna s. 355
  3. a b Degefe Gemechu (Forum Politologiczne Tom 10) Spory graniczne Etiopii z sąsiednimi państwami. Niekończąca się wojna s. 356-7
  4. Degefe Gemechu (Forum Politologiczne Tom 10) Spory graniczne Etiopii z sąsiednimi państwami. Niekończąca się wojna s. 355-57
  5. a b c Przemysław Jabłoński Etiopia, Somalia. Konflikty końca ubiegłego stulecia dla portalu arabia.pl
  6. Degefe Gemechu (Forum Politologiczne Tom 10) Spory graniczne Etiopii z sąsiednimi państwami. Niekończąca się wojna s. 357
  7. a b Gebru Tareke, Ethiopia-Somalia War, s. 644
  8. Ogaden War, 1977-1978 [online], web.archive.org, 7 stycznia 2007 [dostęp 2022-11-12] [zarchiwizowane z adresu 2007-01-07].
  9. Ethiopia: East Germany. Biblioteka Kongresu Stanów Zjednoczonych, 2005-11-08. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-13)].
  10. Miglietta, American Alliance Policy (2002), s. 78. „American military goods were provided by Egypt and Iran, which transferred excess arms from their inventories. It was said that American M-48 tanks sold to Iran were shipped to Somalia via Oman.”
  11. Scores die in Ethiopia oil attack. BBC News, 24 kwietnia 2007. [dostęp 2010-07-29].
  12. Ethiopia signs peace deal with Ogaden rebel group. BBC News, 29 lipca 2009. [dostęp 2010-07-30].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Gebru Tareke: Ethiopia-Somalia War. Red Sea Press, 1996. ISBN 1-8569-2201-5.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]