Przejdź do zawartości

Wojciech Józef Skarszewski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wojciech Józef Skarszewski
Prymas Królestwa Polskiego
Ilustracja
Herb duchownego
Data i miejsce urodzenia

10 listopada 1743
Janów

Data i miejsce śmierci

12 czerwca 1827
Warszawa

Miejsce pochówku

bazylika archikatedralna św. Jana Chrzciciela w Warszawie

Arcybiskup metropolita warszawski
Okres sprawowania

1824–1827

Biskup diecezjalny lubelski
Okres sprawowania

1805–1824

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Prezbiterat

21 lipca 1776

Sakra biskupia

6 lutego 1791

Odznaczenia
Order Orła Białego Order Świętego Stanisława (Rzeczpospolita Obojga Narodów)
Sukcesja apostolska
Data konsekracji

6 lutego 1791

Miejscowość

Warszawa[1]

Konsekrator

Antoni Onufry Okęcki

Współkonsekratorzy

Kacper Kazimierz Cieciszowski
Tymoteusz Gorzeński

Wojciech Józef Skarszewski herbu Leszczyc (ur. 10 listopada 1743, zm. 12 czerwca 1827 w Warszawie) – biskup rzymskokatolicki, biskup diecezjalny chełmski w latach 1791–1805, biskup diecezjalny lubelski w latach 1805–1824, arcybiskup metropolita warszawski i prymas Królestwa Polskiego w latach 1824–1827, pisarz wielki koronny, podkanclerzy koronny.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Pełnił funkcję sekretarza Rady Nieustającej w 1788[2]. Był członkiem konfederacji Sejmu Czteroletniego[3]. Sprzeciwiał się konstytucji 3 maja, został konsyliarzem konfederacji targowickiej[4] i jako jeden z nielicznych senatorów duchownych wziął udział w sejmie rozbiorowym grodzieńskim w 1793. Na sejmie grodzieńskim w 1793 został mianowany przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego członkiem deputacji do traktowania z posłem rosyjskim Jakobem Sieversem[5]. Podczas sejmu agitował za ratyfikacją traktatów rozbiorowych. Z ramienia konfederacji targowickiej mianowany został w 1793 członkiem Komisji Edukacyjnej Koronnej[6]. Był członkiem konfederacji grodzieńskiej 1793 roku[7]. 22 lipca 1793 podpisał traktat cesji przez Rzeczpospolitą ziem zagarniętych przez Rosję, a 25 września cesji ziem zagarniętych przez Prusy w II rozbiorze Polski[8]. Sejm grodzieński (1793) nominował go do Komisji Edukacji Narodowej[9]. Zwalniał z przysięgi na wierność Konstytucji 3 maja. W czasie insurekcji kościuszkowskiej został aresztowany i 11 września 1794 skazany przez Sąd Kryminalny Wojskowy na karę śmierci. Uniknął szubienicy dzięki osobistej interwencji nuncjusza papieskiego Laurentiusa Litty[10] i nakłonionego do tego przez króla, prawicę i Radę Najwyższą Narodową Tadeusza Kościuszkę (wywołało to oburzenie wśród jakobinów).

Od 1806 był biskupem lubelskim[11], a od 4 września 1823 był wikariuszem kapitulnym archidiecezji warszawskiej. W dniu 11 lipca 1824 został prekonizowany na arcybiskupa metropolitę warszawskiego[12]. Jednocześnie był prymasem Królestwa Polskiego[11].

W Królestwie Polskim został senatorem i jako obrońca nierozerwalności małżeństwa przyczynił się w 1820 do upadku ministra oświecenia publicznego Stanisława Kostki Potockiego.

Biskup zdawał się tolerować na swym terenie szerokie wpływy wolnomularstwa. Wydaje się, że nawet w roku supresji zakonów skłonny był współpracować z władzami w sprawach skarg masonów na potępiających ich księży. W końcu jednak przywołał bullę Klemensa XII z 1738, zakazującą katolikom przynależności do masonerii[13].

Jego szczątki znajdują się w podziemiu archikatedry św. Jana Chrzciciela w Warszawie. W czasach II Rzeczypospolitej wśród lewicowej młodzieży przyjął się zwyczaj zostawiania na jego trumnie sznura szubienicznego.

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Krzysztof R. Prokop, Wiadomości do biografii biskupów oraz opatów i ksień z ziem Rzeczypospolitej Obojga Narodów z osiemnastowiecznej prasy warszawskiej doby saskiej i stanisławowskiej (1729-1795), w: Archiwa, Biblioteki I Muzea Kościelne, t. 86, 2006, s. 319.
  2. Kalendarzyk Polityczny Na Rok Przestępny 1788, Warszawa 1788, [b.n.s]
  3. Kalendarzyk narodowy y obcy na rok ... 1792. ..., Warszawa 1791, s. 308.
  4. S. Korwin [Kossakowski], Trzeci Maj i Targowica, Kraków 1890, s. 153.
  5. Volumina Legum, t. X, Poznań 1952, s. 11.
  6. „Korrespondent Kraiowy y Zagraniczny”. 1793, nr 36 + dod., s. 709 (mylnie 789).
  7. Volumina Legum, t. X, Poznań 1952, s. 54.
  8. Volumina Legum, t. X, Poznań 1952, s. 23, 37.
  9. Volumina Legum, t. X, Poznań 1952, s. 344.
  10. Papiestwo wobec sprawy polskiej w latach 1772–1864, wybór źródeł opracował Otton Beiersdorf, Wrocław 1960, s. XXIII.
  11. a b Michał Czajka, Marcin Kamler, Witold Sienkiewicz, Leksykon Historii Polski, Warszawa: Wydawnictwo Wiedza Powszechna, 1995, s. 687, ISBN 83-214-1042-1, OCLC 69545827.
  12. Grzegorz Kalwarczyk, Przewodnik po parafiach i kościołach Archidiecezji warszawskiej. Tom 2. Parafie warszawskie, Warszawa: Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam”, 2015, s. 31, ISBN 978-83-7821-118-1, OCLC 948875463.
  13. M. Deszczyńska, Biskup Wojciech Skarszewski a dymisja Stanisława Kostki Potockiego, [w:] „Kwartalnik Historyczny”, rocznik CVI nr 1, Warszawa 1999, s. 50–51.
  14. Z. Dunin-Wilczyński, Order Św. Stanisława, Warszawa 2006, s. 254.
  15. Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705–2008, 2008, s. 218.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]