Przejdź do zawartości

Wojna w Saharze Zachodniej

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wojna w Saharze Zachodniej
zimna wojna
ilustracja
Czas

1975–1991

Miejsce

Sahara Zachodnia, północna Mauretania, Maroko

Przyczyna

okupacja Sahary Zachodniej przez siły marokańskie

Wynik

nierozstrzygnięta, okupacja Sahary Zachodniej przez Maroko

Strony konfliktu
Ludowy Front Wyzwolenia As-Sakijja al-Hamra i Rio de Oro
 Algieria
(1976, następnie wsparcie niemilitarne)
Wsparcie:
 Libia
 Korea Północna
 Maroko
 Francja
(1976, następnie wsparcie niemilitarne)
Mauretania
(1975–1979)
Wsparcie:
 Arabia Saudyjska
 Stany Zjednoczone
Dowódcy
Muhammad Abd al-Aziz
Al-Wali Mustafa as-Sajjid
Ibrahim Ghali
Lahbib Ayoub
Mohamed Lamine Uld Bujari
Mohamed Ali El Admi
Huari Bumedien
Lounes Arib
Hassan II
Ahmed Dlimi
Abdelaziz Bennani
Mohamed Abrouk
Housni Benslimane
Hammou Arzaz
Muchtar wuld Dadda
Mustafa Ould Salek
Muhammad Chuna uld Hajdalla
Maawija uld Sid’Ahmad Taja
Mohamed Ould Bah Ould Abdelkader
Valéry Giscard d’Estaing
Michel Claude Forget
brak współrzędnych

Wojna w Saharze Zachodniej – wojna między niepodległościową organizacją Ludowy Front Wyzwolenia As-Sakijja al-Hamra i Rio de Oro reprezentującą interesy Sahary Zachodniej a wojskami marokańskimi, a wcześniej również francuskimi i mauretańskimi. Do wybuchu wojny doszło na skutek wycofania się Hiszpanów z terytoriów tzw. Sahary Hiszpańskiej.

Geneza

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: wojna o Ifni.

Sahara Zachodnia pierwotnie była kolonią hiszpańską zwaną Saharą Hiszpańską. Maroko już w latach 50. próbowało zbrojnie opanować region angażując się w wojnę o Ifni, próba spotkała się jednak ze znacznym oporem hiszpańskich wojsk kolonialnych wspartych również przez oddziały Francji na skutek czego wojska marokańskie zostały zmuszone do odwrotu. W następnych latach ludność Sahrawi (mieszkańcy Sahary Zachodniej) próbowała zorganizować ruch niepodległościowy, który byłby w stanie oderwać kraj od Hiszpanii. W 1966 powstał Ruch Wyzwolenia dążący do utworzenia niepodległego państwa zachodniosaharyjskiego. Kulminacyjnym działaniem niepodległościowców była nieudana intifada Zemla z 1970, w której Sahrawi starli się z oddziałami hiszpańskimi[1]. W 1973 Sahrawi podjęli kolejną próbę organizacji i utworzyli niepodległościowy Front Polisario (właściwie Ludowy Front Wyzwolenia As-Sakijja al-Hamra i Rio de Oro), który podjął się zbrojnych działań wymierzonych w administracje kolonialną[2]. Dwa lata później schorowany dyktator Hiszpanii Francisco Franco zgodził się na wycofanie z kraju i zorganizowanie referendum niepodległościowego.

Przebieg

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Zielony Marsz.

Marokański król Hasan II wykorzystał moment słabości Hiszpanii i zmobilizował 300 tys. cywilów, którzy przekroczyli zieloną granicę z Saharą Hiszpańską w geście poparcia dla zgłaszanych przez Maroko roszczeń do tego terytorium. Hiszpanie, postawieni przed perspektywą wojny z Marokiem, wycofali się z planów przeprowadzenia referendum i zrzekli się praw do kolonii. W rezultacie Sahara Hiszpańska została podzielona na dwie części – północną pod kontrolą marokańską i południową, którą zajęła Mauretania[3]. Front Polisario nie uznał zajęcia kraju i rozpoczął zbrojną kampanię wojskową przeciw okupantom. W 1976 działacze Frontu Polisario na kontrolowanych przez siebie terenach ogłosili niepodległość kraju pod nazwą Saharyjska Arabska Republika Demokratyczna, w odpowiedzi Marokańczycy kontynuowali kampanię przeciwko siłom Frontu a ponadto rozpoczęli bombardowania obiektów cywilnych za pomocą napalmu w których zginęły tysiące Saharyjczyków[4][5]. W zbrojną kampanię przeciwko Polisario wdał się prezydent Mauretanii Muchtar wuld Dadda[6] oraz Francja, która w latach 1977–1978 prowadziła operację Lamantin skierowaną przeciw partyzantom[7][8]. Front Polisario został wsparty przez skonfliktowaną z Marokiem Algierię oraz Libię. Wojska algierskie w 1976 stoczyły z wojskiem marokańskim bitwę o Amgalę w której udział wzięło 400 algierskich żołnierzy[9][10].

