Przejdź do zawartości

Tefnacht

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tefnacht
Ilustracja
władca Egiptu
Okres

od 740 p.n.e./727 p.n.e.
do 719 p.n.e.

Następca

Bakenrenef

Dane biograficzne
Dynastia

XXIV dynastia

Dzieci

Bakenrenef

Tefnachtfaraon, władca starożytnego Egiptu, uważany przez Manethona za twórcę XXIV dynastii ze stolicą w Sais, z czasów Trzeciego Okresu Przejściowego. Prawdopodobnie panował jako książę, władca Sais w latach 740–727 p.n.e. i później jako faraon w latach 727–719 p.n.e.

Około roku 770 p.n.e. w Sais ustanowiono stolicę wodzów libijskich Ma, której władcą był Osorkon. Jego silne rządy spowodowały rozszerzenie granic na zachód kosztem posiadłości innych plemion libijskich, na północ za Buto i na południe do Memfis. Około roku 740 p.n.e. władza przeszła w ręce księcia Tefnachta, który ogłosił się Wielkim Księciem Zachodu i Wielkim wodzem Libu.

Od około 780 roku p.n.e. władcy kuszyccy przesuwali granice swych posiadłości coraz dalej na północ, opanowując obszary całej Dolnej Nubii, aż po Asuan. Około roku 747/746 p.n.e. władzę przejął syn Kaszty – Pianchi. Przez pierwsze dziesięć lat swego panowania podporządkował sobie cały obszar Górnego Egiptu, co najmniej do Teb, a być może jeszcze dalej na północ aż do Hermopolis i Herakleopolis. Ekspansja kuszytów zaczęła realnie zagrażać królestwom libijskim w Delcie. Wiodącą rolę wśród wszystkich władców Delty grał Tefnacht. Zjednoczył on pod swoim berłem cztery królestwa wodzów Ma: Królestwo Zachodnie, znajdujące się na zachód od damiettańskiej odnogi Nilu, królestwo z ośrodkiem władzy w Sebennytos i Busiris, królestwo ze stolicą w Mendes i królestwo znajdujące się na południe od peluzyjskiej odnogi Nilu, z ośrodkiem w Pi-Soped. Do koalicji Tefnachta przyłączyły się także królestwo z Athribis i Tanis, podległe Osorkonowi IV i państwo Iuputa II z Leontopolis.

Zjednoczone siły Tefnachta rozpoczęły marsz bojowy na południe, zajmując Memfis, Herakleopolis, a następnie oblegając Hermopolis. Wiele miast poddawało się władzy Tefnachta bez jakiegokolwiek oporu. Reakcją Pianchiego było natychmiastowe wysłanie swych wojsk na spotkanie wroga. Był to początek wojny, która zapoczątkowała nowy etap w dziejach Egiptu – ekspansję kuszycką mającą na celu opanowanie całego obszaru Górnego i Dolnego Egiptu oraz zjednoczenie władzy w jednym ręku.

W 21. roku panowania Pianchi osobiście wyruszył przeciwko Tefnachtowi. Hermopolis, pozostające pod władzą Nimlota III zostało zdobyte, a władca Herakleopolis Pefczauauibastet poddał się, składając hołd władcy kuszyckiemu. Tefnacht zmuszony do odwrotu wycofywał swe wojska na północ. Pianchi podążając w ślad za nimi zdobył twierdzę, strzegącą drogi do Fajum, a Mejdum i Liszt poddały się. Wojska koalicji Tefnachta zamknęły się w Memfis. W wyniku oblężenia twierdza wkrótce padła. Tefnacht wraz z resztkami wiernych sobie oddziałów zdołał ukryć się pośród bagien Delty. Po upadku Memfis i praktycznym rozbiciu koalicji, wszyscy władcy królestw Delty złożyli hołd Pianchiemu, który założył swą główna kwaterę w Athribis. Wkrótce przybył tam również Tefnacht aby złożyć hołd zwycięzcy.

Pianchi, zabrawszy ze sobą ogromne łupy, powrócił najpierw do Teb – gdzie odbyły się wielkie uroczystości dla uczczenia zwycięstwa – a potem do Napaty, swej rodzimej stolicy. Wkrótce Tefnacht na powrót objął władzę nad ziemiami i królestwami, którymi władał przed wojną z Pianchim. Powstrzymał się jedynie przed ekspansją na południe, uważając się jedynie za prawowitego dziedzica faraonów władających Tebaidą. Wkrótce podjął działania zmierzające do obrony Delty przed zagrożeniem ze wschodu, przeciw zaborczym planom Asyrii, groźba inwazji ze strony której stawała się coraz bardziej realna. W tym celu zawarł – jak się wydaje iluzoryczny – sojusz z władcą Izraela, Ozeaszem.

Następcą Tefnachta na tronie w Sais został jego syn Bakenrenef.

Władcy poszczególnych części Egiptu

[edytuj | edytuj kod]

W różnych częściach Egiptu władzę sprawowali:

Podział władzy w Egipcie w Trzecim Okresie Przejściowym

[edytuj | edytuj kod]
Zarys genealogii XXII i XXIII dynastii.
 Osobny artykuł: Trzeci Okres Przejściowy.

.

Tytulatura

[edytuj | edytuj kod]
Królewski Protokół
serech lub Horusowe:
G5
S32
X
trl.: siꜢ-ẖt[1]
nebti lub Należący do Obu Pań:
G16
S32
F51B
trl.: siꜢ-ẖt-nbti[1]
Złotego Horusa:
G8
(sic)
trl.: bik-nbw[1]
prenomen lub imię tronowe:
M23
X1
L2
X1
N5A50S29S29
trl.: špss-rꜤ[1] (Szepsesre[2])
tłum.: Wspaniały jak Re[3]
nomen lub imię rodowe:
G39N5
X1G1I9
N35
M3
Aa1
X1
trl.: tꜢ.f-nḫtw[1] (Tefnacht[3][2])

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e Peter Lundström, Tafnakht in hieroglyphics [online], Pharaoh.se [dostęp 2023-05-31] (ang.).
  2. a b Bogusław Kwiatkowski, Poczet faraonów. Życie. Legenda. Odkrycia, wyd. 2, Iskry, 2021, s. 747, ISBN 978-83-244-1042-2.
  3. a b Egipt Starożytny - XXIV Dynastia [online], narmer.pl [dostęp 2023-05-31].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Nicolas Grimal, Dzieje starożytnego Egiptu, Adam Łukaszewicz (tłum.), Warszawa: PIW, 2004, ISBN 83-06-02917-8, OCLC 749417518.
  • Bogusław Kwiatkowski, Poczet faraonów, Warszawa: Iskry, 2002, ISBN 83-207-1677-2, OCLC 830308044.