Rubidii

Rubidii (Rb — rubidium latinan kelel) om 37nz' himine element himižiden elementoiden periodižes tabludes. Sen sijaduz om ühtendes gruppas (vanhtunuden klassifikacijan mödhe — ühtenden gruppan päalagruppas, IA), tabluden videndes periodas.

Germanižed himikad Robert Vilhel'm Bunzen da Gustav Robert R. Kirhhof avaižiba rubidijad spektraližen analizan abul vl 1861, nimitihe spektran jonoiden tobjan mujun mödhe (latin.: rubidus «rusked», «muzarusked»).

Element om levitadud londuses keskmäras, pala Man kores om 7,8⋅10⁻³ % (23. sija). Se om ühtes märas cinkanke, no ei ole löutud rubidijad londuses puhthas i koncentriruidud olendas. Mineralad rubidijan lujetud koncentracijanke (0,2 procenthasai): lepidolit, cinnval'dit, pollucit i amazonit. Om neniden mineraloiden löudmižsijid Saksanmas, Čehijas, Slovakijas, Turkmenistanas, Namibijas i Zimbabves. Sadas litijanke ühtes lepidolitaspäi tobjimalaz, ezmäi erištadas litijad, sid' jagadas kalijaspäi i cezijaspäi äikerdaižel toštmižkristallizacijal.

Rubidii om pehmed hobedaižvauged muglmetall. Se om vägev katalizator, paramagnetik.

Atommass — 85,4678. Ninevuz (normaližiš arvoimižiš) — 1,532 g/sm³. Suladandlämuz — 312,45 K (39,3 C°). Kehundlämuz — 961 K (688 C°).

Londuseline rubidii kogoneb kahtes izotopaspäi: ⁸⁵Rb (72,2 %) i radioaktivine vähän ⁸⁷Rb (27,8 %, pol'čihodamižen pord om 49,23 mlrd vozid, kändase stroncijaks). Niiden ližaks, saihe 30 ratud izotopad 71..102 atommassanke i 16 izomärad. Kaikiš hätkembad čihodajad oma ⁸³Rb 86,2 päivest pol'čihodamižen pordonke, ⁸⁴Rb-izotop (T_½=33,1 päivest) i ⁸⁶Rb (18,6 päivest). Radioaktivižed izotopad hajetas protonižen (izotopad 71..73), β-čihodamižen i neitronižen (izotopad 92..102) čihodamižen kal't, kändasoiš kriptonaks vai stroncijaks (izotopad 84 i 86 molembikš). Izotop ⁷⁶Rb kändase selenaks-ki (statjoiden 3,8⋅10⁻⁷ %) α-čihodamižen kal't.

Rubidii om muglmetall. Sen olend om seižmatoi, ku veden jäl'ged oma, ka metall reagiruib il'manke teravas süttundanke. Muigotandmärad: −1, 0, +1.

Sädab soliden kaikid toižendoid, niiden tobj pala segoib vedes kebnas. Rubidijan gidrohapanduz (RbOH) om kaikiš lujembiš muglišpäi, agressivine stöklan i toižiden konstrukcižiden da pakuitezmaterialiden polhe, se sulatud murendab metalloiden enambust.

Kävutadas rubidijad specialižes optikas, elektronikas, medicinan ladimiš, sterilizacijan täht. Om tarbhaine katalizatoraks kivivoin ümbriradmižen aigan. Rubidijan purud kävutasoiš lazeraks. Ühtnendoiden otand kävutamižhe om levitadud.

• Rubidii webelements.com-saital. (angl.)
• Kirjutuz rubidijas Himižiden elementoiden populärižes n-t.ru-kirjištos. (ven.)

Rubidii Vikiaitas