W 1979 po wojskowym puczu z wojny wycofała się Mauretania[11]. Prezydent Muhammad Chuna uld Hajdalla wycofał wojska z południowego Rio de Oro i uznał Polisario za reprezentanta ludności Sahrawi, co doprowadziło do zaognienia stosunków z Marokiem. W 1984 rząd Hajdalli oficjalnie uznał niepodległość Sahary Zachodniej[12]. W latach 80. wsparcie finansowe i techniczne dla osamotnionego w walce Maroka płynęło z Arabii Saudyjskiej, Stanów Zjednoczonych i Francji[13].

Zakończenie konfliktu

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: MINURSO.

Do końca lat 80. Front Polisario zdołał wyprzeć Marokańczyków na wybrzeża Oceanu Atlantyckiego i opanować około 15% terytorium Sahary Zachodniej. Walki stanęły w miejscu na skutek czasowej normalizacji relacji algiersko-marokańskich na skutek czego Front Polisario stracił dostawcę broni, jakim był algierski rząd. We wrześniu 1991 wojnę zakończył rozejm między Frontem Polisario a rządem Maroka. Obecnie trwa zawieszenie broni, jednak żadna ze stron konfliktu nie odstępuje od swoich roszczeń[14]. Według różnych źródeł w wojnie zginęło od 10 do 20 tysięcy osób[15]. Od 1991 celem stabilizacji Sahary Zachodniej i doprowadzenia do referendum działa MINURSO stanowiąca misję pokojową ONZ. Decyzja o jej powołaniu do życia została zawarta w rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 690[16].

Złamaniem zawieszenia broni jest trwający od 2020 roku konflikt o Al-Karkarat, będący konfliktem o niskiej intensywności[17].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Espina Barrio, Ángel B. (2003). Emigración e Integración Cultural. Antropología en Castilla y León e Iberoamérica, V. Salamanca: Ediciones Universidad de Salamanca – Aquilafuente, 50. s. 121. ISBN 84-7800-710-5.
  2. Polisario Front, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-06-02].
  3. Mauretania. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-06-23].
  4. Surendra Bhutani, Conflict on Western Sahara, Strategic Analysis, 1754-0054, Volume 2, Issue 7, 1978, s.251 – 256.
  5. Tomás Bárbulo, La historia prohibida del Sáhara Español, Destino, Colección Imago mundi, Vol. 21, 2002, s.284–285
  6. Haidalla, Mohamed Khouna Ould. rulers.org. [dostęp 2009-07-23]. (ang.).
  7. Thompson, Virginia and Adloff, Richard (1980), The Western Saharans. Background to Conflict, Barnes & Noble Books (ISBN 0-389-20148-0)
  8. Hodges, Tony (1983), Western Sahara: The Roots of a Desert War, Lawrence Hill Books (ISBN 0-88208-152-7)
  9. Thompson, Virginia McLean; Thompson, Virginia; Adloff, Richard (1980). The Western Saharans: Background to Conflict. s.176, Croom Helm. ISBN 978-0-389-20148-9.
  10. Barbier, Maurice (2003). Le conflit du Sahara occidental: Réédition d'un livre paru en 1982. Harmattan. ISBN 978-2-296-27877-6.
  11. Przeglądowy atlas świata. Afryka./pod. red. Rajmunda Mydela i Jerzego Grocha Kraków, Wyd. Fogra, 1998. s. 320
  12. Mauritania: Regional Security Concerns. Library of Congress Country Studies.. [dostęp 2009-07-23]. (ang.).
  13. Antonio Díaz Fernandez, Los Servicios de Inteligencia Españoles, Alianza Editorial, Madrid, 2005, s. 176.
  14. Maroko. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2006, s. 32-33, seria: Przewodnik Pascala. ISBN 83-7304-573-2.
  15. EKSKLUZIVNO ZA LUPIGU: Podupiremo mirno rješenje, ali zadržavamo mogućnost da i silom oslobodimo našu zemlju Lupiga.com
  16. Tekst rezolucji
  17. d, The Western Sahara conflict: A fragile path to negotiations [online], Atlantic Council, 3 sierpnia 2023 [dostęp 2023-10-11] (ang.).