Mine sisu juurde

Kripton

Vikipedii-späi
Kolb puhthanke kriptonanke
36
0
0
0
8
18
8
2
Kr
83,798
Kripton
Kriptonan spektr

Kripton (Krkrypton latinan kelel) om 36nz' himine element himižiden elementoiden periodižes tabludes. Sen sijaduz om kahesandestoštkümnendes gruppas (vanhtunuden klassifikacijan mödhe — kahesanden gruppan päalagruppas, VIIIA), tabluden nelländes periodas.

Ühthine ümbrikirjutand

[vajehta | vajehtada lähtetekst]

Element om harv londuses. Man atmosferan il'man 1 m³ mülütab 1,14 sm³ kriptonad.

Anglijalaine Uil'jam Ramzei-himik avaiži kriptonan il'mas vl 1898. Nimituz libub grekan kelen κρυπτός-sanaspäi kriptos «peittud».

Biologine rol' ei ole löutud. Ei ole toksižust. Korged koncentracii kucub asfiksijad. Gaz om kožui anestezijan abutuseks 3,5 atm painudel.

Fizižed ičendad

[vajehta | vajehtada lähtetekst]

Kripton om inertine üks'atomine gaz mujuta, maguta da hajuta. Diamagnetik. Kovan substancijan kristalline segluz om kubine tahkkeskustoittud.

Atommass — 83,798. Ninevuz: gaz (normaližiš arvoimižiš) — 3,745 kg/m³, nozoluz (−153 C°) — 2,413 g/sm³, kova (0 K) — 3,1 g/sm³. Suladandlämuz — 115,78 K (−157,37 C°). Kehundlämuz — 119,93 K (−153,41 C°).

Londuseline kripton kogoneb kudes stabiližes izotopaspäi: 78Kr (0,35 %, T½ = 9,2 × 1021 vot, kändase selenaks), 80Kr (2,28 %), 82Kr (11,58 %), 83Kr (11,49 %), 84Kr (57,00 %) i 86Kr (17,30 %). Ližaks tetas 27 radioaktivižes izotopas 69..77, 79, 81, 85, 87..101 atommassanke i niiden kümnes izomäras. Kaikiš hätkembad čihodajad oma 81Kr 229 tuhad vozid pol'čihodamižen pordonke, 85Kr-izotop (T½=10,78 vot) i 79Kr (35 časud). Radioaktivižed izotopad hajetas β- i protonižen (izotopad 71, 73), β-čihodamižen i neitronižen (izotopad 92..94, 97, 101) čihodamižen kal't, kändasoiš bromaks (izotopad 71 i 73 selenaks-ki) vai rubidijaks.

Ottas kävutamižhe lampoiš kaičemha spiralid, fotokuviš tehmaha fotod korktanke vauktanke mujunke i lujanke tarkoiktusenke pigudel. Tehtas lämoitorvuzid ozutamha irdaližid logotipid. Kävutadas ftoranke lazeraks. Erasti täuttas gazal iknoiden keskustoid lämuzizoläcijan täht. Kripton-85 (T½=11 vot) säse uranan i plutonijan čihodamižes, löutas niiden kävutandan sijid kriptonan koncentracijan mödhe il'mas.

Kripton maksoi 0,4..0,65 US$ litras (atmosferine painuz) vl 2017, kal'hemb mi argon läz sadaha kerdha. Sadas laptaližeks produktaks atmosferižen il'man jagandan mašinoil.